Ünlü Hollywood yıldızlarının davasında akıllara geldi! Türkiye'de duruşmalar canlı yayınlanabilir mi?

Türkiye'de davalar eğer 'kapalı duruşma' değilse kanunlar gereği herkes girip izleyebiliyor. Yani ilgilisi olun veya olmayın açık bir duruşmaya girerek dava takip etme hakkınız var. 

Kamu güvenliğinin gerekli kıldığı hallerde, duruşmaların bir kısmının veya tamamının kapalı yapılması ilgili mahkemece istenebiliyor. Duruşmanın neden kapalı yapıldığı ise gerekçeli kararla mahkeme sonunda belirtiliyor. Ayrıca sanık 18 yaşını doldurmamışsa duruşmalar kapalı yapılıyor.

Bazı ülkelerde ise durum farklı. Mesela geçtiğimiz hafta tüm dünyanın izlediği ABD'li aktör Johnny Depp ile eski eşi Amber Heard'ün şiddet davasında hem yargılama hem de ses kayıtları canlı yayınlandı. Amerika'da çok sayıda dava böyle yayınlanıyor. Norveç'te 77 kişiyi katleden Andres Breivik'in davasından da kesitler TV'lerde verilmişti. 

Peki Türkiye'de davalar neden canlı yayınlanmıyor? Daha önce canlı yayınlanan bir duruşma oldu mu? Tarafların (savcı, hakim, sanık, tanık v.b.) nasıl çekinceleri olabiliyor? Özel hayatın gizliliği devreye mi giriyor? 

'SAVUNMAYI GÜÇLEŞTİRİR'

Türk Ceza Hukuku Derneği Başkanı Avukat Mehmet İpek, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 182. maddesinde, duruşmanın aleniliği ilkesinin benimsendiğini belirterek, "Aleniyet ilkesi, yargılamanın tarafı olmayan üçüncü kişilerin, yargılamayı izleyebilmesi ve yargılamanın sonucunda verilen hükmü öğrenebilmesi anlamına gelir. Ancak, aynı maddenin ikinci fıkrasında 'genel ahlâkın veya kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hâllerde', mahkemenin duruşmanın kapalı yapılmasına karar verebileceği hükme bağlanmıştır" ifadelerini kullandı.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 153. maddesi: "Duruşma sırasında fotoğraf çekilemez ve hiçbir şekilde ses ve görüntü kaydı yapılamaz. Ancak, dava dosyasında saklı kalmak kaydıyla, yargılamanın zorunlu kıldığı hâllerde, mahkemece çekim yapılabilir ve kayıt alınabilir. Her türlü belge ve tutanak, mahkemenin ve ilgili kişilerin açık izni olmadıkça yayımlanamaz"

Yukarıdaki maddeden de görüldüğü gibi naklen yayın şeklinde duruşmanın yayımlanmasının, yargılamanın aleniliği kapsamında değerlendirilmediğini ifade eden İpek, "Ses ya da görüntü alarak yapılan yayımın, suçsuzluk karinesini ihlâl ettiği, mahkeme salonuna şiddet getirdiği, sükuneti bozduğu, adalete siyasetin karıştırılmasını tahrik ettiği, doktrinde ileri sürülmektedir" dedi.

'KANUNEN ENGEL YOK...'

Avukat Sinan Keskin ise mahkemenin uygun gördüğü takdirde kendisinin görüntü kaydı alabileceği ve hatta bazı hallerde duruşmanın canlı bir şekilde yayınlanmasına da karar verebileceğini söylüyor. Keskin, "Ülkemizde normalde duruşmalar canlı bir şekilde yayınlanmıyor. Ancak kamuoyuna mal olmuş bir davanın devlet televizyonundan yayınlanmasına kanunen bir engel bulunmamakta, böyle bir durum 'aleniyet' ilkesi çerçevesinde mümkün diyebiliriz" diyor.

Bir vatandaşın davada taraf olsun olmasın yapılan bir duruşmayı izleme hakkında sahip olduğunu aktaran Keskin, "Böylelikle toplum, adaletin devlet tarafından sağlandığını, adil bir yargılama yapıldığını ve yargının bağımsızlığını görür" diyor ve ekliyor;

"Kamuoyuna mal olmuş bir davada mahkemece duruşmanın canlı yayınlanması 'aleniyet' kapsamında mümkün olabilir. 1960 Yassıada Yargılamaları'nda merhum Adnan Menderes ve arkadaşlarının duruşması devlet radyolarında yayınlanmıştı. Canlı olmamakla birlikte Abdullah Öcalan'ın yargılanması sırasında duruşmadaki önemli anlar ve kesitler o dönemin tüm TV kanallarında yer almıştı. Uygulamada neredeyse hiç görmediğimiz ama geçmişte somut örnekleri ve yasal gerekçesi olan bir durumdur bu."

PEKİ YA ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ?

"Özel hayatın gizliliği canlı duruşma konusunda devreye giriyor mu?" sorusuna Keskin, "Tabi ki. Zaten özel hayatın gizliğinin ihlal edilmemesi için aleniyet ilkesi mutlak suretle uygulama bulmamaktadır. Örneğin, aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar, kişilerin özel hayat alanlarında, genelde en gizli alanı oluşturur. Bir babalık davasında kişilerin özel hayatlarının gizliliğinin korunması açısından duruşmaların kapalı yapılmasına karar verilebilir" diye konuştu.

Kaynak: Web Özel