Türk bilim insanları pandemide literatüre ne kattı?

Covid-19 bilimin nasıl ilerlediğini, insanlığın sorunlarına nasıl çözüm bulduğunu görmemiz açısından da oldukça önemli bir serüven. Aşı çalışmalarından pek çok farklı alanda yazılan tezlere kadar bilim tüm kollarıyla Covid'i aydınlatıyor ve yaşanan süreçten dersler çıkarıyor.

Kimisi yol üstündeki çabalarda zaman zaman rastlanan yanılgıları -bilim doğası gereği nihai sonuca ulaşma yolunda yanılabilir de- bilimin karşısında durma ve komplo teorileri üretme fırsatı olarak gördü; kimisi ise daima bilimin yanında yer aldı...

📌Peki dünya çapında yayınlanan sayısız makaleye ve bilimsel çalışmaya Türkiye'nin katkısı ne oldu?
📌Türkiye'de pandemi sürecinde bilimsel çalışmalar Covid'den nasıl etkilendi?

DİKKAT ÇEKEN KONU ÇEŞİTLİLİĞİ...

Öncelikle YÖK'ün Ulusal Tez Merkezi'ne bakmakta fayda var. Tam 733 Covid-19 başlıklı tez veritabanında yer almakta. Ancak doktora tezi olarak filtrelediğimizde sayı 11'e iniyor. Doktora tezleri haricindeki tezler; diş hekimi uzmanlık, tıpta uzmanlık ve yüksek lisans tezleri olarak ayrılıyor.

Sistemde Covid-19 başlıklı 7 adet diş hekimi uzmanlık tezi bulunurken, 240 adet tıpta uzmanlık tezi, 475 yüksek lisans tezi ve 11 doktora bulunuyor.

Yüksek lisans tezlerinde konu çeşitliliği dikkat çekiyor. Pandeminin hayatın her yönüne sirayet ettiğini düşünürsek bu durum elbette kaçınılmaz. Doktora tezlerinde de benzer çeşitlilik açıkça görülüyor.

Covid-19'a ilişkin halk sağlığı alanında üç, psikoloji alanında iki, eğitim ve öğretim, hemşirelik, uluslararası ilişkiler, diş hekimliği, ekonomi ve iletişim bilimleri alanında ise birer doktora tezi YÖK'ün Ulusal Tez Merkezi'nde yer alıyor.

Dünya çapında da pandemi konulu disiplinlerarası çalışmalar revaçta. Bu süreçte Covid-19'un hayatın farklı noktalarına etkileri sadece akademik dünyanın değil hemen herkesin gündemi oldu. Ancak öne çıkanlar Covid-19'la tıbbi açıdan verilen mücadeleyi boyutlandıran çalışmalar tıp dünyasından geldi.

Dünya genelinde sayısız makale ve klinik çalışma tıp literatürüne girdi. Türkiye'nin bu literatüre katkısı ne oldu? Öncelikle Türkiye'den de pandeminin başından bu yana tıp literatürüne girmiş sayısız çalışma çıktığını ifade etmekte fayda var. TURKOVAC da bu çalışmaların önemli bir parçası.

'SANSASYONEL BİR ÇALIŞMA YOK'

İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Haluk Eraksoy ise şöyle aktarıyor:

“Birçok çalışma tıp literatürüne girdi. Ancak büyük ses getiren, 'sansasyonel' diyebileceğimiz bir çalışma yok. Biz de kendi gözlemlerimizi ve bulgularımızı birçok yayınla paylaştık. ABD'deki bir enstitünün sitesi olan PubMed'de bu bilgilere ulaşabilirsiniz.”

Ücretsiz bir biyomedikal veritabanı olan PubMed üzerinden dünya çapında yapılmış araştırmalara bakmak mümkün. Çalışmalara ilişkin, “Türk bilim insanları bu konular üzerinde çalıyor” diyen Prof. Dr. Eraksoy şöyle devam ediyor:

Bir yandan deneyim kazanıyoruz, bir taraftan da bunları paylaşma yoluna gidiyoruz. 'İlk defa Türkler buldu, ilk defa Türkler söyledi' gibi bir çalışma yok ancak PubMed veritabanında 'Covid 19' ve 'Türkiye' kelimelerini arattığımız zaman karşımıza 5 binin üzerinde çalışma çıkıyor.

'TÜRKİYE'DE HİÇBİR ŞEY YAPILMIYOR ALGISI KABUL EDİLEMEZ'

Prof. Dr. Eraksoy'un da aktardığı üzere karşımıza arama sonucu olarak çıkan 5 bini aşkın çalışmanın tamamı Türkiye'de yapılmış değil. Türkiye'den bir bilim insanının katıldığı çokuluslu çalışmalar da sonuca dahil. “BioNTech aşısının faz-3 çalışması Türkiye'nin de dahil olduğu bir çalışmadır” örneğini veren Prof. Dr. Eraksoy, “Çalışma yapanların arasında Türk bilim insanlarının da adı geçiyor. Türkiye'yi temsil ettiler” ifadelerini kullanıyor.

Türkiye'de hiçbir şey yapılmıyor gibi bir algının kabul edilemez olduğunu da ifade eden Prof. Dr. Eraksoy, dünya çapında çok sayıda tıp dergisi bulunduğu için de çalışmalarını yayınlama fırsatı bulduklarını aktarıyor.

Bununla birlikte TÜBİTAK'ın Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı işbirliğiyle hazırladığı Covid-19 Data Portal adlı siteden de klinik çalışmaları takip etmek mümkün.

Kaynak: Web Özel