'Bazı tatbikatlar komedi' Bir çocuk orman yakarsa cezası ne olur?

GÖKHAN KAM

Muğla ve Antalya’da yoğunlaşan ama yurdun dört bir yanında devam eden orman yangınlarının şiddeti azalsa da devam ediyor. Manavgat’taki orman yangını 57 bin hektarlık alanın yok olması ile Cumhuriyet tarihinin en büyük yaygını olarak kayıtlara geçti.

Bu yangınlarda sabotaj şüphesi hala akıllardaki yerini koruyor. Şu ana kadar orman yangınlarında resmi olarak bir terör bağlantısı ortaya çıkmasa da yetkililer her ihtimali soruşturuyor.

Şu an somut olarak eldeki bilgilere göre Marmaris’teki yangını 10 yaşında iki çocuk ormanlık alanda kitap yakarken başlattı. 30 Temmuz 2021 tarihinde ifade veren çocuklardan birinin, “Kitap yakıyorduk. Bir anda alev çoğaldı. Kola şişesine su doldurup söndürmek istedik. Sönmedi. Biz de kaçtık” dediği öğrenildi.

88 yıllık cumhuriyet tarihinin en büyük yangını olan Manavgat yangınını ise C.Y. isimli 16 yaşındaki bir çocuğun çıkardığı iddia edilmişti. Daha sonra yapılan incelemede C.Y.’nin ormanı yakan değil ormanı yakması için azmettiren kişi olduğu ortaya çıktı ve yangını 12 yaşında bir çocuk olan M.A.T.’nin çıkardığı tespit edildi. M.A.T. yangını çıkardığını itiraf ederken annesi ve babasının boşanma arifesinde olduğunu bu olaydan kendisinin de etkilendiğini ve ormanı yakmayı kafasına koyduğunu söyledi.

M.A.T.'nin ifadesi sonucunda çocuğun ailesinin danışmanlık almasına, çocuğa eğitim uygulanmasına aynı zamanda çocuğun da resmi bir yurda yerleştirilmesine karar verildi.

'NASIL DİKKATLİ OLACAK SANKİ ÖĞRETİLDİ'

Manavgat ve Marmaris’teki yangınlarda dört çocuğunun isminin geçmesi akıllara okullardaki doğal afet ve sivil savunma eğitimlerinin kalitesini getirdi. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Acil Durum ve Afet Yönetimi anabilim dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu okullarda doğal afet olarak sadece depremlerin işlendiğini söylüyor.

Kadıoğlu, “Bir orman yangınında ne yaparsın, yıldırımdan nasıl korunursun, sel uyarısı verilince ne yapılır bu gibi eğitimler yok” değerlendirmesinde bulunuyor.

Kadıoğlu’nun bir önerisi de var. ‘Kızılay ile güvenli yaşam öğreniyorum’ isimli kitabı 4. Sınıf ve üzerine dağıtmak gerektiğini söylüyor.

Çocuklara afet bilincinin yerel şartlara göre aktarılması gerektiğini anlatan Kadıoğlu, “Norveçli çocuk anladı tsunamiyi. Norveç'te tsunami mi oluyor. Hayır ama öğrenmiş. Seçmece eğitim olmaz. Antalya'da yangınla, İstanbul'da depremle karşılaşabilirsin. Vatandaşa deniliyor ki, 'sel bekleniyor vatandaşların dikkatli olması rica olunur' vatandaş nasıl dikkatli olacak sanki öğretildi” diyor.

'ACİL DURUM KAPISI NEREYE AÇILIYOR BELLİ DEĞİL'

Afet uzmanı Kubilay Kaptan da çocuklara afet eğitimi verilmediği görüşünde. Türkiye'de 600 anaokulunda yaptığı inceleme sonucu okulların yüzde 95’inde afet eğitimi olmadığını gördüğünü söyleyen Kaptan, “Anormal bir rakam. Acil durum çantaları yok. Acil durum kapılarının nereye açıldığı belli değil. Hiç bir şekilde öğretmenler ve çocuklar ne yapacağını bilmiyor” değerlendirmesinde bulundu.

Takıldığı bazı afet tatbikatlarını ‘komedi’ olarak anımsayan Kaptan, “Gerçekçi bir tatbikat yerine güllük gülistanlık bir ortamda tatbikat yapılıyor. Doğal olarak küçük çocuklar hiç bir şey anlamıyor. En son Japonya’da katıldığım bir eğitimde ana okulunda kimsenin haberi yokken öğretmen bir ıslık çaldı aynı anda sınıfta bulunan 20 çocuk sıranın altına kapandı. Bizde bunu yaptığın zaman kimse bu tepkiyi vermez.” ifadelerini kullanıyor.

Türkiye’de çocukların doğadan kopuk yetiştiğini aktaran Kaptan, çocukların bitkileri bile birbirinden ayırt edemediğini söylüyor. Kaptan sözlerini, “Neredeyse doğanın bizim emrimize verilmiş sonsuz bir maden olduğunu düşünüyor herkes. Bu da eğitimdeki problemlerden kaynaklanıyor” diyerek sözlerini noktaladı.

CEZA NE OLABİLİR?

Peki bir çocuk kasten orman yaktı ise yargılama sonunda nasıl bir ceza ile karşılaşabilir? Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Profesör Doktor Necmi Yüzbaşıoğlu’na göre 15-16 yaşında çocukların ‘sınırlı ceza ehliyeti’ var. Bu yaştaki çocuklar ceza indiriminden faydalanıyor. Yüzbaşıoğlu, “Ailelerine sirayet edecek bir ceza yargılamanın seyrine bağlı. 15-16 yaşındaki bir çocuk ailesinden bağımsız hareket edebilir. O zaman aileye bir sorumluluk çıkmaz” dedi.