Finlandiya ve İsveç resmen NATO başvurusu yaptıktan sonraki süreçte ne olacak? Tek tek bakacaklar...
NATO sözleşmesi gereği bir ülke birliğe üye olmak istediği zaman üyelerin hepsinin bunu onaylaması gerekiyor. Kimi ülkelerde parlamentoda çoğunluk tek partide değil. Son üye Kuzey Makedonya için 13 aylık bir onay süresi geçmişti.
Soğuk Savaş döneminin bitişinden sonra yine dünya tarihi bir dönemeçte. Rusya NATO üyesi olmak isteyen Ukrayna’yı işgal ederken büyük insanlık dramları yaşandı. Rusya’nın başka bir komşusu Finlandiya da NATO’ya girmek istediğini Cumhurbaşkanı ve Başbakan’ın ortak açıklamasıyla deklare etti.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov böyle bir durumda askeri müdahalede bulunacaklarının sinyallerini verirken, gözler Finlandiya’nın komşusu olan İsveç’e çevrildi. İsveç NATO üyesi değil ancak birliğe katılmayı ciddi şekilde değerlendiriyor. Başbakan Magdelana Andersson’un bağlı olduğu İsveç Sosyal Demokrat Partisi tarihi olarak askeri bir örgüte angaje olmaya karşı ancak bu tutum değişiyor.
Peki NATO’ya üyelik nasıl bir süreç? Genel Sekreter Jens Stoltenberg olabilecek en hızlı sürede Finlandiya’nın üyelik sürecini başlatacaklarını ifade ederken, NATO üyesi 30 ülkenin de Finlandiya’nın başvurusunu onaylaması gerekiyor. Beyaz Saray üyeliğin arkasında, bu pek çok ülke için bir sinyal ancak itirazlar da yok değil.
HIRVATİSTAN'IN POZİSYONU, İSPANYA'NIN HÜKÜMETİ
Örneğin Hırvatistan’dan itirazlar yükselirken, İspanya’daki mevcut hükümet için NATO dostu demek pek de mümkün gözükmüyor. Hırvatistan Cumhurbaşkanı Zoran Milanovic’in birliğin genişlemesi ile bir sorunu yok ancak Bosna seçim kanununda yapılmasını istediği değişiklik için ülkesinin veto hakkını cebinde tutabilir.
NATO’ya üyeliği onaylamak gibi anlaşmalar genellikle ülkelerin parlamentosuna geliyor. Yunanistan’da hükümet mecliste çoğunluğa sahip olduğu için bu ülkeden karar çabuk çıkabilir. 2019’da Kuzey Makedonya’nın üyeliği Yunan parlamentosundan iki günde geçmişti.
Hollanda ve İspanya’da alt ve üst parlamentonun üyeliği onaylaması gerekiyor. Ayrıca ülkelerde bu tip anlaşmaların onaylanması Anayasa’ya uygunluğu açısından da bir komisyon tarafından inceleniyor. Hollanda’da bu komisyona kral başkanlık ediyor, Kuzey Makedonya’yı onaylamaları 9 ay sürmüştü. Öte yandan yine Kuzey Makedonya örneğinde İspanya’daki hükümet krizi sebebiyle anlaşmanın onaylanması bir sene sürmüştü.
Şu an İspanya parlamentosunda yer alan sol parti PODEMOS’un NATO’ya karşı olduğu biliniyor. Fransa’da Haziran ayında parlamento seçimleri yapılacak, Cumhurbaşkanı Macron’un iki ülkenin de NATO’ya katılımına sıcak baktığı biliniyor ancak parlamentodaki Melenchon ve Le Pen’in sol ve sağın uçlarını temsil eden partileri onunla aynı fikirde olmayabilir.
Fransız kaynaklar şu an için iki ülkenin başvurusu durumunda nasıl bir takvim içinde oylama yapılabileceği konusunda açıklamada bulunmuyorlar.
MACARİSTAN NE DİYECEK?
Macaristan Başbakanı Viktor Orban üst üste dördüncü seçim zaferini elde ederek ülke içindeki pozisyonunu güçlendirdi. Macaristan Rusya’ya karşı Avrupa Birliği üyesi olmanın getirdiği koşullarla yaptırımların bir kısmını uyguluyor. Ancak Orban yaptırımları bir adım öteye taşımaya hevesli gözükmüyor, zira ülkesinin Rusya ile önemli ekonomik ilişkileri var.
Üyelik süreçlerinin oylanmasını geciktirebilecek başka bir konu ise ülke meclislerinin tatile girmesi. Örneğin ABD, 6 Ağustos 6 Eylül arasında parlamento tatilinde. İzlanda parlamentosu ise 10 Haziran – 6 Ekim arası çalışmıyor.
Kuzey Atlantik Paktı sözleşmesinin 10’uncu maddesi Avrupa kıtasında olup NATO üyesi olabilme şartlarını karşılayan her ülkeye kapının açık olduğu belirtiliyor.
ERDOĞAN: OLUMLU BİR DÜŞÜNCE İÇİNDE DEĞİLİZ
Peki Türkiye’de süreç nasıl olacak? Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bugün yaptığı açıklamada İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğine sıcak bakılmadığını söyledi. Cumhurbaşkanı, "Olumlu bir düşünce içinde değiliz" ifadelerini kullandı. Finlandiya başvurusunu yaptıktan sonra anlaşma Türkiye’de Meclis ve Cumhurbaşkanı tarafından ayrı ayrı incelenecek.
Şubat ayında Ankara'da Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşen Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, Anadolu Ajansı'na verdiği demeçte, Türkiye Dışişleri Bakan’ı Çavuşoğlu ile "NATO'nun kapısını yeni üyelere açık tutma politikasını da konuştuklarını" belirtmişti.
*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Dagens Nyheter’de ‘Stora skillnader när Natoländerna ska ge klartecken till Sverige’ ismi ile yayınlanan makaleden alınmıştır.
Ek kaynak: BBC Türkçe
Kaynak: Web Özel