Bir orman yangını nasıl söner? Su, köpük, karşı ateş, retardant, kimyevi toz
Orman yangınlarında, alevlerle mücadele yöntemleri her zaman eleştiri konusu oluyor. Peki ardından kilometrelerce kül bırakan bu alevlerle nasıl mücadele edilir? En etkili yöntemi hangisi? Hangi yöntemler daha pahalı?
Muğla'nın Marmaris İlçesi Hisarönü Mahallesi Bördübet mevkisinde salı günü çıkan yangına müdahale sürüyor. Yangını çıkaran 34 yaşındaki S.A., tutuklanarak cezaevine gönderildi.
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi, yangına 43 helikopter ve 13 uçak, 453 arazöz, 79 su tankeri, kamu kurum ve kuruluşlarından toplam bin 204 araç ile müdahale edildiğini belirtti.
Ülkemizde çıkan yangınların söndürme çalışmaları eleştiri konusu oldu. Söndürme çalışmalarında uçak ile helikopter eksikliği ve kullanılan malzeme tartışmalara neden oldu. Peki orman yangınları ile mücadelede hangi yöntem daha etkili?
Türkiye Ormancılar Derneği Batı Akdeniz Şubesi Başkanı Prof. Dr. Tuncay Neyişçi ile Orman Mühendisi Vehbi Tutmaz, orman yangınlarında en çok kullanılan yöntemleri ve etkilerini anlattı.
1- SU
Tutmaz: Bir yangının başlaması için üç faktörün olması gerekiyor. Oksijen, yanıcı madde, bir de tutuşma sıcaklığına gelmesi. Bu üç faktörden birini ortamdan uzaklaştırmamız veya derecesini düşürmemiz gerekiyor. İşte burada en önemli faktör sudur. Bol miktarda su tatbik ettiğiniz zaman tutuşma sıcaklığını düşürmüş olursunuz. Yangın sona erer. Türkiye'de en aktif kullanılan orman yangını yöntemidir.
Neyisçi: En ucuz olanlarından bir tanesidir. Biz genelde ya deniz suyu ya da havuzlardaki tatlı suyu atıyoruz. Alevlerin 100 metre üzerinden atıyoruz. Yangın çok şiddetlenmişse, kendi iklimini yaratmışsa açığa çıkan enerji çok yüksektir su ile sönmez. Zaten helikopter ve uçaklardan atılan sular alevin üzerin gelmeden buharlaşır. Burada suya bir şeyler eklememiz lazım. O da çamur. Suyu toprakla çamurlu hale getirince, çamur taneleri yere ininceye kadar daha büyük parçalar hale düşer ve daha iyi söndürürler.
2- KÖPÜK
Tutmaz: Köpük kimyasalı dediğimiz yöntem de ise suya oranla tesirinin 5-6 katı fazla. Bir metreküp suyu köpükle karıştırdığımız zaman, 5 metreküp su elde etmiş oluyoruz. Kimyasal olarak köpük, kabarcıklar oluşturuyor ve yanıcı madde üzerinde daha büyük bir alan kaplıyor.
Neyisçi: Köpük maddesi pahalı ve alelade yangınlara atılmaz. Bu pahalı malzemeler sadece can ve mal kaybının riskli olduğu yerlerde atılır. Köpük maddesi, yanan ormanlar üzerine atılmaz. İki kilometreye köpük dökmek, ormanın maliyetinden daha pahalıya gelir. Marmaris'te şu an yangının yüksekliği tepesi üç kilometrenin üzerinde, buraya köpük etki etmez.
3- RETARDANT (YANGIN GECİKTİRİCİ)
Tutmaz: Azot kaynaklı kimyasal anlamda söndürücü olarak kullanılır. Bu kimyasal direkt yangının üzerine atılmaz. Yanacak alanın üzerine atılır. Yanan bölge önündeki ormanlık alana düştüğü zaman genleşme sağlar. Yanıcı maddenin üzerini sarar ve kaplar. Genelde büyük su kapasitesine sahip uçaklar tarafından yangının ön tarafına atılır. Atıldığı yerin gözükmesi için de genelde kırmızı renk boyası kullanılır. Hem atıldığı yerin görülebilmesi hem de birbirlerini takip eden uçakların belli bir hatı kapatması için kırmızı renktedir.
4- KARŞI ATEŞ
Neyisçi: Yangının ilerleme yönü, hızı ve iki saatte nereye ulaşabileceği hesaplanır. Belli bir genişlikte ve uzunlukta yanıcı türlerinden temizlenmiş alan açılır. O açılan şeritten yangının olduğu yöne doğru yanmamış olan kısımlar yakılır. İleriden olduğunuz yöne doğru gelen yangını atlayamayacağı ve yanıcılardan temizlenmiş bir alan oluşur, karşıya geçemez. Su, köpük ve geciktiriciden çok daha etkilidir. Bunu yapabilecek elemanımız çok az. En etkili yöntem budur. Uçak ve helikopterden 20 defa daha etkilidir.
5- KURU KİMYEVİ TOZLU YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI
Tutmaz: Evde arabalarda kullandığımız kuru söndürücüler, orman yangınlarında hem efektif değil, hem de bunların kullanılma şartları ormanlarda yoktur. Hiçbir faydası yok. Onların mutlaka faydası bir karış alevi bitirir. O tür söndürücülerle orman yangınları 50 katlı bir apartmana tek damla suyu atmanıza benziyor. Genelde bölgede yaşayanlar, ilk gördükleri yangına müdahale edecekleri zaman ellerinde ne varsa atıyorlar.Yangın tüplerini vatandaş kullanıyor, ama biz fiilen kullanmıyoruz.
Neyisçi: O biraz da insanların yangını söndürme çabasında kullandıkları yöntem. Tükürülse aynı etkiyi yapar. Helikopterin yangının üzerine attığı su da, tükürmek kadar etkilidir.
cihat.aslan@haberglobal.com.tr
Kaynak: Web Özel