İnşaatlarda ne tür kum kullanmak daha doğru? 'Betonda deniz kumu...'

Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremler, 40 binden fazla insanın yaşamını yitirmesine, 7 binden fazla binanın yıkılmasına, binlerce binanın da ağır hasar almasına neden oldu. Hatay'da yıkılan evlerin birçoğunda tuzlu deniz kumu kullanıldığı saptandı. Uzmanlar tuzun korozyona (paslanma) yol açtığını bunun da bina yapısı için tehlike oluşturduğunu ifade ediyor. Peki inşaatlarda deniz kumu kullanılabilir mi? Bina inşasında ne tür kum kullanmak daha doğru?

1. Deniz kumu inşaatlarda kullanılabilir mi?

İTÜ İnşaat Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Nuri Atahan, deniz kumunun mineral bakımından iyi bir kum olduğunu ancak bazı işlemlerden geçmeden inşaatlarda kullanılmaması gerektiğini ifade ediyor. Atahan, "Deniz kumunun kullanımında iki sakınca var ve bu sakıncalar giderilmez ise deniz kumunun inşaatta kullanımı sıkıntı yaratabilir" diyor. Atahan, deniz kumundan kalkı adı verilen deniz kabuklarının mutlaka arındırılması gerektiğini, bunun yanında deniz kumunun iyice yıkanarak tuzdan (sodyum klorür) arındırılması gerektiğini ifade ediyor. Tuzun zaman içinde betonun içindeki demirde paslanmaya (korozyon) ve betonda donatı kesit (metal çubuklar) kayıplarına neden olduğunu belirtiyor.

2. Dere/nehir kumunun inşaatlarda kullanılmasında sakınca var mı?

Prof. Dr. Atahan nehir dere kumunun da inşaatlarda kullanılabileceğini ancak nehir kumlarının da kil içeriği bakımından problem yaratabileceğini ifade ediyor. Atahan "Kil topakları zafiyet yaratır. Kil çok ince malzeme. Bu malzeme betonda yapışmayı engelleyebilir. Nehir/dere kumunun da elenip yıkanması gerekiyor" demekte. 

3. İnşaatlarda ne tür kum kullanılması gerekir?

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özgür Çakır, silis (silisyum oksijen) esaslı doğal kumların betonda kullanılmaya uygun olduğunu söylüyor. Bunun yanında kırma kumun çok yaygın bir şekilde kullanılabildiğini söyleyen Çakır, "Beton içerisinde 'agrega' denilen çakıl ve kırma taşlar kullanılır. Agrega elde edilirken, bu taşların kırılması sırasında 'kırma kum' dediğimiz çok ince malzeme de ortaya çıkar. Bunlar betonda rahatlıkla kullanılabilir" demekte.

Bilim insanı, Türkiye'nin değişik bölgelerinde beton agregası çıkarılan maden ocakları olduğunu kaydediyor ve örnek olarak da İstanbul Cebeci ve Tekirdağ Çorlu'daki yatakları gösteriyor. Çakır "Malzeme kullanılmadan önce birçok kalite kontrol deneyi gerçekleştirilmesi gerekiyor. Bu kumların zararlı kimyasal reaksiyonlara da yol açmaması gerekiyor" diyor. 

4. Kum kalitesi betonu nasıl etkiler?

Prof. Dr. Özgür Çakır, kumun tek başına betonun kalitesini etkilemeyeceğine işaret ederek, "En dolu betonu elde edebilmek için farklı tane boyutlarında malzemeler kullanırız. Bir numaralı ya da iki numaralı mıcır ile kum, kırma kum gibi farklı boyutlarda tanelerden oluşan yığınlardan bahsediyoruz" ifadesine yer veriyor. Çakır, "Kumun burada mineral kökeni önemli, hem içerisinde zararlı madde olup olmaması önemli hem de uygun oranlarda karıştırılması gerekiyor" diyerek sözlerini sonlandırıyor.

İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Füsun Sümer, beton çimentonun ince agrega (kum) ve iri agregadan (çakıl) oluşan kompozit bir yapı malzemesi olduğunu söylüyor. Sümer, beton yapısındaki boşlukları dolduran ince agrega sınıfındaki kumun, beton dayanımı açısından önemli bir yere sahip olduğunu dile getiriyor. Sümer, özellikle 1999 Kocaeli Depremi’nden sonra ince agrega olarak kullanılan kumun, doğrudan hiçbir eleme ve yıkama işlemi görmediğinin, kullanılan betonun mukavemetini de yüzde 35 oranında düşürdüğünün araştırmalar sonucu ortaya çıktığını vurguluyor. 

Kumun betondaki görevini, boşlukları doldurarak geçirimsiz ve sağlam bir beton yapmak şeklinde açıklayan Sümer, "Aynı zamanda kum, betonun akışkanlığını arttırarak, betonun iyi pompalanması ve kalıbın içine iyi yerleşmesini sağlar" demekte. Sümer sözlerine şöyle devam ediyor:

Kullanılan kumun temiz yani içinde kil, organik madde, tuz vs. bulunmaması gerekmektedir. Bu malzemeler olursa betonun kalitesi ciddi oranda düşer. Hazır beton tesislerinde kullanılan kumlar neredeyse her gün test edilerek uygunluk açısından denetlenmektedir.

Kaynak: Web Özel