Finlandiya ve İsveç'ten sonra gözler Avusturya'ya çevrildi... Kanunda var...
Askeri olarak tarafsızlık kanunlarında yer alan Avusturya'nın NATO üyeliği durumu İsveç ve Finlandiya'nın üyelik başvurusu yapmasının ardından gündeme geldi. Avusturya neden ilkesel olarak tarafsız? Bu durum Avrupa'da dengeleri nasıl etkiliyor?
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali dünyada taşların yerinden oynamasına neden oldu. Finlandiya ve İsveç resmi olarak NATO’ya başvurma kararı alırken bu iki ülke teröre yardım ve yataklık yaptıkları gerekçesiyle Türkiye’nin tepkisini çekiyor. Avrupa’da olup, Avrupa Birliği üyesi olan ancak NATO üyesi olmayan bir diğer ülke ise Avusturya.
Avusturya dış politika gelenekleri olarak ‘tarafsızlık’ ilkesinden ödün vermemesiyle biliniyor. İsviçre’nin bile Rus oligarkların mal varlıklarını dondurduğu böylesine bir ortamda Avusturya’nın tarafsız yaklaşımı dikkat çekiyor. Avusturya Başbakanı Karl Nehammer, “Avusturya tarafsızdı, Avusturya tarafsız ve Avusturya tarafsız kalacak” diyerek ülkesinin kararlılığını gösterdi. Ülke kağıt üzerinde tarafsız olsa dahi Rusya’ya uygulanan yaptırımlara destek veriyor ve katılıyor.
'BİZİ ASIL KORUYAN COĞRAFİ KONUMUMUZ'
Avusturyalılar da ülkelerinin NATO’ya katılmasını istemiyor. Son yapılan kamuoyu anketine göre; halkın yüzde 75’i NATO’ya karşı, yüzde 14’ü ise birliği destekliyor. Vatandaşların yüzde 52’si ülkelerinin tarafsızlık politikasının yurtta barışı sağladığına inanıyor. Viyana’da yaşayan uluslararası hukuk uzmanı Ralph Janik, “Bizi asıl koruyan coğrafi konumumuz” diyor.
Bu sözü biraz açmakta fayda var. Avusturya’nın tam sekiz komşusu var. Almanya, İsviçre, İtalya, Slovenya, Hırvatistan, Macaristan, Slovakya ve Çekya Avusturya’nın komşusu. Avusturya İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana hiçbir askeri işbirliğine gitmedi. Ancak dış politikada Avrupa Birliği ile aynı çizgide ilerledi.
Avrupa Birliği’nin lideri olmak isteyen Fransa’nın Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un sahip çıktığı Avrupa Ordusu projesi Ukrayna’nın işgali ile birlikte yerini tekrardan NATO’nun doğuşuna bırakırken Avusturya’nın da NATO’ya başvuru yapıp yapmayacağı merak ediliyor.
'ASKERİ SAVUNMA MECBURİYETİ YOK'
Avusturya bir Avrupa Birliği üyesi. Birliğin sözleşmesinin 42. maddesine göre; bir üye saldırıya uğradığında destek verilmesi gerekiyor ancak kolektif olarak askeri savunmaya geçme mecburiyeti yok. Ancak NATO’nun beşinci maddesine göre; bir NATO üyesine saldırı gerçekleşirse bütün üyelerin aynı şekilde cevap vermesi gerekiyor.
Avusturya Enerji Bakanı Leonore Gewessler, Rus gazının ülkelerine akmaya devam edeceğini söyledi. Avrupa Birliği üyesi olan Polonya ve Bulgaristan’ın gazı Rusya tarafından kesilmişti. Rusya doğalgaz ödemelerini ruble olarak isterken ülkenin en büyük enerji şirketlerinden OMV, İsviçre’deki Gazprombank hesabında ruble hesabı açıyor. İtalyan ENI şirketi ise henüz ruble hesabı açıp açmamayı değerlendiriyor.
Avusturya anayasasında 1955 yılından bu yana ‘tarafsızlık’ maddesi bulunuyor. Kanunda şu madde yazıyor:
Gelecekte Avusturya bir askeri ittifaka katılamayacaktır ve yabancıların askeri üslerine ülkesinde izin vermeyecektir.
Avusturya İkinci Dünya Savaşı sonrası 10 yıl başka ülkelerin egemenliği altında kaldı. Ülke 15 Mayıs 1955’te bağımsızlığını ilan etti. Sovyetler Birliği Avusturya’nın tarafsızlık ilkesini ilan etmesi durumunda bağımsızlığına izin vereceğini belirtmişti. Avusturya 1995 yılında NATO’nun Barış Gücü Programı’na katıldı ancak bunu Rusya yaptıktan sonra gerçekleştirdi böylece herkesin katıldığı bir programa dahil olduğu için tarafsızlığını kendi cephesinden bozmamış oldu.
OECD'NİN KURUCU ÜYELERİNDEN
Avusturya’da önde gelen 50 kişilik iş insanı, politikacı, akademisyen ve sivil toplum örgütü üyesinden oluşan bir topluluk Cumhurbaşkanı Alexander van der Bellen’den ülkenin tarafsızlığını gözden geçirmesini istedi. Avusturya tarafsız olsa da yukarıda belirttiğimiz gibi Avrupa’nın aktif siyaset izleyen ülkelerinden biri oldu. Ülke 1961 yılında bugün Türkiye’nin de üyesi olduğu İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın (OECD) kurucu üyelerinden.
1970-1983 yılları arasında Avusturya’nın Başbakanlığı görevini yapan Bruno Kreisky bu durumun ülkesinin NATO’ya katılması için bir fırsat olarak görüyor. İsveç ve Finlandiya’nın askeri olarak tarafsızlıkları ülke deklarasyonuna bağlıyken Avusturya’da kanunlar ile tarafsızlık sağlanıyor.
İsviçre de Avrupa’nın tarafsız bir ülkesi. İsviçre’nin tarafsızlığı ise Fransa, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Prusya gibi büyük devletlerin 1814-1815 Viyana Kongresi’nde İsviçre üzerindeki emellerinden vazgeçmeleri üzerine sağlanmıştı.
*Kaynaklar: Die Welt, Deutsche Welle, Avusturya Anayasası
Kaynak: Web Özel