Rapor parası azaldı! İşte detayları...

Halk arasında 'rapor parası' olarak bilinen, hastalık veya doğum izninde rapor kullananlara Sosyal Güvenlik Kurumu'nca (SGK) verilen 'iş göremezlik ödeneği'nin tutarı azaldı.

Çalışanlar iş kazası, meslek hastalığı, analık ve hastalık hallerinde çalışamadıkları süre için hastaneden rapor alıyor. SGK, raporlu olunan günler için işçiye geçici iş göremezlik ödeneği ödüyor.

Bu ödeneğin hesaplama yöntemini değiştiren bir torba yasa teklifi TBMM'ye sunulmuş, nisan ayının başında da Plan Bütçe Komisyonu'ndan geçmişti. 15 Nisan 2021'de kabul edildiğini öğrendiğimiz teklif, dün itibarıyla ise (22 Aralık 2021) Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi.

Rapor kullanan çalışana verilecek bu ödenek, bundan sonra son 3 aylık ortalama ücreti yerine son 12 aylık ortalama ücreti üzerinden hesaplanarak ödenecek. Bu, işçiye raporlu günler için daha az para ödenmesi anlamına geliyor.

Peki neden böyle bir düzenlemeye gidildi? Asgari ücretliyi ve diğer tüm çalışanları nasıl etkileyecek?

• İlgili düzenleme yayınlanmadan önce TBMM Plan Bütçe Komisyonu'nda tartışılırken o komisyonda yer alan Türk-iş Temsilcisi, Sosyal Güvenlik Uzmanı Barış İyiaydın,

• Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onat Öztürk ile konuştuk.

Türk-iş Sendikası'nın Sosyal Güvenlik Uzmanı Barış İyiaydın. (İyiaydın ayrıca, ilgili düzenlemenin TBMM Plan Bütçe Komisyonu'nda tartışıldığı süreçte komisyonda Türk-İş Temsilciliğini yaptı.)

DAHA AZ ÖDENECEK

Mevcut düzenlemeye göre rapor kullananlara, işçinin son üç aylık dönemdeki günlük ortalama ücretinin 3’te 2’si oranında geçici iş göremezlik ödeneği veriliyor. Buna ek olarak, 10 günlük bir raporun ilk 2 günü ödenmeyip, 8 gün üzerinden ödeme yapılıyor.

Türk-İş Sosyal Güvenlik Uzmanı Barış İyiaydın, tüm bunların işçi tarafında bir kayıp yaşattığını, bunlarla alakalı taleplerin karşılanması beklenirken yeni düzenlemeyle daha da geri gidildiğini söyledi. Çünkü rapor parası hesaplanırken son 3 ay yerine son 12 aya gidildiğinde ödenecek tutarın düşeceğine dikkat çekti. 

İyiaydın, yeni hesaplamayı şu örnekle anlattı: "Günlük ücreti 150 TL olan işçi 2021 Nisan'da hastalanırsa 2021 Ocak-Şubat-Mart ücretlerinin ortalaması alınarak rapor parası hesaplanmaktaydı. Bu işçiye 150 TL ortalama üzerinden rapor parası ödenmekteydi. Yeni düzenleme ile Nisan 2021’de hastalanan bir işçinin rapor parası son on iki aydaki ücret ortalaması dikkate alınarak hesaplanacak. İşçi 2020 yılında daha az ücret alacağı için ortalama düşecek, doğal olarak işçiye daha az rapor parası ödenecek."

