'Artık araba kullanmasan mı?' Ehliyet bir yaştan sonra...

Sibel GÜLERSÖYLER - Sıdal UTKUCU / Yaşlandıkça görme, tepki hızı gibi fiziksel ya da bilişsel becerilerin sekteye uğradığı malum. Bu durum şüphesiz araba kullanma yeteneğini de etkiliyor. Sağlık durumu araba kullanmaya uygun olmayan ileri yaşlı birinin trafiğe çıkması hem kendilerinin, hem de çevredekilerin can güvenliğini tehlikeye sokabilir. Peki, araba kullanma becerisini kaybetmeye başlayan yaşlı aile büyüklerimize, bu durumu onları incitmeden söylemek mümkün mü? Fiziksel ve bilişsel yeteneklerdeki ne tür zayıflamalar araba kullanmanın önüne geçer? 

Uzman psikolog Alanur Özalp, yaşlı aile büyüklerinin araba kullanma özgürlüklerinin ellerinden alınması halinde ve araba kullanma yeteneklerini kaybettiklerinde çok mutsuz olduklarına dikkat çekiyor. “Ayrıca araba kullanmaya alışkın olduklarından yakınlarından kendilerini bir yerlere bırakmasını istemekten de çekiniyorlar” ifadesine yer veren Özalp, fiziksel ve zihinsel olarak bir rahatsızlığı yoksa yaşlıların araba kullanmalarında sakınca olmadığını dile getiriyor.

Ülkemizde genelde, aile büyüğünün sağlık durumu araba kullanmaya uygun olmadığı hallerde genç aile bireylerinin herhangi bir izah sunmadan, direkt arabaya el koyduğunu kaydeden Özalp, bu durumun yaşlıları ciddi şekilde üzdüğünü vurguluyor. Sağlık durumu araba kullanmaya uygun olmayan yaşlıların durumunda ise, kişinin tedavisini üstlenen doktordan kendisiyle bu konuda konuşmasının rica edilmesini gerektiğini belirten Özalp, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Çünkü kendinden küçük kişilerden böyle bir tavsiye geldiğinde alınganlaşarak, tepki gösterebiliyorlar. Yaşlı insanlar genelde doktorlarının tavsiyelerini dinlerler. Doktorları bu kişileri karşılarına alıp, sağlık durumlarını izah ederek, onlara neden araba kullanmaması gerektiğini anlattığında onlara güvenirler. Ayrıca kendinden büyük bir yakınından da nazik şekilde durumu anlatması da istenebilir.”

'BEN İYİYİM' DEMELERİ YETERLİ Mİ?

Peki kişinin “Ben iyiyim, araba kullanabilirim” beyanı trafiğe çıkması için yeterli mi? Bu konuda bir standart mevcut mu?

Klinik nörofizyoloji uzmanı Doç. Dr. Ali Akben ise, kişinin yaşlılık dışında hayati fonksiyonlarını etkileyecek sistematik bir rahatsızlığı yoksa araç kullanabileceğini aktarıyor. “Yaşlanma ile refleksler azalır ancak genetiğine ve geçirdiği hastalıkların cinsine göre bu azalma trafiği olumsuz etkileyecek düzeyde olmayabilir. Belli bir yaşa gelmesine rağmen sportif sayılabilecek kişiler de var” diye konuşan Akben, beynin kortikal kısmının güç ve kuvveti, beyincik sistemininse koordine etmeyi sağladığının altını çizerek, “Bu ikisi birbirini etkilemediği sürece kişi araç kullanabilir, trafiğe çıkabilir” diyor.

Trafik Güvenliği ve Psikoteknik Merkezleri Derneği Başkanı Cengizhan Kutlu da bu konuda ölçümlerin yapıldığını ve sürücü belgelerinin ona göre yenilendiğini kaydediyor. Sürücü belgelerinin ticari araç şoförlerinde 5 yılda bir, hususi araç kullananlarda ise 10 yılda bir sağlık raporu alınarak yenilendiğini aktaran Kutlu, “Ancak bu süre çok uzun. Örneğin, 65 yaşındaki biri, 75 yaşına kadar herhangi bir kontrolden geçmeden araç kullanabiliyor. Halbuki yaş aldıkça zayıflayan becerilerimiz daha kısa aralıklarla ölçülmeli” demekte. Kutlu, değerlendirmesini şöyle sürdürüyor:

“Sürücülerin refleks, algı, muhakeme, tepki hızı, görüş, karar verme, görsel bellek ve psikomotor yeteneklerini test eden psikoteknik değerlendirme raporu vardır. Bu raporu 50-55 yaş aralığında 3 yılda bir, 60-65 arasında 2 yılda bir ve 65 yaş üstünde her yıl alma zorunluluğu getirilmeli. Ayrıca ticari araç kullanan sürücülere 55 yaş üstünde her yıl psikoteknik değerlendirme rapor zorunluluğu getirilmeli.”

BİR YAŞ SINIRI VAR MI?

Cengizhan Kutlu, yaşlandıkça koordinasyon, tepki hızı, refleks, muhakeme ve görme gibi özelliklerin azaldığını anımsatıyor ve ülkemizde ticari araç şoförleri için yaş sınırının 65 olduğunu kaydediyor. Kutlu, Covid-19 salgınından dolayı nakliyenin artmasıyla, yük ve yolcu taşımacılığı yapanların yaş sınırının sene sonuna kadar 69'a çıkarıldığını belirterek, hususi araç kullanan sürücülerin ticari araç kullananlara göre daha tecrübesiz olmasından dolayı tepki hızlarının zamanla azaldığını vurguluyor.

Belirli yaş aralığında psikoteknik raporun alınmasının zorunlu hale getirilmesiyle yaşlı bireylerin eşleri ve çocuklarının da rahatlayacağının altını çizen Kutlu, bu sayede hem yaşlıların güvenliğinin sağlanacağını, hem de riskli sürücünün azaltılmasıyla daha güvenli bir trafik yaratılacağını kaydediyor ve ekliyor: “Böylece yaşlılarımızı incitmeden trafiği tüm insanlarımıza güvenli hale getirebiliriz.”

Kaynak: Web Özel