120 milyon Pfizer-Biontech gelmesinin anlamı ne? 'Salgının sonu görünüyor'

Başlamadan önce not: Türkiye Pfizer-Biontech ile 120 milyon doz mRNA aşısı için anlaşma imzaladı. Bu aşının bulaşmayı engelleme etkisi dünyanın malumu. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca gelişmeyi, "Salgının sonu görünüyor" diyerek yorumladı.

Salgının sonu görünüyor. #120MilyonDoz

— Dr. Fahrettin Koca (@drfahrettinkoca) May 20, 2021

Dünyanın gelişmiş ülkeleri aşılamada önemli bir şekilde hızlanırken pek çok farklı aşı markasının olması da dikkat çekiyor. Çin aşısı, Alman aşısı, Rus aşısı gibi laflar ile aşılar gündelik hayatımızda da büyük bir yer tutmaya başladı.

Dünya salgının ilk zamanlarında ‘hangi aşı olursa olsun’ psikolojisindeyken aşılama başlayıp koruma oranları sahada da görüldükçe ‘bazı aşılar diğerinden daha iyi’ fikri belirdi.

Örneğin ülkesinin büyük bir çoğunluğunu aşılayan İsrail’de salgının seyrinin ciddi bir şekilde gerilediği görülürken bir ada ülkesi olan ve nüfusunun tamamını aşılayan Seyşeller’de yeniden vaka artışının gözlenmesi farklı aşı tiplerinin kullanılmasına bağlanıyor. mRNA teknolojisi ile hazırlanan Pfizer-Biontech ve Moderna aşılarının koruyuculuk oranı inaktif aşılara göre daha yüksek. Diğer aşıların da hastaneye yatış ve ölüm gibi durumlara karşı önemli koruma sağladığı biliniyor.

'ÜLKELER ANLAMAYA BAŞLADI'

Avustralya’daki Finders Üniversitesi’nden halk sağlığı Profesörü Nikolai Petrovsky, “Ülkelerin bazı aşıların diğerinden daha iyi olduğunu anlaması yükselen bir trend” diyor. Petrovsky yine de ağır hastalığı önlediği için vatandaşlara şiddetle aşı olmalarını tavsiye ediyor.

İsrail’de yapılan deneylere göre Pfizer-Biontech aşısının asemptomatik vakalarda dahi bulaşı yüzde 90 oranında engellediği görüldü. Güney Galler Üniversitesi’nden Raina McIntyre’a göre bu durum sürü bağışıklığına yol açıyor.

MASKESİZ VE SOSYAL MESAFESİZ BİR ARAYA GELEBİLİRLER

ABD nüfusunun yüzde 40’ı mRNA teknolojisi ile aşılandı ve son dört ayda vakalarda yüzde 85 düşüş görüldü. Çift doz aşı olanların maskesiz ve sosyal mesafesiz bir araya gelebileceğine karar verildi.

Bu yılın başında aşılamaya başlayan İsrail’de ise vakalar 8 binden günde 50’ye kadar düştü. Ağırlıklı olarak mRNA aşılarından olan Katar ve Malta’da da vakalarda hatırı sayılır düşüşler oldu.

SAKLAMA KOŞULLARI ÇOK ZOR

Tabi mRNA aşılarının saklama koşulları zor. Büyük soğuk dolaplarda saklanma gereksinimi dünyanın geri kalanına dağıtılması için güçlük oluşturuyor. Bu yüzden pek çok ülke AstraZeneca gibi adenovirüs vektör teknolojsini kullanan veya Sinovac gibi inaktif aşıları tercih ediyor. Bu aşıların koruyuculuk oranı yüzde 50-80 arasında değişiyor. Bu aşıların virüsün bulaşmasını engelleyip engellemediğine ilişkin net bilimsel veriler yok. Çinli Sinopharm firması aşının bulaşa etkisine ilişkin sorulara cevap vermedi.

97 bin nüfuslu küçük ada ülkesi Şeyseller nüfusunun yüzde 65’ini tek, yüzde 37’sini çift doz AstraZeneca ve Sinopharm ile aşılamasına rağmen ülkede vakalar tekrar tırmandı ve okullar yeniden kapatılmak zorunda kaldı. Uzmanlara göre ada ülkesinin durumunda sadece aşılama değil yetkililerin karantina önlemlerini zamanında alıp almaması da rol oynuyor.

Aşılamadan sonra Şili’de vakaların artması üzerine Sinovac CEO’su Yin Weidong “Aşılanmayan gençler arasında sosyal aktivitenin artması sonucu vakaların yükselmesi normal” demişti.

DİKKAT ÇEKEN BAĞIŞIKLIK YORUMU

Doğal bağışıklığın önemi ise ayrı bir konu... Geçişkenliği büyük ölçüde engelleyen mRNA aşılarından olmamanın bir avantajından da söz ediliyor. Hong Kong Üniversitesi’nden epidemiyolojist Ben Cowling, mRNA aşısı olmayan ülkelerde hastalığa karşı geliştirilen yüksek bağışıklık sayesinde virüsün bulaştığı kişilerde ‘orta derecede’ seyredebildiğini söylüyor. Cowling bu toplumlarda bağışıklığın daha güçlü olduğunu söylüyor.

Yine de salgını yönetmede başarılı olan ABD ve İsrail gibi ülkelerin Brezilya ve Hindistan varyantı ile önemli oranda karşılaşmadıklarını da eklemek gerekiyor.

Aşılar arasında ‘o iyi, bu iyi değil’ gibi bir kıyaslama yapmamak gerektiğini söyleyen halk sağlığı profesörü Petrovsky yine de mRNA aşılarının bulaşı engelleme konusunda başarılı olduğunu aktarıyor.

*Yukarıdaki makalede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Bloomberg'de "Some Vaccines Help Nations Exit the Pandemic Faster Than Others" (Bazı aşılar ülkelerin pandemiden daha erken çıkmasına yardımcı oluyor) isimli haberden alınmıştır.