Akaryakıt fiyatlarının bu seviyesi enflasyonu nasıl etkiler?
Şubat ayında yıllık enflasyon yüzde 54'ü aştı. Akaryakıt fiyatlarındaki artış enflasyonu oldukça yukarı çekiyor. Peki motorin ve benzinin fiyatı böyle artmaya devam ederse enflasyon bundan nasıl etkilenecek?
Can Mumay-Gökhan Kam
Akaryakıt fiyatlarına her gün zam gelmeye başladı. Dün kaynağından iptal edilen 2 lira 25 kuruşluk zamma rağmen sürücülerin gözü yol kenarındaki benzincilerin tabelalarında. Akaryakıt fiyatları çok uzun süredir çift hanelerde gezerken yakıtın bu kadar pahalanması enflasyon üzerinde de ciddi baskı yaratıyor.
Merkez Bankası Şubat Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda akaryakıt fiyatlarındaki artışın ulaştırma hizmetlerinde ücretleri yüzde 5,73, artırdığını söyledi. Merkez Bankası enerji fiyatlarındaki artışın yıllık enflasyonu yukarı çektiğini belirtirken aylık enflasyonu en fazla artıran unsurun yüzde 10’luk pay ile akaryakıt olduğunu söyledi.
Akaryakıt fiyatlarının enflasyonun belirlenmesinde yüzde 4,9’luk bir payı bulunuyor. Ekonomi yönetimi enflasyonun Haziran 2023’te tek haneye ineceğini düşündüğünü söylemişti.
NAKLİYE MASRAFLARI ÜZERİNDE ETKİ
Merkez Bankası, 2022 yılı Para ve Kur Politikası metnini yayınlamış ve bu metinde orta vadeli yıllık enflasyon hedefi yüzde 5 olarak belirlenmişti. Tabii akaryakıta zam gelmesi sadece benzin, motorin ve uçak yakıtının pahalanması anlamına gelmiyor. Özellikle motorin nakliye masraflarının ciddi şekilde artmasına neden olacak.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Ekonomist Profesör Doktor Cem Başlevent, akaryakıt fiyatlarının özellikle tarımsal üretimi ciddi şekilde etkileyeceğini ifade ederken akaryakıt fiyatlarının enflasyon üzerindeki dolaylı etkisine dikkat çekiyor. Başlevent, “Akaryakıtdaki artışlar birçok sektör için, ulaştırma, tarım gibi sektörler için ciddi bir girdi maliyeti artışı anlamına geliyor. Bu da akaryakıtın dolaylı etkisi. Önümüzdeki haftalarda ve aylarda mutlaka enflasyona yansıyacak” ifadelerini kullanıyor.
'İKİ AYRI SENARYO'
Akaryakıt fiyatlarının bundan sonra ne yöne gidebileceğini sorduğumuz Başlevent, “İki ayrı senaryo var. Bir tanesinde hükümetin dövizin kurların yavaş yavaş yükselmesine izin verdiği senaryo. Bu senaryoda akaryakıt ve benzeri ürünler çok pahalı kalacağı için enflasyon yüzde 40-50 civarında olabilir. İkinci senaryoda ise bu iş böyle gitmez deyip faiz artırımıyla döviz kurları düşürülmeye çalışılır. O zaman elbette döviz kuruyla birlikte birçok ürünün fiyatı düşecektir ve yüzde 20-30 civarında bir enflasyona ulaşabiliriz” değerlendirmesinde bulunuyor.
'YAZ AYLARINDA BOL ÜRETİM BEKLENTİSİ'
Yalova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim görevlisi Ekonomist Doç. Dr. Baki Demirel ise yaz aylarında bol olan tarım ürünlerinin enflasyonu aşağı çekeceği beklentisinin mevcut akaryakıt fiyatları ile sıkıntıya girdiğini söylüyor. Demirel, “Açıklanan TÜİK rakamlarında bile enerji enflasyonu yüzde 188 olmuştu. Daha da artacağı açık. Bu da tüketici enflasyonuna yansıyacaktır. Dolayısıyla enflasyon yüksek seviyelerde kalmaya devam edecektir” ifadelerini kullanıyor.
Enerji krizinin tüm dünyada olduğunu aktaran Demirel, “Sadece Türkiye'de değil Amerika'da, Avrupa'da stagflasyon (ekonomik durgunluk ve enflasyon bir arada) riski var. Bu da bizim özellikle dış ticaret açıklarımızı büyütebilecek bir şey. Talep az olacak, ihracatı besleyen bu dış taleptir. İleride bu şekilde kuru istikrarlı tutma çabasını olumsuz etkileyebilir” ifadelerini kullandı.
BAE KAFALARI KARIŞTIRDI
Amerika Birleşik Devletleri küresel petrol fiyatlarını aşağıya çekmek için Körfez ülkeleriyle temas kurmak istiyor ancak Biden yönetiminin bu ülkeler ile başlangıçta kurduğu ilişki biçimi ve Rusya ile diplomatik dengelerden dolayı bu ülkeler petrol üretimlerini artırmıyordu. Buna rağmen Birleşik Arap Emirlikleri’nin Washington büyükelçisi Yusuf Al Otaiba ülkesinin petrol üretimini artıracağını belirten bir tweet attı. Daha sonra ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken da BAE’nin üretimi artıracağını söyledi.
Bu açıklamalardan saatler sonra Birleşik Arap Emirlikleri Enerji Bakanı Shuail al-Mazrouei, “Birleşik Arap Emirlikleri OPEC+’nın küresel petrol piyasasına kattığı değere inanıyor” açıklamasında bulundu ve üretimi artırmayacaklarının sinyalini verdi. ABD hükümeti Venezuela ile yaptığı görüşmelerde Maduro yönetimini ikna etmeye çalışıyor.
Kaynak: Web Özel