Ukrayna'nın yeniden inşası için Rus varlıkları kullanılır mı?

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin üzerinden 100 güne yakın süre geçti. Bu süre içerisinde dünyada pek çok dengenin değiştiğine şahit olduk. Küresel enerji fiyatlarındaki dalgalanma her ülkeyi farklı ölçeklerde sarsarken, Ukrayna’daki sivil kayıplar artmaya devam ediyor. Bugüne kadar Ukrayna’da 300 hastane tahrip edildi. Hasar gören sivil binaların sayısına ilişkin net bir rakam yok.

Savaşın sonrasında Ukrayna’da çok büyük bir imar hareketliliği olacağı kesin. Ayrıca ülkenin bu imar faaliyetleri için de kredi bulması ve uluslararası yardım alması gerekecek. Ukrayna şu an doğru düzgün vergi toplayamıyor. Ekonomisi büyük ölçüde AB ve ABD yardımlarına bağımlı durumda.

Batıdaki bazı çevreler ise ülkenin yeniden imarı için en büyük parayı Rusya’nın koyması gerektiği görüşünde. Bunun için Rus Merkez Bankası’nın batıda tuttuğu ve savaşın ardından el konulan 300 milyar dolarlık döviz rezervinin kullanılması gerektiğini düşünüyorlar.

ZELENSKİ: ZARAR 600 MİLYAR DOLAR

Bu düşüncenin karşısındaki taraf ise Amerika Birleşik Devletleri. ABD böyle bir durumda sermayenin savaştan sonra da güveni sarsıldığı için paralarını ülkesine getirmeyeceğini düşünüyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ülkesindeki zararın 600 milyar dolar olduğunu, Rusya’nın yurt dışındaki tüm finansal varlıklarına el konsa bile ancak masrafın yarısını karşılayabileceğini belirtiyor.

Estonya, Letonya, Litvanya ve Slovakya maliye bakanları Avrupa Birliği’ne yazdıkları ortak bir mektupta Rus varlıkları ile Ukrayna’nın yeniden inşa edilmesini istedi. Bu düşüncenin içinde bulunduğumuz Haziran ayında düzenlenecek G-7 zirvesinde masaya yatırılması bekleniyor. Kanada ve Almanya Rus varlıkları ile Ukrayna’nın yeniden imar edilmesi düşüncesini destekliyor.

Rus yetkililer 2014'teki Kırım işgalinde gördükleri yaptırımların ardından Ukrayna’nın işgalinde merkez bankası varlıklarının dondurulacağını pek de beklemiyorlardı. ABD Hazine Bakanı olan eski Fed başkanı Janet Yellen, Rus varlıklarına el koymanın ABD kanunlarına aykırı olduğunu düşünüyor. Böylesi bir durumda diğer merkez bankaları da borç almanın teminatı olarak farklı ülkelerde bulundurdukları rezervlerini geri çekme ihtiyacı duyabilirler.

'ABD SALDIRI ALTINDAYSA EL KONUR'

ABD’de 1977 yılında kabul edilen Uluslararası Acil Ekonomik Güç Kanunu’na göre; Amerika Birleşik Devletleri saldırı altındaysa, Başkan başka bir ülkenin varlıklarına el koyma kararı verebiliyor. Harvard Hukuk Fakültesi’nden Profesör Laurence H. Tribe’a göre; ABD Rus siber saldırısı altında olduğunu belirterek bu varlıklara el koyabilir. Tribe’a göre; Yellen’ın başında olduğu Hazine’nin yetkilileri kanunu doğru yorumlamıyor. Tribe geçmişte, Afganistan, İran ve Venezuela’nın ABD’deki varlıklarına nasıl el konduğunu anımsatıyor.

Virginia Üniversitesi’nden hukuk profesörü Paul B. Stephan ise bu ülkelerin doğru örnekler olmadığını çünkü varlıklarına el konduğu tarihte hükümetlerinin Birleşmiş Milletler tarafından tanınmadığını belirtiyor.

ABD Kongresi geçen ay çıkardığı bir yasada, Rus şirketlerinin ve oligarklarının el konulan varlıklarının Ukrayna’ya transferi için bir kanun çıkarmıştı. Fakat bu kanunla şahsi servet transferi gerçekleştiriliyor. Merkez Bankası varlıklarına el koymak ise çok farklı bir konu. Kanada parlamentosu da geçen ay ABD Kongresi ile benzer bir yasayı çıkarmıştı.

'300 KÖPRÜ YOK OLDU'

Başkan Zelenski’nin nisan ayı sonunda yaptığı bir açıklamaya göre; bin 500 eğitim tesisi, 350 sağlık kuruluşu, 300 köprü ve yaklaşık 32 milyon metrekarelik yaşam alanı Rusya’nın saldırılarından etkilendi.

Tarihin en büyük yeniden inşa projelerinden biri İkinci Dünya Savaşı sonrası kıta Avrupa’sında olmuştu. Bugünün refah toplumlarının ekonomileri yerle bir olurken Marshall yardımları kapsamında ABD kıtanın yeniden inşa edilmesi için 13 milyar dolar (enflasyon hesabı ile bugün 150 milyar dolar) kaynağı 17 Avrupa ülkesine harcamıştı. Irak, Kuveyt’te yaptıkları sonucunda 30 yılda Kuveyt’te toplam 50 milyar dolar ödemişti.

Ukrayna’nın batıdan aldığı borçları nasıl ödeyeceği de soru işareti. İşgal bugün bitse dahi ülkede çarkların dönmesi için süreye ihtiyaç var. Marshall yardımlarının yüzde 90’ı hibe kapsamındaydı.

Kaynaklar: New York Times, NPR, The Telegraph

Kaynak: Web Özel