1 GÜNDE 11 TL KAYIP

İyiaydın, asgari ücretli bir çalışanın 2021 Nisan'da alacağı bir raporun nasıl hesaplanacağı üzerine ise şunları söyledi: "Asgari ücretli bir işçi hastalık sebebiyle rapor aldığında mart, şubat ve ocak ayındaki günlük ücreti üzerinden hesaplama yapılır. Bu üç aylık dönemdeki günlük ücret 119.25 TL, günlük rapor parası da 79.50 TL'dir. Ama ‘son on iki ay’ hesaplanırsa Nisan 2020’ye kadar gider. 2020 asgari ücreti ise 98.10 TL’dir. Yani rapor parası 79.50 TL’den 68 TL’ye düşer. İşçinin rapor parasında 1 günlük kaybı 11 liradır. Bu, az bir para değil."

"SGK'NIN KASASINDA 270 MİLYON TL KALACAK"

İyiaydın'ın verdiği bilgilere göre, SGK 2019'da 3 milyon 383 bin 911 işçiye rapor verdi. İyiaydın, "27 milyon gün rapor parası ödendi. Bu, bir rapor için ödenen tutar ortalama 10 TL azalacak olsa, 270 milyon TL'lik bir rapor parasının SGK'ya kalacağı anlamına gelir" dedi.

Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onat Öztürk.

"ARTADABİLİR AMA DÜŞÜK İHTİMAL"

Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onat Öztürk ise, sadece analık ve hastalık sigortası bakımından 12 aylık hesaba geçildiğine dikkat çekti. "Bu, ödeneğin mutlaka düşeceği anlamına gelmez" diyen Öztürk,  "Daha düşük ücretli işe girmişseniz örneğin, dönem uzatılınca eski ücret yüksek olacağından ödeneği artırabilir" diye konuştu.

Öztürk, şöyle devam etti: "Ama tabi bu aslında çok düşük ihtimal, o yüzden söylemek bile gereksiz. Sürekli asgari ücretle çalışan veya ücreti artarak çalışmaya devam eden işçiler bakımından durum açık. Bu durumdaki milyonlarca işçi bakımından ödenek düşer. Ayrıca son 12 aylık dönem içinde 180 günden az kısa vadeli sigorta primi ödenmişse, esas alınacak ücrete üst sınır getirilmiş, asgari ücretin 2 katı kadar."

AMAÇ, SAHTE SİGORTALILIĞI ENGELLEMEK

TÜRK-İŞ Sosyal Güvenlik Uzmanı Barış İyiaydın, bu düzenlemenin 'sahte sigortalılığı engellemek' amacıyla yapıldığını aktardı. Bazı çalışanların hamileliklerinin ikinci ayında bir işyerinde kendisini sigortalı gösterebildiğini, doğum izninden önceki 3 aylık primi yüksekten ödeyerek doğum izninde yüksek rapor parası alabildiğini anlatan İyiaydın, "Amaç bu sahteciliğin önüne geçmek" dedi.

Ancak sahteciliğin önüne geçilmesinin yasal altyapısının mevcut mevzuatta zaten olduğuna dikkat çeken İyiaydın, şöyle devam etti: "Denetim yaparsanız sahteciliği yakalarsınız. Zaten bir kişi fiilen işe gitmediği halde kendini bir yerden sigortalı bildiriyorsa, o sigortalılık iptal edilir, ödenen primler de geri ödenmeyip devlete kalır. Denetim olsa bu çok ciddi bir yaptırım. O yüzden bu düzenleme daha çok maliyetleri azaltma yönünde."

"PRİMLER DE AZALTILMALI"

Son düzenlemenin yeni sorunları beraberinde getirdiğini ifade eden Barış İyiaydın, "İşçiler primleri aynı tutarda ödemeye devam ediyorken, aldıkları para azalacak şimdi. O zaman primler de azaltılmalı."

Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onat Öztürk ise, yeni düzenlemenin gerekçesine ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı: "Daha az ödenek ödeyerek kayıt dışılıkla ya da gerçek durumu yansıtmayan sigortalılık halleriyle mücadele edilebileceğinin nasıl düşünüldüğünü dahi anlayamadım. Bu yolla olsa olsa işçiye daha düşük ödenek ödenir hepsi bu."

Kaynak: Web Özel