Rekabete ince ayar! NASA'ya dişli rakip...
Ay rekabeti giderek kızışıyor. ABD, Artemis projesi ile 50 sene sonra Ay'a astronot gönderiyor. Ancak ABD'nin bu sefer Çin gibi zorlu bir rakibi var. Çin, 2028'de Ay'a bir üs inşa etmek istiyor. Ayrıca Çin, 2030'lara kadar Ay yüzeyine iki astronotunu indirmeyi planlıyor.
ABD Artemis projesi ile yaklaşık 50 seneden uzun bir süre sonra Ay'a dönüyor. ABD Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), 1972'deki Apollo 17 görevinden bu yana ilk defa Ay'a insanlı uçuş gerçekleştirecek. Ancak NASA, Ay'a insan gönderen tek kurum olmayacak. Çin Ulusal Uzay Dairesi (CNSA) de önümüzdeki 10 yıl içerisinde Ay'a insanlı uçuş planlıyor.
NASA, 2014 sonunda yapacağı Artemis II isimli görevinde yer alacak astronotları tanıttı. Reid Wiseman uçuş komutanı olurken, Victor Glover pilotluk, Christina Koch ve Kanadalı Jeremy Hansen ise uçuş uzmanı görevlerini üstlenecek. Victor Glover ay görevinde yer alan ilk siyahi, Christina Koch da ilk kadın astronot olacak. 10 gün sürecek Artemis II görevinde Orion uzay aracı, Ay'ın etrafından dönüp Dünya'ya geri dönecek. 2025'in sonunda fırlatılması planlanan Artemis III'le de Ay'a insanlı iniş planlanıyor.
NASA'YA DİŞLİ RAKİP
Ancak bu sefer NASA'nın çok zorlu bir rakibi var. Çin Ulusal Uzay Dairesi (CNSA) de Dünya'nın doğal uydusuna insanlı uçuş planlıyor. Çin, 2030'a kadar Ay'a iki astronot indirmek istiyor. Hatta Çin, Şubat ayında, Ay programında kullanacağı iniş aracının bir modelinin görüntülerini paylaştı. NASA'nın geçmişteki Apollo programının aksine, Çin'in Ay'ın yüzeyine inişte kullanacağı araç birkaç aşamadan oluşacak.
Ay yüzeyine alçalma sırasında iniş aracını yavaşlatmaya yarayan modül devreye girecek ve iniş aracının hızını düşürecek. Daha sonra bu modül, iniş aracından ayrılıp ayrı bir bölgede yüzeye sert iniş yapacak. Astronotların bulunduğu hızı kesilen iniş aracı ise yumuşak iniş yapacak. Bir uzay aracı, Ay yörüngesinde astronotları bekliyor olacak. İniş aracı geri dönüş vakti geldiğinde astronotları bu Ay yörüngesinde bekleyen araca geri götürebilecek.
Çin İnsanlı Uzay Mühendisliği Ofisi Müdür Yardımcısı Ji Qiming, Çin'in ulusal yayın kuruluşu CCTV'ye "Yeni nesil mürettebat taşıyıcı roket, yeni nesil uzay aracı, aya iniş aracı ve aya iniş için uzay giysisi gibi önemli teknolojilerde atılımlar yaptık" açıklamasında bulundu.
AY YÜZEYİNE UZAY ÜSSÜ
Çin sadece Ay'a inmek değil, Ay'da kalıcı olmak istiyor. Çin, 2030'larda inşa edilecek Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) planını önceki yıl resmen duyurmuştu. ILRS başlangıçta insansız uzay araçlarına hizmet verecek, ardından mürettebat tarafından uzun süreli yerleşime uygun hale getirilecek.
Çin, Ay üssünü inşa etmek için Chang'e projesinden yararlanacak. Chang'e 5 uzay aracı, Ay'ın karanlık yüzeyine inmiş, aydan 1.6 kilogram örnek toplayarak 2020'de dünyaya geri dönmüştü. Chang'e 6 da araştırma görevinde kullanılacak ancak Ay'ın Güney Kutbu'na inecek olan Chang'e 7 ve Chang'e 8 uzay araçları, ILRS'nin inşasında kullanılacak. Özellikle Chang'e 8'de Ay üssünün inşasında kullanılmak üzere bir 3D yazıcı olması da planlanıyor. Uzay aracı, Ay'daki yerel kaynakları kullanarak bu yazıcı ile üssü inşa edecek.
Ji Qiming, "Gelecekteki Ay keşif görevleri için astronotların ay yüzeyinde uzun süre kalmaları ile ay kaynaklarının geliştirilmesi ve kullanılması konularında bir dizi ön çalışma yürüteceğiz" diyor.
ILRS projesi, kilit ortak olarak Rusya'yı içeriyordu. Ancak Çin, geçen sonbaharda büyük bir uluslararası uzay konferansında ay planlarının sunumu sırasında Rusya'dan bahsetmedi. Çin'in Rusya'dan bahsetmemesinin devam eden Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle olduğu zannediliyor. Rusya ise kendi insansız ay programını yürütüyor. Rusya, Temmuz'da Ay'ın Güney Kutbu'na Luna-25 adında insansız bir araç gönderecek.
Ay'a insanlı uçuş gerçekleştiren tek ülke ABD oldu. ABD Uzay ve Havacılık Dairesi NASA astronotları, Apollo projesi ile 1969 ile 1972 arasında ay yüzeyine 6 iniş gerçekleştirilmiş ve ABD'li 12 astronot Ay yüzeyine ayak basmıştı.
Kaynak: New York Times, Space News, Xinhua
Kaynak: Haber Global TV