İstanbul'un enflasyonu neden diğer şehirlerden yüksek?

Ekim ayında aylık enflasyon yüzde 3.54, yıllık enflasyon ise yüzde 85.51 oranında arttı. Covid-19 sonrası küresel talep artışı ve Türkiye'deki yukarı yönlü kur baskısı, enflasyonu artıran etmenlerden. Rusya-Ukrayna savaşı ile oluşan enerji fiyatlarındaki yükseliş de bu yıl enflasyonun daha fazla hissedilmesine sebep oldu. Merkez Bankası enflasyonla mücadele için faiz artırım yolunu tercih etmediğini belirtiyor.

Ancak enflasyon artışı her ilde aynı olmayabiliyor. İstanbul Ticaret Odası'nın açıkladığı rakamlara göre; İstanbul'un enflasyonu ekim ayında yüzde 3.96 arttı ve kentin enflasyonu yıllık bazda ise yüzde 108.77'ye yükseldi. Peki büyükşehirler ile diğer kentler arasındaki enflasyon farkını nasıl açıklarız?

DİĞER ŞEHİRLERDE İŞ OLANAKLARI KISITLI 

Trakya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu'na göre; büyükşehirler ile diğer şehirler arasındaki enflasyon farkının temel nedeni Türkiye'nin istihdam piyasasının belli kentlerde yoğunlaşmış olması. Uzunoğlu "Örneğin Edirne'de insanların iş olanağı son derece kısıtlı. İnsanlar bu şehirlerde uzun süreli oturamıyor. Ya emekli olduğunda geliyor ya da öğrenciyse o şehre geliyor" diyor.

Ancak Uzunoğlu "Ama buna rağmen her yerde ciddi anlamda bir fiyat artışı olduğunu da unutmamak lazım" diye ekliyor.

Rusya ve İran'dan gelip konut satın almak isteyen alıcıların, özellikle Antalya ve İstanbul gibi bölgelerde çok etkin olması da bu şehirlerdeki kiraları ve dolayısıyla enflasyonu yükseltiyor. Uzunoğlu "Büyük şehirlere gelen yabancılar buralardan ev alıyorlar. Bu yüzden ev ve kira fiyatları büyük şehirlerde ve sahil kentlerinde diğer şehirlere göre bir farklılık gösteriyor" demekte. 2022'nin ilk 9 ayında yabancılara en çok konut satılan iller İstanbul ve Antalya oldu. Bu durumda Orta Doğu ülkeleri vatandaşlarının ve Rusya'nın ilan ettiği seferberlik kararı ile Ukrayna Savaşı'na katılmak istemeyip Türkiye'ye gelen Rusların etkisi büyük. 

Prof. Dr. Uzunoğlu "Bir de lojistik sorunları var. Gıdayı siz Antalya'dan, Mersin'den İstanbul'a taşıyorsunuz. E bunun maliyeti oldukça yüksek. Bunları da üst üste koyunca fiyat farkı ortaya çıkıyor" diye sözlerini sürdürürken, akaryakıt fiyatlarına da dikkat çekiyor. Bilindiği gibi Ukrayna savaşı ile küresel olarak petrol ürünleri fiyatlarının artması ile ürünlerin taşıma maliyetleri arttı.

Uzunoğlu kırsal kesimden kente göçün de fiyatları büyükşehirlerin aleyhine değiştirdiğini söylüyor ve sözlerini şöyle noktalıyor:

"Kırsal alan yerleşikleri inanılmaz ölçüde azaltmış durumda. Gençlerin kırsal bölgelerden gitmesinin temel sebeplerinden biri taşımalı eğitimler. Gençler artık tarımda çalışmayı tercih etmiyor."

'BÜYÜKŞEHİRLERDE TEMEL TÜKERİM MALLARI TALEPLERİ GÜÇLÜ'

Yalova Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç Dr. Baki Demirel, yaşam maliyetinin büyük şehirlerde daha fazla olmasının sebebini özellikle tüketicinin talebinin güçlü olmasına bağlıyor. Demirel, "Özellikle büyük şehirlerde temel tüketim mallarına yönelik talebin güçlü bir talep beklentisi, bu malların fiyatlarının daha yüksek olmasına ve kar marjlarının daha yüksek tutulmasına neden olabilir" diyor.

Büyük kentlerdeki gelirin diğer şehirlere göre gelir daha yüksek olduğunu belirten Demirel, "Hem gelirin yüksek olması hem nüfusun fazla olması buralarda enflasyonun diğer şehirlere göre daha fazla olmasına neden oluyor" demekte. Demirel sözlerini şöyle sürdürüyor:

"İTO ve TÜİK rakamlarının bu kadar kopuk olması, tüketicinin enflasyon algıları açısından büyük bir sorun. TÜİK rakamlarında şunu görüyoruz; yoksul enflasyonu çok daha yüksek. Gıda, konut ve ulaşım kalemlerindeki enflasyon oranı diğerlerine göre yüksek. Şehirler arasındaki fark ile beraber bu yoksul ve zengin enflasyonu arasındaki fark da önemli."

Kaynak: Web Özel