Taliban, Afganistan'a hakim oldu! '30 ila 90 gün' dediler, bir hafta bile sürmedi!

ABD'nin Afganistan'dan ayrılmasıyla başlayan süreç ülkeyi çok hızlı bir çözülmeye götürdü. Tüm dünyanın gözünü Afganistan'a çevirdiği şu günlerde Taliban, meydanı bulup arkasına aldığı rüzgarla çok hızlı bir şekilde başkent Kabil'e girdi.

Pentagon, geçen hafta içi ülkeden gelen haberlerin iç açıcı olmadığını ifade ederken ABD basınında yer alan habere göre istihbaratlar, Kabil'in 30 ila 90 gün içinde Taliban'ın eline geçeceğini söylüyordu.

NASIL BU KADAR HIZLI OLDU?

30 ila 90 gün şeklinde yapılan tahminin üzerinden bir hafta bile geçmeden Taliban adeta elini kolunu sallaya sallaya başkente girdi. Peki Taliban, nasıl oldu da bu kadar hızlı ilerleyebildi?

Öncelikle Taliban'ın ülkenin çok büyük çoğunluğunda herhangi bir direniş ile karşılaşmadığının altını çizmekte yarar var.

ABD'deki uzmanlardan bazıları bu ilerleyiş esnasında Taliban, Kabil'e yaklaştıkça Afgan ordusunun vereceği karşılığın sertleşeceğini öne sürüyordu. Afganistan'da hükümet de yaptığı açıklamalarla Taliban'ın ilerleyişini “o kadar da önemsemeyen” bir görüntü çizmekteydi.

Uzmanlar bu tavrı bir propaganda savaşı olarak da tanımlarken hükümet, Afganistan ordusunun cesur mücadelesini övüyor ve hava saldırılarıyla Taliban güçlerinin ağır yara aldığını öne sürüyordu.

ONLAR TWEET ATARKEN TALIBAN İLERLİYOR!

Afganistan Savunma Bakanlığı ise resmi Twitter hesabından bir paylaşımda bulunmuş ve “Ülkenin savunma ve güvenlik kuvvetleri bu toprakları her zaman savunmaya hazırdır. Milletimizin sevgisi ve desteği motivasyonumuzu ve çabamızı artırıyor” ifadelerini kullanmıştı.

Bu paylaşımın yapıldığı sıralarda Taliban, Kunduz'u işgal etmek üzereydi. Başkan Barack Obama döneminde 23. ABD Savunma Bakanı olarak görev yapan Leon E. Panetta şöyle diyordu:

“Amerikan ordusundan daha yoğun bir hava desteği bekliyordum. Ancak kabul edelim; böylesi bir destek de durumu açıkçası düzeltmezdi.”

“Durum neden böyle?” sorusuna dönelim. Amerikan ve İngiliz generalleri ABD ve NATO müttefiklerinin desteğiyle 20 yıldır Afgan ordusunu eğitmekteydi. Ancak Afgan ordusunda yolsuzluk da dahil olmak üzere pek çok sorun olduğu uluslararası raporlara yansıyor.

TEK BİR GRUP DEĞİL

Yaklaşık 300 bin kişi olduğu öne sürülen Afgan ordusunda, çekirdeği 60 bin toplamı ise 200 bin olan bir Taliban var. Bölgenin zorlu coğrafyasına hakim olan Taliban, tek bir grup değil. Taliban, daha küçük ve bağımız grupların da bir araya gelmesiyle güç bulmakta.

Afganistan'da ailelerin, aşiretlerin ve hükümet yetkililerinin, var olmak adına taraf değiştirmeleri Sovyet işgalinden beri değişmeyen bir durum. Bu kez bölge hakimiyetinin yanı sıra stratejik olarak tüm sınır bölgelerini kapatan Taliban adeta Kabil'i fiziki ve ekonomik olarak çembere aldı.

DIŞ DESTEK

Aynı zamanda dış destek de bu ilerleyişte büyük rol oynuyor. Pakistan, sıkıntılı durumlarda Taliban militanlarının güvenli kaçış bölgesi olarak dikkat çekerken öne sürülen üzere Taliban güçlerine maddi yardımda da bulunuyor. Aynı zamanda Pakistan, Afganistan'ın geniş doğal kaynakları üzerinde söz sahibi olmak isteyen Çin'le de son dönemlerde diplomatik olarak makul ilişkiler içinde.

Katar ise diplomatik ilişkiler açısından Taliban için bir üs görevi görüyor. Bazı uzmanlar, İran'ın dahi Batı dünyasının planlarının başarısız olabilmesi için Taliban'a destek sağladığı, en azından sınırda yaşananlara göz yumduğunu söylüyor. 90'ların sonunda İranlı diplomatların Taliban tarafından öldürüldüğü gerçeği bir köşede dursa da uzmanlar İran'ın “düşmanımın düşmanı dostumdur” pozisyonunda durduğunu söylüyor.

ABD ve NATO'nun Afganistan'a istikrar getirmekte en az SSCB kadar başarısız olduğu aşikar. Taliban karşıtı halkı ve özellikle halihazırda çok zor şartlar altında yaşanan ülkedeki kadınları daha zorlu bir süreç bekliyor.

Cumhurbaşkanı Eşref Gani, yaklaşık 10 milyon insanın Afganistan'ı terk edeceğini öne sürerken Kabil, Taliban tarafından tamamen ele geçirildi. Zaten oldukça karmaşık olan bölgeyi daha da kaotik günler bekliyor.

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr

Kaynak: The Telegraph, Wall Street Journal, BBC

Kaynak: Web Özel