Togg, Tesla... Türkiye'de pazar ısınıyor! Norveç elektrikli otomobilleri nasıl yaygınlaştırdı?
Elektrikli otomobiller üzerindeki vergi yükünü kaldıran Norveç'te bugün içten yanmalı motorlar, sıfır otomobil satışlarının çok küçük bir kısmını oluşturuyor. Peki Norveç elektrikli otomobil devrimini nasıl başlattı? 1990 yılındaki kararlar ne kadar etkili oldu?
İçten yanmalı motorların geleceği hakkında soru işaretleri var. Pek çok marka belli bir tarihten sonra dizel otomobil çıkartmayacağını açıkladı, örneğin Volkswagen’in ikonik otomobili Golf’ün yeni modelleri artık sadece elektrikli olarak piyasaya sürülecek.
Türkiye de elektrikli otomobil pazarında hem tüketici hem de bir üretici olarak yer alıyor. Togg’a sayılı günler kalırken Tesla da Türkiye pazarına girdi. Türkiye’de otomobiller üzerindeki büyük vergi yükleri pazarın tamamen elektrikliye dönmesi üzerindeki engellerden biri.
Bugün dünyanın pek çok ülkesi otomobilde elektrikli dönüşümü tamamlamayı hedefliyor. Bu biraz da ekonomi ve refah seviyesi meselesi. Norveç’te 2020’de satılan otomobillerin yüzde 74.8’i elektrikli (ve hibrit). Onu yüzde 45 ile İzlanda izliyor. İsveç’te 2020 yılında satılan sıfır otomobillerin yüzde 32.2’si elektrikli idi. Norveç Elektrikli Otomobiller Birliği Başkanı Cristina Bu, “2020’de tamamen elektrikli satışlarımız yüzde 54’tü” demekte. 2021’de ülkede satılan sıfır elektrikli ve hibrit araçların toplam satış içindeki payı yüzde 87’ye ulaştı. 2022’de tamamen elektrikli araçların satış oranı yüzde 79.3’e yükseldi.
DİZEL OTOMOBİL İÇİN İKİNCİ ELE
Aslına bakılırsa Norveç elektrikli araçların yaygınlaşması için uygun bir iklim ve topoğrafyaya sahip değil. Peki ülke elektrikli otomobilleri nasıl bu kadar yaygınlaştırdı? Bu, ülkede fosil yakıtla çalışan otomobiller üzerinde büyük vergiler olduğunu, elektriklinin vergi yükünün fosil yakıtlara göre daha az olduğunu söylüyor. Norveç’te içten yanmalı bir motor tercih edecekseniz, ikinci el piyasası iyi bir seçenek. Eğer Norveç’te sıfır bir elektrikli otomobilin fiyatı 500 bin kronun üzerinde ise (yaklaşık 930 bin TL) yüzde 25 KDV ödeniyor. Söz konusu vergi 2021 yılında getirildi. 2021 yılında Norveç hükümeti toplayabileceği 1.3 milyar dolarlık vergiden elektrikli otomobillerin yaygınlaşması planı kapsamında vazgeçti.
Norveç ülkenin dört bir yanını şarj istasyonları ile doldurmayı başarmış, ülkede 16 binden fazla şarj istasyonu bulunuyor. Bunların 3 bin 300’ü hızlı şarj noktası. Norveç 5.4 milyon nüfuslu küçük bir ülke ancak 29 bin kilometre sahil şeridi bulunuyor. Ülkenin çok büyük bir kısmında fiyortlar yer alıyor. Toplu taşımaya uygun bir coğrafyası yok. Kırsalda evler tıpkı Türkiye’nin Karadeniz bölgesinde olduğu gibi birbirinden çok uzakta.
Bu yüzden ülkede elektrikli araçların yaygınlaşması önemli. Hatta yolculukta hayati önemi olan vapurların elektrikli olması için de çalışmalar yapılıyor. Ülkede şu an 500 bin insanın elektrikli otomobil sürücüsü olduğu tahmin ediliyor.
HANGİ ARAÇLARI SATIN ALDILAR?
2022 yılında Norveç’te en fazla tercih edilen elektrikli otomobil 17 bin 356 adet ile Tesla Model Y, onu 11 bin 561 adet ile Volkswagen ID.4 izliyor. Skoda Enyaq ise 7 bin 133 satış adedi ile üçüncü.
Elektrikli araç sayısının bu kadar artması Norveç’te fosil yakıtlara olan ilginin de azalmasına sebebiyet veriyor. 2018 yılında 9.5 milyon ton olan fosil yakıt ihtiyacı, 2019 yılında 9.1 milyon tona, 2020 yılında ise (pandemi yılı) 8.7 milyon tona indi.
Norveç elektrikli otomobil planlamasını yıllar içerisinde yaptı. 1990 yılında bu tür araçların üretiminde kullanılacak parçalar için ithalat vergileri sıfırlandı. 1994’te ilk elektrikli otobüs toplu taşımada kullanıldı. 1997’de bu araçların paralı yollardan ücretsiz geçmesine imkan tanındı. 2001 yılında bu araçların satışında vergi sıfırlandı. 2009 yılında da bu otomobiller feribotlardan ücretsiz faydalanabildi. Norveç bir günde bu noktaya gelmedi, küçük pazara sahip bu ülkenin geçirdiği dönüşüm pek çok farklı ülkeye örnek olabilecek nitelikte.
Kaynaklar: OECD, EVS 27, Time, Energy Monitor, Forbes, Haberglobal.com.tr
Kaynak: Web Özel