ABD'nin iddiası gündem oldu | Pekin'den Moskova'ya askeri destek mi gidiyor?

Çin, Rusya-Ukrayna savaşının başından bu yana dengeli bir politika sürdürmeye çalışıyor. Her ne kadar Rusya ile yakın politik ilişkileri olsa da Almanya başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesiyle de geniş ticari ilişkilere sahip. Çinli diplomatlar savaş süresince iki tarafla da ilişkilerini muhafaza edebilmek için zorlu dengeleyici adımlar atmak için çabalamakta. Çin, bir yandan Washington ve NATO'yu çatışmayı kışkırtmakla suçlarken, bir yandan da Pekin'in Moskova ile yakın bağlarına rağmen tarafsız görünmeye çalışarak, savaşta zor bir denge kurmak için çalışıyor. Çin, Rusya'yı eylemlerinden dolayı doğrudan eleştirmedi ancak tüm ulusların egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün korunması gerektiğini dile getirdi. Ancak son günlerde bu dengeye dair soru işaretleri artmaya başladı.

Bu soru işaretlerinin fitili ise, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in geçtiğimiz günlerde verdiği bir demeçle ateşlendi demek mümkün. Amerikan istihbaratının, Çin'in Rusya'ya silah ve cephane temin etmeyi düşündüğü kanaatinde olduğunu dile getiren Blinken, Çin'in Kremlin'in savaşına dahil olmasının “ciddi bir problem” olabileceğini söyledi. Bu açıklamanın ardından Çin'in Rusya'ya silah gönderip göndermeyeceği meselesi etrafındaki tartışmalar da giderek büyümeye başladı.

Bu soruların büyük yankı bulmasının en önemli nedenlerinden bazıları, Çin ile Rusya'nın silah sistemlerinin birbiriyle uyumlu olması ve Çin'de büyük askeri imalat birliklerinin bulunması. ABD, Rus kuvvetleri cephane tüketirken ve kritik ekipman tedarikinde sıkıntı yaşarken Çin'in Moskova'ya ağır silah ve drone gönderebileceği görüşünde. Pekin'den Moskova'ya askeri bir destek, gerek Çin ile Batı ilişkilerinde gerekse cephede çok büyük bir etki yaratabilir. Çünkü Rusya'nın ihtiyaç duyduğu topçu mermisi başta olmak üzere, Çin'in Rusya'ya potansiyel askeri malzeme yardım kapasitesi yüksek.

SİLAH SİSTEMLERİNDEKİ UYUM SOVYET DÖNEMİNE DAYANIYOR

Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında ülkenin askeri deneyiminin büyük çoğunluğu Sovyet tecrübesine dayanıyordu. Ayrıca Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun (PLA) temelinin büyük kısmı da Sovyet ordusundan ithal edilen askeri donanımlarla kurulmuştu. Çin ordusundaki küçük silahlardan savaş uçaklarına kadar pek çok donanım Sovyet dönemi tasarımların izlerini taşıyor. Hatta The Wall Street'te yayımlanan analizde, Çin'in tersine mühendislik gibi faaliyetlerle savunma sistemleri gibi silahlar ürettiği ifade edilmekte. Yani, Moskova'nın aradığı kalibrede cephane stoklarına sahip olması Çin'i ideal bir tedarikçi konumuna getiriyor.

Çin zaman içinde tamamen kendi imkanlarıyla yerel silah sistemleri üretmeye başlasa da Sovyetler döneminden kalma ekipmanların üretimine de devam etti. PLA'e askeri malzeme üreten şirketlerin pek çoğu da temelde uluslararası piyasa için hazırlanmışlardı. Bu ticari faaliyetler de Çin'in savunma sanayisi üslerinin hızla büyümesini ve Norinco gibi şirketlerin büyük kar elde etmesini sağladı. 60 milyar dolarlık varlığa ve 200 bin çalışana sahip Norinco, dünyanın dört bir yanına silah tedarik etmekte.

Çin'in envanterinin büyüklüğü halka açıklanmadı ancak Çinli şirketlerin geniş tedarik oluşturacak hammaddeye ve üretim kapasitesine sahip olduğu biliniyor. Avustralya New South Wales Üniversitesi'nde Çin-Rusya askeri ilişkileri üzerine çalışmalar yürüten Alexander Korolev, bu konuda dikkat çekici bir noktaya parmak basıyor. Korolev, Çin tarafından askeri bir desteğin iki tarafın yakın ilişkileri ve silahlarının teknolojik benzerliği nedeniyle doğrudan operasyonel seviyede olabileceğini söylüyor ve ekliyor: “Ukrayna'nın Batı'dan silah almasından daha kolay olabilir çünkü Ukraynalı birliklerin ABD ve Avrupa'dan aldığı silah sistemlerini kullanmak için eğitimden geçmesi gerekmekte.”

WANG Yİ'NİN MOSKOVA TEMASI

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, 22 Şubat'ta Rusya'da Putin'le bir araya geldi. Wang'ın Rusya-Ukrayna savaşının yıldönümünün hemen öncesinde gerçekleştirdiği bu temas ise, Çin'in Moskova'yı savaşın siyasi çözümüne yönlendirme çabalarını göstererek, özellikle Avrupa'daki en büyük ticaret ortakları nezdinde zarar gören imajını onarmak olarak yorumlanmıştı.

Singapur Nanyang Technological Üniversitesi'nden öğretim görevlisi Li Mingjiang, Wang'ın görüşmede sergilediği tavırla, Çin'in Ukrayna'daki savaşta siyasi bir çözüm konusunda daha ciddileştiğini ve ülkesinin sunduğu her teklifin Moskova'yı mutlu etmeyebileceğini göstermek istediğini kaydediyor.

Kaynaklar: The Wall Street Journal, Financial Times, AP, Haberglobal.com.tr

Kaynak: Haber Global TV