Hayalet uçuşlar ne olacak? Havada bomboş gidip geliyor...

Pandeminin başlamasından bu yana "hayalet uçuşlar" hem havacılık sektörü, hem de iklim için önemli bir sorun. Yolcu kapasitesinin yüzde 10'undan daha az yolcu ile veya boş kalkan uçakların yaptıkları yola "hayalet uçuş" ismi veriliyor.

Pandemi ile havacılık sektöründe oluşan kısıtlamalar ile bilet rezervasyonları oldukça düşerken, uçaklar hala bazı noktalarda boş olarak uçmaya devam ediyor. İngiltere'deki havalimanlarından edindiği bilgiye göre, Birleşik Krallık'da ortalama her ay 500 hayalet uçuş gerçekleşiyor. Pandeminin başladığı Mart 2020'den Eylül 2021'e kadar Birleşik Krallık'tan yaklaşık 15 bin hayalet uçağın ayrıldığı tahmin ediliyor.

Sadece İngiltere değil, dünyanın birçok havayolu şirketi hayalet uçuşlar gerçekleştiriyor. Lufthansa CEO'su Carsten Spohr Aralık ayında yaptığı bir açıklamada altı aylık kış sezonu boyunca 18.000 hayalet uçuş olasılığıyla karşı karşıya olduğunu açıklamıştı.

Pandemi ile Mart 2020 - Kasım 2021 arasında ülkesine seyahat yasağı getiren Avustralya, oturum hakkı bulunmayan herkesin ülkeye girişini engellemiş, kendi vatandaşlarının ülkeye girişini de sınırlamıştı.

TONLARCA YAKIT BOŞA

Ülkedeki, hayalet uçuşlarla ilgili bir veri bulunmasa da bazı havayolu şirketleri, ülkeden ayrılmak isteyen yolcuları alabilmek için Avustralya'ya yapılan uçuşları boş olarak devam ettirmişti. Bu da körfez ülkelerinden kalkan bir uçağın 15 saat boyunca boş uçması ve tonlarca yakıt yakması anlamına geliyor.

Ocak 2022'de Greenpeace'in analizi, bu kış Avrupa semalarında 100.000'den fazla "hayalet uçuşun" gerçekleşeceğini öne sürüyor. Rapor, bu uçuşların iklime bırakacakları hasarın"1.4 milyondan fazla arabanın yıllık salgıladığı emisyona eşdeğer" olduğunu savunuyor.

Ortalama 180 yolcu kapasiteli bir Boeing 737 - 900 ER maksimum 29 bin litre yakıt alabilirken, Airbus A321 neonun yakıt kapasitesi ise ortalama 32 bin litre. Bu uçakların harcayacakları yakıt miktarı mesafeye ve yük ağırlığına göre değişiyor. Hayalet uçaklar binlerce litre yakıtı boş yere yakarak atmosfere muazzam bir karbon salınımı gerçekleştiriyorlar.

Peki bu hayalet uçuşlar neden yapılıyor? Havacılık editörü Tolga Özbek, havayollarının havalimanlarındaki slot hakkını kaybetmemek için yapıldığını ifade ediyor. Havacılıkta slot, bir uçağa belirli hava sahalarını ve havaalanlarını belirli zaman dilimlerinde kullanabilmesi için verilen izine deniliyor. Slotlar, genelde çok yoğun havalimanlarında uçuşları ve kapasiteyi ayarlamak için kullanılıyor.

Özbek, "Yoğun olan meydanlarda uçuş gerçekleşmez ise uçuş hakkı (slot) kaybedilebiliyor" diyor. Slot haklarının çok pahalı olduğuna değinen Özbek "Bir havayolu şirketi, bir havalimanından slot hakkı alabilmek için 30 - 40 milyon doları gözden çıkarabiliyor" bilgisini veriyor.

4 SLOT İÇİN 209 MİLYON DOLAR

Dünyanın en yoğun havalimanlarından biri olan Londra Heatrow havalimanında ABD'li Continental Airlies (Daha sonra United Airlines'a katıldı) 2008 yılında 4 slot hakkı için 209 milyon dolar ödemişti. Fransız, Hollanda ortaklığı olan Air France - KLM ise 2016'da aynı havalimanındaki 2 hakkını 75 milyon dolara satmıştı.

Özbek, boş uçuşların bazı havayolları tarafından personel eğitimi amacıyla kullanıldığını söylüyor. Pandemi zamanı bazı havalimanlarının slot kuralına esneklik getirdiğini belirten Özbek ancak bazı havalimanlarının bu uygulamayı devam ettirdiğini ifade ediyor.

Avrupa'daki "Slot haklarının yüzde 80'ini iyi kullanan havayolları haklarını da bir sonraki sezon devam ettirir" kuralı pandemi nedeniyle yüzde 50'ye indirildi. Üstelik pandemi nedeniyle Heatrow havalimanındaki yer hakları ücretleri 10 milyon dolar seviyelerine kadar düştü. Ancak hem bu uçuşların hem de bağlantılı uçuşlar için slot hakları hala altın değerinde. 

Lufthansa sözcüsü, "Lufthansa Group gibi ağ şirketleri, genellikle slot sıkıntısı olmayan daha küçük havalimanlarına uçma eğiliminde olan düşük maliyetli havayollarından ziyade, yolcuları grup merkezlerindeki uzun mesafeli rotalara bağlayan uçuşlar için slotlara daha fazla bağımlı” diyor. CNN Int'e açıklama yapan sözcü, "AB Komisyonu, gereksiz uçuşlardan kaçınılması ve havayollarının daha iyi plan yapabilmesi için tek tip düzenlemeleri savunmalı" diye ekliyor. 

Havacılık editörü Tolga Özbek Türkiye’de salgın boyunca ne kadar hayalet uçuşun gerçekleştiğine yönelik resmi bir rakam olmadığını belirtiyor.

Ek kaynaklar: The Guardian, CNN, Financial Times

Kaynak: Web Özel