Gaziantep Haberleri - Sayfa 7
Akdeniz Bölgesi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin birleşme
noktasında yer alan Gaziantep 36° 28' ve 38° 01' doğu boylamları
ile 36° 38' ve 37° 32' kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır.
Gaziantep'in doğusunda Şanlıurfa, batısında Osmaniye ve Hatay,
kuzeyinde Kahramanmaraş, güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Adıyaman
ve güneybatısında Kilis illeri bulunmaktadır. Gaziantep, 6222
km²'lik alanıyla Türkiye topraklarının yaklaşık olarak %1'lik
bölümünü kapsamaktadır.
Gaziantep'te genellikle dalgalı ve engebeli araziler yaygındır.
Güneyde Hatay ve Osmaniye sınırını oluşturan Amanos (Nur) Dağları
yer almaktadır. Burada tepeler 1527 m.'ye kadar yükselmektedir.
İlin diğer dağlık kısmı ise bir yandan Nur Dağları'na paralel,
İslahiye İlçesi ile Kilis İli arasında, güneyde Suriye'den başlayıp
kuzeyde Kahramanmaraş sınırına ulaşmakta, diğer yandan ise ilin
kuzey sınırını Kahramanmaraş ve Adıyaman sınırı boyunca, doğu da
Fırat Nehri'ne kadar uzanmaktadır. Buradaki tepelerin yükseklikleri
güneyden kuzeye doğru; Dormik Dağı 1250 m., İlkikiz Dağı 1200 m.,
Kas Dağı 1250 m., Sarıkaya Dağı 1250 m. ve Gülecik Dağı 1400
metredir. Araban ile Yavuzeli İlçeleri arasında bulunan Karadağ'ın
yüksekliği ise 950 metredir.
Nur Dağları ile arasında kalan bölgede taban araziler yayılmıştır.
Doğu kısmında bu dağlardan doğup Fırat Nehri'ne boşalan Karasu ve
Merzimen Çayı boyunca vadi tabanı ve etek araziler göze
çarpmaktadır. Gaziantep İlinin geriye kalan güney ve
güneydoğusundaki dalgalı ondüleli arazilerin yanında Barak Ovası
olarak anılan doğuda Fırat Nehri, güneyde Suriye sınırı boyunca düz
ve hafif meyilli taban araziler yayılmış durumdadır.
Gaziantep İlinin İdari Tarihçesi ve Günümüzdeki İdari Yapısı
Gaziantep, tarih boyunca Anadolu'da kurulan ve Anadolu'ya egemen olan tüm devletler için önemli bir merkez olmuştur.
Gaziantep, Roma İmparatorluğu zamanında bir sınır şehri idi.
M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu ikiye ayrılınca Bölge; Doğu
Roma İmparatorluğu ( Bizans ) sınırları içerisinde kalmıştır.
İslamiyet'in yayılmasından itibaren bölge, İslam ordularının
akınına uğramıştır. Gaziantep, Bizans'ın bir uç şehri haline
gelerek stratejik bir konuma girmiştir. Bizans bölgeyi kaybetmemek
için özel önem vermiştir. Bölge zaman zaman Araplarla Bizanslılar
arasında el değiştirmiştir. Abbasi Halifesi Harun Reşid, 782
yılında bölgeyi fethederek 'Avasım' şehri haline dönüştürdü.
Bölge 1067 yılında Türklerin egemenliğine girdi. Bu tarihten sonra
Gaziantep ve çevresi Anadolu Selçuklu Devleti ile Suriye
Selçukluları egemenliğinde yer aldı. Haçlı Orduları 1098 yılında
bölgeyi işgal ettiler. Gaziantep, önce Edessa ( Urfa ) Kontluğuna
bir müddet sonra da Maraş Senyörlüğüne bağlandı. Bölge 1150 yılında
Haçlılardan kurtarılarak tekrar Anadolu Selçuklu Devleti'ne
bağlandı. Ancak bölgede istikrar sağlanamadı. Bölge Anadolu
Selçukluları ile Suriye'de kurulan Atabeyliklerin çatışma alanı
oldu. Bölge 1258 yılında Moğolların istilasına uğradı. Memlûk
Devleti, 1260 yılında Gaziantep'i Moğol istilasından kurtararak
sınırları içine aldı. Memlûkların sınır şehri olan Gaziantep, bu
defa da Maraş'ta kurulan Dulkadir Beyliği'nin almak için mücadele
ettiği bir şehir haline geldi. XIV. yüzyılın sonlarında başlayan bu
mücadele bölgeye Osmanlıların gelmesine kadar devam etti.
1516 yılında Gaziantep'e gelen Yavuz Sultan Selim bölgeyi Arap
Eyaletine bağlı bir sancak merkezi yaptı. Gaziantep 1531 yılında
Dulkadir Beylerbeyliği'ne (Maraş Eyaleti) bağlandı. Bu durum 1830
tarihine kadar devam etti. Ancak 1818-1830 yılları arasında Antep
Sancağının vergi gelirleri Halep Eyaletine tahsis edildi. 1830
yılında Antep kaza merkezi yapılarak Halep Eyaletine bağlandı.
Antep, kısa bir dönem Mısır Hidivliği tarafından işgal edildiyse
de tekrar Osmanlı yönetiminde Halep Eyaletine bağlandı. Antep, 1908
yılında yapılan idari düzenlemede sancak merkezi oldu. 1913 yılında
Kilis ve Halfeti Antep Sancağına bağlandı. 1918 tarihinde Halep'in
İngilizler tarafından işgal edilmesi üzerine bağımsız sancak
oldu.
Cumhuriyetin ilanından sonra, 1924 yılında tüm sancaklar
kaldırılarak il statüsüne dönüştürüldü. 1926 yılında Halfeti ilçesi
bucak merkezine dönüştürülerek Şanlıurfa iline, buna karşılık Nizip
bucağı ilçe yapılarak Gaziantep'e bağlandı. 1933 yılında
Kahramanmaraş ilinden Pazarcık ile Osmaniye ilinin kaldırılması
sonucu buraya bağlı İslahiye ilçesi Gaziantep'e bağlandı. Bir
müddet sonra Pazarcık ilçesi tekrar Kahramanmaraş iline
bağlandı.1946 yılında Oğuzeli ilçesi, 1957 yılında ise Araban ve
Yavuzeli ilçeleri kurularak Gaziantep'e bağlandı.1989 yılında
Büyükşehir Belediyesi kurularak, Merkezde Şahinbey ve Şehitkamil
ilçeleri oluşturulmuştur. 1991 yılında Nizip İlçesi'nden Karkamış,
İslahiye İlçesi'nden Nurdağı ayrılarak ilçe olmuştur. 1995 yılında
Oğuzeli ilçesine bağlı Elbeyli Bucağı ve köyleri Kilis iline
bağlanmıştır. Besni İlçesi Cumhuriyet’in ilk yıllarından 1926
yılına kadar Malatya, Gaziantep'in bir ilçesi olarak varlığını
sürdürürken 1926 yılında alınan bir kararla Malatya’dan Gaziantep’e
bağlanmıştır.1926-1933 yılları arasında 7 yıl boyunca Gaziantep’e
bağlı olan Besni ilçesi Gaziantep’ten ayrılarak yeniden Malatya’ya
bağlanmıştır.21 yıl boyunca Malatya, Gaziantep'in bir ilçesi
olarak varlığını sürdüren Besni 22 Haziran 1954’de çıkarılan bir
kanunla yeni kurulan Adıyaman iline bağlanmıştır ve o tarihten bu
yana Adıyaman Gaziantep'e bağlıdır.