Hangi ülke Covid-19'a karşı diğerinden daha başarılı? Dayanıklılık puanı verdiler

Koronavirüs salgını ile birlikte her ülke kendi koşullarına göre farklı önlemler alıyor. Zaman zaman vakalar artınca tam kapanmaya geçiliyor sokaklar kuşlara bırakılıyor.

Bazen de aşılama ve vaka seyrine göre tedbirler gevşetilebiliyor. Türkiye 17 Mayıs’ta üçüncü kapanma döneminden çıktı. Bu dönemin ardından peyderpey önlemler gevşetiliyor. Son günlerde de yaklaşık günlük 1 milyonluk aşılama hızı ile salgını kontrol altına almada büyük mesafe kat ettik.

Dünyaca ünlü Bloomberg ajansı ise ülkelerin aşılama, vaka, ölüm oranı, hava trafiği gibi pandemi koşullarını ve aşılama oranlarını hesaplayarak bir direnç endeksi (resilience index) oluşturdu.

Endekste ülkelere direnç puanları verildi ve sıralamadaki yerleri ortaya kondu. Buna göre 100 üzerinden 76 puan ile salgında hayatın en fazla normale döndüğü ülke ABD. ABD’yi 73.7 puan ile Yeni Zelanda ve 72.9 puan ile İsviçre izliyor.

FİNLANDİYA VE BELÇİKA'DAN İYİYİZ

Türkiye, 53 ülke arasında hayatın en iyi şekilde ‘normale’ döndüğü 14’üncü ülke oldu. Endekse göre Türkiye’nin hayatı normalleştirmekteki performansı Belçika, Finlandiya ve Yunanistan’dan daha iyiyken İsrail, Fransa ve İngiltere gibi ülkelerden daha gerideyiz.

İsviçre, Fransa ve İspanya gibi Avrupa ülkelerinin sınırlarını turistlere açmalarına rağmen listenin ilk 10’unda olmalarının sebebi bu ülkelerin aşılamada iyi durumda olmaları olarak yorumlanıyor.

Salgının başında ölüm oranlarının en yüksek olduğu ülkelerden İngiltere ve ABD ise aşıyı bulan şirketlere sahip olmanın ekmeğini erken normalleşmeye dönen ilk ülkeler olmakla yiyor.

VAKALAR SIFIR SEVİYESİNDE

İkinci sıradaki Yeni Zelanda ve 13. sıradaki Singapur çok sıkı sınır önlemleri uygularken günlük vakaları neredeyse günlük sıfır seviyesinde tutuyorlar. Ülkeleri pandemide vaka sayılarını düşürse de henüz tam normalleşme gibi bir planları yok.

İngiltere Delta varyantı yüzünden tam açılma planlarını gözden geçirirken İsrail kapalı alanlarda maske kuralını yeniden getirdi.

Bloomberg’ün yaptığı hesaplamaya göre 53 ülkenin ekonomisi arasında en hızlı eskiye dönecek ABD ekonomisi olacak.

Dördüncü sıradaki İsrail’de ise nüfusun yüzde 60’ının aşılanması toplum bağışıklığını getirdi fakat Delta varyantı yüzünden ülke yurt dışından turist kabul etmekte tereddüt yaşıyor.

Avrupa Birliği nüfusunun yüzde 40’ını aşılarken dünyada en hızlı turist kabul etmeye başlayan ülkeleri de bünyesinde barındırıyor. Aşılamanın yaygınlaşmasından bir süre sonra İsviçre, Romanya ve İspanya turistlere kapılarını açtı.

Ekonomisi batılı ülkeler kadar güçlü olmayan Mısır ve Meksika sınırlarını pandemi boyunca hiç kapatmamışlardı ve bu böyle devam ediyor.

Çin sınırlarını hala sıkı sıkıya kapalı tutuyor. Ülkenin havayolu sektöründe ise işler hiç fena gitmiyor. Yurt dışına çıkamayan Çinliler neredeyse bir kıta büyüklüğünde olan ülkelerinde oradan buraya seyahat ediyorlar.

İSRAİL MRNA İÇİN BİR TEST OLDU

Dünyanın aşılamadan yaptığı bir önemli çıkarım da İsrail gibi mRNA aşıları ile aşılanan ülkelerde virüsün geçişkenliğinin de çok ciddi şekilde azalması. İnaktif aşıları olan ülkelerde yoğun bakım oranları düşse de virüsün yayılma hızında ciddi bir düşüş görülmüyor.

Çin gibi otoriter bir ülkenin pandemiyi hızlıca kontrol altına alması “Acaba demokratik ülkelerde salgın ile mücadele takılıyor mu?” sorusunu akıllara getirdi.

RENKLER İLE DURUM TESPİTİ

Türkiye’de vatandaşlar uzun süre vaka sayılarına bakarak salgın konusunda ‘nerede olduklarına’ ilişkin bir fikir edindiler. Yeni Zelanda ise salgının ülkedeki durumunu dört renk kategorisine ayırdı (yeşil-sarı-turuncu-kırmızı) Hükümet düzenli aralıklarla renkleri açıklayarak ülkenin durumu hakkında vatandaşı bilgilendiriyor.

Peki bundan sonra ne olacak? Yaz geldi ve kuzey yarım kürede büyük bir hareketlilik başladı. Aşılar olundu ve tatil rezervasyonları yapıldı. Profesör Peter Collignon, “Kuzey yarım küreye kış gelmesi aşıların etkisine ilişkin önümüzdeki büyük test olacak” diyor.

*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin tamamı Bloomberg’de Jinshan Hong, Rachel Chang ve  Kevin Varley imzasıyla yer alan ‘The Best And Worst Places to Be as The World Finally Reopens’ isimi makaleden alınmıştır.