Kertenkeleler mi, yılanlar mı? Ibiza'da hayatta kalma oyunu!

Ibiza güneşinin altında adeta kaynayan kayaların arasında yalnız bir kertenkele hareket ediyor. Başına neler gelebileceğinden habersiz. Yaklaşık 6 milyon yıllık izole bir evrim sürecinden sonra süslü pulları kobalt mavisinden asit yeşili tonlarında değişen Ibiza duvar kertenkelesi varoluşsal bir tehditle karşı karşıya.

Son yirmi yılda istilacı yılan türleri olan zehirsiz at nalı kırbaç yılanı ve merdiven yılanının hızla çoğalması nedeniyle duvar kertenkeleleri Ibiza'nın bazı bölgelerinde ve komşu Formentera adasında tamamen ortadan kalkmış durumda.

1970'lerin sonlarından beri sürüngenler üzerinde çalışan Ibizalı biyolog Antonia Maria Cirer, “Adalardaki kertenkele popülasyonunun yoğunluğu eskiden çok, çok yüksekti” diyor ve devam ediyor:

“Olağanüstüydü. O kadar çoktular ki, herhangi bir yere oturup bir sandviç ya da bir parça meyve yerseniz, kırıntılar kertenkeleleri hemen dışarı çıkarırdı.”

DURUM 20 YIL ÖNCE DEĞİŞMİŞ...

Bu durum yaklaşık 20 yıl önce değişmeye başlamış. O zamana kadar söz konusu iki ada, kuru yük arasında girenler dışında yılansızdı. Bilim adamlarına ve çevre aktivistlerine göre, Ibiza ve Formentera'daki varlıklı mülk sahipleri, bahçelerini İspanya anakarasından ve ötesinden ithal edilen zeytin ağaçlarıyla süslemeye heveslendiğinde, kertenkeleler için kader anı da gelip çatmış!

Yerli olmayan ağaçlar ne kadar güzel olurlarsa olsunlar bu konularda birer Truva atından farksızlar! Çatlakları, oyukları yumurtlamak ve kış uykusuna yatmak için mükemmel derecede uygun. Haliyle normal şartlarda bu adalarda görece daha zorlu günler geçiren yılanlar, yeni ortamlarına ve “menülerine” hızla adapte olmayı başardılar. Kertenkeleler, bu yılanların diyetlerinin yüzde 65'ini oluşturuyorlar ve doymak bilmez bir tehdit altındalar...

Cirer net bir hesabı ortaya koyuyor:

“Eğer 20 yıl içinde adanın yarısını kolonileştirmeyi başardılarsa, o zaman yılanların 20 yıldan daha kısa bir süre içinde adanın geri kalanına yayılması muhtemel.”

Tespitlerine “Bu, kertenkeleler için çok hızlı bir yok oluş olur derken sadece kertenkeleleri yemek ile kalmıyor ayrıca onları yaşam alanlarından da uzaklaştırıyor” diyerek devam eden Cirer adalardaki kertenkelelerin biyoloji açısından neredeyse Charles Darwin'in Galapagos adalarında bulduğu ispinoslar kadar önemli olduğunun altını çiziyor.

'ZİNCİRDEKİ HER BAĞLANTI MEVCUT'

Cirer, söz konusu kertenkelelerin önemini “Evrim zincirindeki her bağlantı hala mevcut” diyerek açıklıyor. “Ve hala evrimlerinin nasıl çalıştığına dair genetik bir çalışma yapmak için zamanımız olmadı” diye devam eden bilim insanı, bu alanda girişilecek çalışmalardan sonuç alana kadar bazı bağlantıların tamamen ortadan kalkacağını öne sürüyor.

Yılanlardan kurtulmak için çabalar devam etse de daha gidilecek çok yol var. Bölgesel hükümetin vahşi yaşam ekipleri, 2016-2021 arasında Ibiza ve Formentera'da 8 bin 274 merdiven yılanı ve at nalı kırbaç yılanı ele geçirdi.

Ibiza'da 15 yıldır yaşayan İngiliz asıllı Avustralyalı öğretmen Dean Gallagher mücadele verenlerden biri. Avustralya'da çocukken edindiği yılan yakalama becerisini insanları eğitmek için kullanıyor. Kendisi geçen yıl mayıs ile eylül ayları arasında 365 yılan yakalamış. Mülklerden de çağrılan Gallagher, çok sayıda yılan öldürmek zorunda kalmış.

'BİR SEÇİM YAPMAK ZORUNDAYIZ'

Gallagher gelen bazı tepkilere de değinerek “Yılanların yok edilmesi gerektiği noktasında yüzde 99.5 aynı fikirde ancak az sayıda insan ise doğanın kendi yolunu bulması gerektiğini söylüyor” diyor ve şu çarpıcı noktanın da altını çiziyor:

“Ama gerçek şu ki, yılanlar ve kertenkeleler arasında kesin bir seçim yapmak zorundayız. İkisi barış içinde bir arada yaşayamaz ve hiçbir şey yapılmazsa yılanlar kertenkele popülasyonunu yok edecek.”

Bununla birlikte kertenkeleleri korumaya yönelik bir diğer adım da onları Uluslararası Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) kırmızı listesinde yukarı taşımak olabilir. IUCN sözcüsü, şu an “tehdit altında” olarak sınıflandırılan Ibiza duvar kertenkeleleri hakkında yeniden değerlendirme sürecinin devam ettiğini ve yılanların oluşturduğu tehdidi dikkate alacağını söylüyor. İncelemenin sonucunun 2023'ün başlarında yayınlanması bekleniyor.

Cirer ise son olarak “Olağanüstü bir biyolojik çeşitlilik değerine sahip bir türü kaybetme riski altındayız. Evet, bu türü koruma sorumluluğu İspanyol hükümeti ve İbiza halkında ama eğer ortadan kaybolurlarsa, bu tüm dünya için kayıp olur” diyor.

*Bu haberdeki bilgilerin büyük bir kısmı The Guardian'da “Lizards or snakes? The stark game of survival playing out in Ibiza” başlığıyla yayınlanan makaleden derlenmiştir.

Kaynak: Web Özel