4 uzman yanıtlıyor... İstanbul depreme karşı kısa, orta ve uzun vadede nasıl önlemler alabilir?

Türkiye'nin son haftalarda en önemli gündemi deprem. Kahramanmaraş depremlerinin ardından 3 hafta geçti. Bugüne dek 44 binin üzerinde vatandaşımız hayatını kaybetti ya da yaralandı. Depremler, özellikle İstanbul depremine hazır mıyız sorusunu da tekrardan akıllara getirdi. Kamuoyunda her depremin ardından günlerce konuşulan İstanbul depremi hakkında uzmanlar alınması gereken önlemleri tek tek sıraladı.

İstanbullulardan bazıları binasının sağlamlığına güveniyor, bazıları ise binasının sağlam olup olmadığına baktırma telaşında. Kimileri ise komşuları ile anlaşıp evlerini kentsel dönüşüme vermek niyetinde.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul'da dönüşmesi gereken 1,5 milyon bağımsız bölümün olduğu, bunların acilen dönüşmesi gereken bina sayısının ise 300 bin olduğunu açıkladı. Kurum, "İstanbul'da sadece bakanlığımızın devam ettiği 94 bin bağımsız bölümden oluşan projelerimiz var. Riskli 1,5 milyon konutu dönüştüreceğimiz 2 rezerv alanı var. İstanbul'da şehrin içindeki 1,5 milyon riskli konutu hem Anadolu hem Avrupa yakasında belirlediğimiz 2 rezerv alana taşıyacağız" ifadelerini kullandı.

Peki İstanbullular kısa, orta ve uzun vadede ne gibi önlemler alabilir?

Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, Deprem Bilimci  Doç. Dr. Doğan Kalafat, Afet Uzmanı Dr. Kubilay Kaptan ve Deprem Uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy kısa, orta ve uzun vadede depremin yıkıcı etkilerini azaltabilmek için neler yapılacağını açıkladı.

KISA VADEDE YAPILACAKLAR (1 yıl içinde)

KALAFAT: Öncelikle, 1999 Gölcük Depremi'nde zarar gören binalarda hala yaşayan vatandaşlar, ilk etapta acilen tahliye edilmeli. Bu coğrafyada yaşayan herkesin afet kültürü olmalı. Afet öncesinde, anında ve sonrasında yapılacakları planlamalıyız. Her ailenin bir afet planı mutlaka olmalı. Elektrik kesilmesi durumunda evi nasıl tahliye edeceğiz, her aile oturup bunu konuşmalı.

ÖZENER: Hızlıca bina stokları gözden geçirilmeli. İBB'nin bina analiz testlerine başvuran kişi sayısı da çok. Bu binaların öncelik sıralamasına göre, güçlendirilmesi ya da yıkılması gerçekleştirilmeli.

ERSOY: Kısa vadede yapı stoğu içinde beklenen hızla iyileştirme tedbirleri alınmalı. Zemine bakarak dere yatakları gibi deprem kuvvetini binaya çok fazla aktaracak bölmelerdeki evler tahliye edilmeli. Altlarında dükkan olan çok katlı binalara da dikkat etmek lazım. Kolon kesilmiş mi, bina yapısına müdahale edilmiş mi bunlar incelenmeli. Depremde yardımlaşacak ve hızlı bir şekilde organize olacak mahalle örgütleri oluşturulmalı.

KAPTAN: İlk etapta kesin yıkılacak gözüyle bakılan yüzde 6'lık kesimde yaşayan vatandaşlar tahliye edilmeli. Deprem eğitimlerine anaokulu seviyesinde başlanmalı ve sınıflara deprem çantası konulmalı.

ORTA VADEDE YAPILACAKLAR (3-5 yıl)

KALAFAT: Bu deprem gelmeden binaları dirençli hale getirmemiz lazım, bina stoklarımızı düzeltmeliyiz. Pilot olarak seçilecek en riskli ilçelerden işe başlayabiliriz.

ÖZENER: Yerel yönetimler, ilçelerin depreme dayanıklı/dayanıksız olduğunu planlamadan önce her türlü zemine sağlam bina yapabilmek için kolları sıvamalı. Öncelik her zaman güvenli binada barınma olmalı.

ERSOY: Çok katlı gökdelenler henüz önemli bir depremde sınav vermedi, bunların güçlendirilmesi ve tahliye durumlarına da neler yapılması konularına öncelik verilebilir.

KAPTAN: Afet ile ilgili çalışan kurumlar özerk hale getirilmeli. Afet yönetimi konusunda uzmanlaşan ekipler ile çalışılmalı. İçme, atık suları, telekomünikasyon, doğalgaz altyapıları güçlendirilmeli. Deprem eğitimleri ilkokuldan üniversiteye kadar verilmeye başlanmalı. Okullarda her ay deprem tatbikatı yapılmalı.

UZUN VADEDE YAPILACAKLAR (30 yıl)

KALAFAT: Sismik izolatörler iyi ama Türkiye'de uygulamak biraz maliyetli. İlerleyen süreçlerde bunlar için plan ve projeler çizilmeli ve kamu binalarından başlanarak toplumun geneline yayılmalı.

ÖZENER: Depremde yıkılabilecek köprüler, ulaşım hatları, bağlantı yolları güçlendirilmeli. Ulaşım araçlarında acil tahliye durumlarında vatandaşların yapması gerekenler konusunda bilgilendirici çalışmalar yapılmalı.

ERSOY: Yapılacak her yeni inşaatta mutlaka kaliteli malzemeler kullanılmalı, çivisine kadar denetimden geçirilmeli. İstanbul'un bu kadar cazibe merkezi haline getirecek koşullar da düzeltilmeli. Yoğun nüfus mutlaka azaltılmalı.

KAPTAN: Uzun vadede apartman bazında tek tek giderek eğitimler verilmeli. Her ev toplanma alanını bilmeli. Nüfus cüzdanına ek olarak afet cüzdanı da eklenmeli ve bu zorunlu olmalı.

Kaynak: Web Özel