Mona Lisa kurşun geçirmez camın arkasında | Sanat eserlerine saldırıların kısa tarihi

Sanat eserlerine saldırılar şu günlerde bir hayli arttı. En son Almanya'da iki aktivistin Claude Monet'nin camla korunan tablosuna patates püresi fırlatıp, ellerini duvara yapıştırdığı protestonun yankıları hala sürüyor. Bu saldırılar, dünya çapında büyük tartışmaların konusu oluyor. Çünkü aktivistler, eserlerin korunduklarını bildiklerini, sadece farkındalık uyandırmak için böyle bir protesto gerçekleştirdiklerini belirtiyor. Bir kesim de protestoları kıymetli sanat eserlerine yapılmış saygısızlık olarak yorumluyor. Burada en dikkat çekici noktalardan biri ise bu sanat eserlerinin halihazırda korunuyor oluşu. Peki, nasıl oldu da sanat eserleri korunmaya başlandı? Geçmişte, Mona Lisa'nın bugün kurşun geçirmez camla korunmasına neden olacak neler yaşandı?

İLKİ 1500 YIL ÖNCE

İklim krizine dikkat çekmek amacıyla gerçekleştirilen saldırıların çok eski bir geçmişi bulunmasa da sanat eseri vandalizmi yeni bir olgu değil. Farklı gerekçelerle de olsa şu ana kadar dünyanın pek çok noktasında sanat eserlerine saldırılar düzenlendi. Bunların bir kısmı politik ve ahlaki gerekçelerle gerçekleştirilirken, bir kısmı da akli dengesinin yerinde olmadığı belirtilen kişilerce düzenlendi.

Tarihte ilk sanat eseri saldırısı, Doğu Germen kavimlerinden Vandalların 5. yüzyılda Roma İmparatorluğu'nun muhtelif bölgelerini yağmaladıkları sırada gerçekleşti. Vandallar M.S. 455 yılında Roma'yı istila ettikleri sırada, kentte yer alan pek çok sanat eserini parçaladı.

Modern dünyanın bilinen ilk sanat eseri saldırılarından biri ise 1885 yılında Rus ressam Vasily Vereshchagin'in Viyana'daki sergisinde gerçekleşti. Ülkesinde gördüğü baskıdan ötürü eserlerini Rusya'da sergileyemeyen Vereshchagin'in sanatı Katolik Kilisesi tarafından da hoş görülmüyordu. Kilise, 3 günlük dini bir ayin düzenlemeye karar verdi ve ayin sırada rahiplerden biri Vereshchagin'in 6 tane eserine asit attı.

GECE DEVRİYESİ'NE ÜÇ KERE SALDIRDILAR

Hollandalı usta ressam Rembrandt'ın ünlü Gece Devriyesi eserine ilk saldırı 1911 yılında meydana geldi. Bıçakla düzenlenen saldırıda eser hasar almadı ancak 1975'teki olayda da saldırgan bıçak kullandı ve 'Bunu yapmamı bana İsa söyledi' dedi. Protestocu tedavi altına alındığı ruh ve sinir hastalıkları hastanesinde 1976 yılında intihar etti.

Gece Devriyesi 1990'da da ruh ve sinir hastalıkları hastanesinden kaçtığı iddia edilen bir kişi tarafından saldırıya uğradı. Asitli saldırıda bir tek eserin cilası zarar gördü ve olay sonrasında eser restore edildi. 1642 yılında yapılan resim, saldırıların ardından restore edildi fakat bıçak izleri hala mevcut.

1914 yılına gelindiğinde ise saldırıların hedefinde İspanyol ressam Velazquez'in Aynadaki Venüs eseri vardı. Söz konusu olay, İngiltere'de kadınların seçme hakkı elde edebilmesi için mücadele eden grubun lideri Emmeline Pankhurst'ın tutuklanmasını protesto etmek için gerçekleştirilmişti. Londra Ulusal Galerisi'nde meydana gelen olayda protestocu, 1647-1651 yıllarında tamamlanan eseri satırla 7 yerinden kesmişti. Eser daha sonra başarılı şekilde restore edildi.

MONA LİSA'YA 1956, 1974 VE 2009'DA DÖRT SALDIRI

Gelmiş geçmiş en meşhur sanat eserlerinden biri olarak ifade edilen Mona Lisa, tabiri caizse dört kere ölümün eşiğinden döndü.

Da Vinci'nin 1503 yılında yaptığı eser 1956 yılında iki kere saldırıya uğradı. Fransa'da ödünç alındığı müzede sergilendiği sırada ilkinde asitle ve ikincisinde taşla tahrip edilen eser sonra tamir edildi. 1974'teki saldırı ise Tokyo'da meydana geldi. Engelli bir protestocu, engellilerin müzeye erişimindeki sorunlara tepki göstermek için esere sprey boya sıktı. 2009'daki saldırı da Fransa vatandaşlığına kabul edilmeyen bir Rus tarafından gerçekleştirildi. Protestocu Louvre Müzesi'nin hediyelik eşya dükkanından aldığı bir kupayı esere fırlattı.

Michelangelo'nun 1400'lü yılların sonunda yaptığı Pieta heykeli de 1972'de çekiçli saldırıya uğradı. Yine psikolojik sorunlar yaşayan bir kişi tarafından düzenlenen saldırı sonrasında eserde kalıcı hasar meydana geldi. Kendisinin İsa olduğuna inanan Avustralyalı Laszlo Toth'un saldırıdan bir yıl önce Papa'ya bir mektup gönderdiği ortaya çıktı.

BANKSY ESERLERİNE SAYISIZ KERE...

Bir sokak sanatının vandallığa maruz kalıp kalamayacağı meselesi aslında tartışma konusu ancak söz konusu sanatçı gizemli Banksy olduğunda bu soruya 'Kalabilir' cevabını vermek mümkün. Banksy, henüz dünya çapında bugün sahip olduğu üne ulaşmadan önce eserleri kent yönetimleri tarafından vandallık olarak görülüyor ve çoğunlukla boyanıyordu. Sanatçının 2018'deki bir müzayedede 860 bin sterline satılan eserinin, satışın hemen ardından kendini parçalaması da uzun süre sanat camiasının gündemini meşgul etmişti.

Kaynak: BBC, The New York Times, Time Out, Far Out Magazine

Kaynak: Web Özel