Varşova Paktı nedir? Varşova Paktı devletleri nelerdir?

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) arasında uzun seneler devam eden, tarihe soğuk savaş olarak ifade edilen dönem başladı. İki süper güç devlet, birbirlerine her türlü psikolojik üstünlüğü sağlamak için kıyasıya bir mücadeleye girdiler. Öyle ki, günümüzde dahi hala tartışmaları devam eden ABD'nin aya astronot göndermesi ve o bölgede bayrağını dalgalandırması psikolojik üstünlük olarak algılandı. ABD merkezli NATO'nun kurulmasına karşılık SSCB'de Varşova Paktı'nı kurdu. Haberimiz içerisinde Varşova Paktı'na yönelik merak edilenleri yanıtladık.

VARŞOVA PAKTI NEDİR?

Varşova Paktı, 14 Mayıs 1955 tarihinde Varşova'da, sekiz sosyalist ülkenin imzalamış olduğu 'Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Antlaşması' ile birlikte kurulan askeri ve siyasal birlik olarak ifade edilir. Söz konusu antlaşmayı imzalayan ülkeler Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve SSCB'ydi. Antlaşma, daha önceki yıllarda SSCB ile Çekoslovakya (1943); Polonya (1945); Bulgaristan, Macaristan ve Romanya (1948) ülkelerinin arasında imzalanmış olan ikili antlaşmaları kapsıyordu. Pakt, Macaristan, Çekoslovakya ve Afganistan'ın işgalleri gibi çeşitli önemli siyasal olaylar dahilinde askeri bir güç unsuru olarak bulunmuştur.

VARŞOVA PAKTI'NIN KURULMA NEDENLERİ NELERDİR?

Sosyalist ülkeleri, karşılıklı bağlarını bir pakt dahilinde güçlendirmeye yönelten başlıca sebep; sosyalist ülkelere ve sosyalizmin yayılmasına karşı 1949 tarihinde kurulan NATO'nun, askeri etkinliklerini yükseltilmesi ve silahlanmaya hız vermesi olarak ifade edilebilir. Birliğin kuruluşuna yönelik ilk adım, 29 Kasım - 2 Aralık 1954 tarihleri arasında sekiz sosyalist ülkenin katılımı ile birlikte, ortak güvenliğin ve barışın korunması hakkında ve Moskova'da düzenlenen konferansta atıldı.

Varşova Paktı, Londra ve Paris Antlaşmaları ile Federal Almanya'nın NATO'ya girmesi ve NATO'ya bağlı olarak Batı Avrupa Birliği'nin kurulması ile beraber Avrupa'da doğan ve giderek yükselen savaş tehlikesine karşı şekillendi. Pakt kurucularına göre bu gelişmeler, barışsever devletlerin güvenliği yönünden bir tehdit oluşturuyor ve savunma sağlayıcı karşı önlemlerin alınmasını sağlıyordu.

VARŞOVA PAKTI ÜLKELERİ NELERDİR?

Varşova Paktı'nda antlaşmayı imzalayan ülkeler Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve SSCB'dir.

VARŞOVA PAKTI'NIN KURUCU ANTLAŞMASININ MADDELERİ NELERDİR?

- Üyeler, ortak çıkarlarını ilgilendiren tüm sorunlarda birbirlerine danışacaklardır.

- Avrupa'da silahlı bir saldırı durumunda üyeler, tek tek ya da ortak bir biçimde kendilerini savunacaklardır.

- Birleşik Komutanlık kurulacaktır.

- Siyasal Danışma Komitesi kurulacaktır.

- Üyeler, bu anlaşmanın amaçlarıyla herhangi bir uluslararası bağlantıya girmeyecekler ve girişimlerde bulunmayacaklardır.

- Taraflar, birbirleriyle ekonomik ve kültürel ilişkilerini daha ileri boyutlara taşıyacak bir dostluk ruhu içinde davranacaklardır.

- Bu sözleşme, toplumsal ve siyasal sistemleri göz önüne alınmaksızın tüm öteki devletlere açıktır.

- Antlaşma, 20 yıl geçerli olacaktır. Sürenin bitiminden bir yıl önce anlaşmayı sona erdirme isteğinin belirtilmemesi durumunda 10 yıl daha uzayacaktır.

- Varşova Paktı'ın en yüksek siyasal organı Siyasal Danışma Komitesi(CPC)'dir.

- Doğu ile Batı arasında ortak güvenlik sağlayan bir pakt yürürlüğe girince Varşova Paktı'nın kaldırılması göz önüne alınabilir.

VARŞOVA PAKTI NE ZAMAN DAĞILDI?

1991 tarihinde SSCB'nin dağılması ve üye devletlerde sosyalist rejimden ziyade çok partili parlamenter rejimlere geçilmesi, Avrupa'nın iki bloklu yapısını siyasal bir doğrultuyu ortadan kaldırmış oldu. Varşova Paktı, 1 Temmuz 1991 tarihinde dağıtıldı ve bu şekilde de savaş sonrası Avrupa'sının iki kutuplu yapısı askeri bakımdan da tarihe karışmış oldu.

TÜRKİYE VARŞOVA PAKTI'NA ÜYE Mİ?

ABD, 1946 tarihinde NATO'yu kurarak Sovyet tehdidine karşı önlem aldı. Türkiye de NATO'ya, Kore'ye asker göndererek 1952 yılında üye oldu. Yani Türkiye Varşova Paktı'na değil NATO'ya üye bir ülkedir.