Eski Çin Devlet Başkanı Hu Jintao gözlerden uzakta mı?

Xi Jinping'in Çin Halk Cumhuriyeti tarihinde ilk kez 3. dönemine başlayan parti sekteri olarak tarihe geçtiği Çin Komünist Partisi (ÇKP) 20. Ulusal Kongresi pek çok açıdan gündeme gelmişti. Kongre, Xi'nin ülkenin en yetkin karar mekanizması konumundaki ÇKP Daimi Komitesi'ni kendine yakın isimlerden kurarak, gücünü iyice pekiştirdiği yönünde değerlendirmelerle ele alınmıştı. Ayrıca kongrede yaşanan bir olay, Xi'nin gücünü pekiştirmesinin sembolik bir yansıması olarak yorumlanmıştı. 

Xi'nin selefi, ülkeyi 10 yıl yöneten 79 yaşındaki eski Devlet Başkanı Hu Jintao, kongrenin oturumlarından birinde Xi'nin yanında oturduğu sırada, kameralar kayıttayken görevliler eşliğinde toplantı salonundan çıkarılmıştı. Olayın üzerinden bir hafta geçti ve Batılı yayın kuruluşları Hu'nun olaydan bu yana kamuoyu karşına çıkmadığı iddiasını ileri sürdü. İddialar ayrıca, Hu'nun oğlu Hu Haifeng'ın da bu hafta düzenlenen resmi etkinliklere katılmadığı yönünde. 2 bin 300 delegenin temsilcisi olan Hu Heifeng, partide yükselen bir isim olarak ifade ediliyor.

NE OLMUŞTU?

Hu Jintao'nun kamuoyuna çıkmadığı yönündeki iddiaların neden önemli olduğunu anlamak için kongrede neler yaşandığına ve olayın satır aralarına bakmak gerekiyor.

Olay, başkent Pekin'deki Büyük Halk Toplantı Sarayı'nda 22 Ekim'de düzenlenen oturum sırasında yaşandı. Pazar günü yeni kadroların belirleneceği parti içi seçimlerden bir gün önce mevcut yöneticiler salonda görüntülendi.

Görüntülerde, olayın öncesinde Hu'nun önündeki dosyadan bazı evrakları çıkardığı, solunda oturan politbüro üyelerinden Li Zhangshu'nun da kağıtları dosyaya koyarak Hu'nun önündeki dosyayı çektiği, Hu'nun da dosyayı geri almak için hamle yaptığı görülüyor.

İlerleyen dakikalarda Xi'nin parti yetkililerinden birini yanına çağırarak bir şey söylediği ve kısa bir süre sonra da aynı yetkilinin Hu'nun yanına geldiği görülüyor. Hu'nun elinden dosyayı almayı deneyen yetkili, bir yandan da koluna girerek Hu'yu yavaşça ayağa kaldırmaya çalışıyor. Kolunu çeken Hu, ufak bir direnişin ardından salondan çıkarılırken Xi'ye dönerek onunla bir şeyler konuşmak için girişimde bulunuyor ve Xi'nin sağındaki başbakan Li Keqianq'ın omzuna dokunuyor.

ÇKP Ulusal Kongresi'ni, iktidardaki parti için en önemli siyasi etkinlik olarak ifade etmek mümkün. Kongrede görevli garsonların, etkinliğin öncesinde çay servisi provası dahi yaptığı düşünüldüğünde söz konusu olayın ne kadar şoke edici olduğu anlaşılabiliyor.

Hu, partide kolektif liderlik ve partideki gruplar ile yaşlılar arasında dengeli etki modelinden ötürü öne çıkan bir lider olmamıştı. Xi ise, Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurucusu Mao'dan bu yana ülkedeki en güçlü lider olarak tanımlanıyor.

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden Prof. Dr. Seriye Sezen, olayın ardından Twitter hesabından yaptığı değerlendirmede, Hu'nun “ne pahasına olursa olsun büyüme” modeline itiraz eden bir lider olduğunun altını çizdi.

Sezen paylaşımlarında ayrıca “Hu aynı zamanda 'bilimsel kalkınma' söylemiyle Çin’in üretim, işgücü ve teknolojisinde köklü bir dönüşümü amaçlayan bir liderdi” ifadelerine yer verdi.

'SAĞLIK SORUNLARINDAN ÖTÜRÜ ÇIKARILDI'

Çin'in resmi yayın organı Xinhua'nın İngilizce Twitter hesabından yapılan paylaşımda, ajansın Hu'nun sağlık gerekçelerinden ötürü salondan çıkarıldığı ve durumunun daha iyi olduğu bilgisine ulaştığı kaydedildi. Ancak olayın Çin'deki sosyal medya platformlarında sansüre uğradığı belirtiliyor.

Hu'nun salondan çıkarılmasının planlı olup olmadığına dair bir kanıt yok ancak ilgili değerlendirmeler ve spekülasyonlar tüm hafta boyu sürdü.

Başlıca spekülasyonlardan biri, Hu'nun Xi'ye karşı oy vereceğinin Xi tarafından öğrenildiği ve Xi'nin yabancı medya önünde gücünü pekiştirmek veya parti içi çekişmelere ilişkin bir mesaj vermek amacıyla böyle bir adım attığı yönünde.

Diğer bir iddia ise, Hu'nun sağlığının oturumlara katılmaya elverişsiz olduğu ve bütün ısrarlara rağmen kongreye katıldığı. Kongre'nin ilk gününden görüntülerde de Hu görece güçsüz görünüyor.

Avusturalya Üniversitesi Dünya'da Çin Merkezi'nden siyaset bilimci Sung Wen-ti, Hu'nun planlı bir şekilde salondan çıkarılma ihtimalinin düşük olduğuna değiniyor. Sung, bu girişimin Xi'nin tarzı olmadığına işaret ederek, "Xi, böyle bir şeye gerek duyması halinde bunu yabancı basın salona girmeden yapardı" demekte.

Sung ayrıca, fazlaca açıklama yapmanın bir zayıflık belirtisi olarak görüleceğini, o nedenle bir sonraki açıklamanın Hu'nun kendisine yaptırılmasının beklendiğini kaydediyor. Fakat Hu'nun nerede olduğu ya da hangi gerekçeyle gözlerden uzak durduğu hala Batılı basın mensuplarının üzerinde durduğu bir konu.

Kaynaklar: The Guardian, The New York Times, CNN, Bloomberg, Haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel