5 soru 5 cevap: Brezilya'yı şimdi ne bekliyor? 'Eğer Bolsonaro sığınmak isterse...'
Artık Brezilya'nın “eski devlet başkanı” konumundaki Bolsonaro ve takipçileri bir süredir bu durumu kabullenmiyor ve seçime hile karıştığını öne sürüyordu. Fanatiklerin Kongre'yi basması ise bardağı taşıran son damla oldu. Şimdi gözler ABD'deki Bolsonaro'da. Peki Bolsonaro ne alemde?
Brezilya'da sandıktan Luiz İnacio Lula da Silva zaferle ayrıldığından beri Jair Bolsonaro ve fanatik takipçileri ülkeyi yangın yerine çevirmiş durumda. Protestolar ve seçime hile karıştığı iddiaları yol kapatma eylemlerine dönüşürken “orduyu göreve çağırmaktan” da geri durmayan bu fanatikler 8 Ocak günü tüm dünyayı şaşkına çeviren bir harekete giriştiler. Lula'nın “faşist fanatikler” olarak adlandırdığı kalabalık bir grup eylemci başkent Brasilia'daki Praça dos Três Poderes'i yani Üç Erk Meydanı'nı bastı.
Söz konusu ikonik alanda ismiyle müsemma demokrasinin üç kuvveti yasama, yürütme ve yargının merkezleri olan Ulusal Kongre, Devlet Başkanlığı Sarayı ve Yüksek Mahkeme de bulunmaktaydı. Bu haliyle üç binanın da hedef alındığı saldırı demokrasiye açık bir saldırı olarak nitelendi. Lula ise eylemcilerin “kanun gücüyle cezalandırılacağını” ifade ederken okları Bolsonaro'ya çevirdi:
“Eski devlet başkanının (Bolsonaro) birkaç konuşmasının buna yol açtığı biliniyor. Bu da onun ve onu destekleyen yanlılarının sorumluluğudur.”
Bolsonaro ise bu suçlamayı kabul etmezken eylemcileri de eleştirdi. Ancak bu paylaşımlarından beri Bolsonaro'dan çıt çıkmıyor. Devir teslim töreninden önce ABD'ye giden 67 yaşındaki Bolsonaro hakkında çeşitli iddialar ve söylentiler de yer almakta. Ayrıca çiçeği burnunda Lula hükümetinin de bazı adımlar atması bekleniyor... Peki Bolsonaro ne alemde?
1- NEREDE?
Siyasi geleneklere aykırı olarak devir teslim törenine katılmayan Bolsonaro ABD'nin Florida eyaletinde. Yeni yılın ilk gününde ABD'ye giden Bolsonaro'nun kaldığı evin ise profesyonel bir MMA dövüşçüsüne ait olduğu ileri sürülüyor. Haziran 2022'de Florida'da yaşayan Brezilyalılar ile bir araya gelen Bolsonaro'nun kaldığı evin önünde eski devlet başkanının destekçileri zaman zaman toplanmakta. Öte yandan Bolsonaro'nun eşi ise 67 yaşındaki siyasetçinin karın bölgesindeki ağrılar nedeniyle tedavi gördüğünü aktardı.
2- SAĞLIK SORUNU MU VAR?
2018 yılında bıçaklı saldırıya uğrayan ve karnından yaralanan Bolsonaro, o günden bu yana zaman zaman yaralandığı bölgede şiddetli ağrılar hissediyor. Brezilya'nın popüler gazetelerinden O Globo ve Reuters, Bolsonaro'nun durumunda “endişe edilecek bir şey olmadığını” bildirmekte.
3- ABD'YE Mİ İLTİCA EDECEK?
Demokratlar, ABD Başkanı Joe Biden'e Bolsonaro'nun sınır dışı edilmesi için telkinlerde bulunuyor. Demokrat Temsilciler Meclisi Üyesi Joaquin Castro, CNN canlı yayınında Bolsonaro'nun derhal Brezilya'ya gönderilmesi gerektiğini vurgularken ABD siyasetinin etkili isimlerinden Demokrat Kongre Üyesi Alexandria Ocasio-Cortez, Twitter'da yaptığı paylaşımda Bolsonaro'nun sığınma talebinin kabul edilmemesi gerektiğinin altını çizdi. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ise Bolsonaro cephesinden herhangi bir talep almadıklarını söylüyor.
4- GÜNDEMDEKİ VİZE KONUSU NE?
İddialar, Bolsonaro'nun Brezilya'yı terk ettiğinde devlet başkanlarına verilen A1 vizesiyle ABD'ye giriş yaptığı yönünde. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, “Ülkeye A1 vizesiyle giren ancak sonrasında resmi görevlerini ve pozisyonunu kaybeden herkes, ABD'yi 30 gün içinde terk etmek ya da yeni bir vizeye başvurmak zorundadır” diyor.
Bolsonaro eğer turist vizesiyle ülkeye girdiyse de en fazla 6 ay ABD'de kalabilir. Öte yandan ABD istediği her an ülkesindeki her yabancının vizesini iptal etme hakkına sahip ancak böyle bir kararın siyasi olacağı da aşikar. Aynı zamanda Bolsonaro, ülkesine dönmesi halinde haksız biçimde yargılanacağını öne sürerek iltica başvurusu yapabilir.
İade süreci için ise Brezilya'da Bolsonaro'ya karşı dava açılması gerekiyor. Bu süreçte Amerikan yargı sistemi de delilleri inceleyecek... Yani her koşulda isterse Bolsonaro'nun ABD'den çıkarılması süreci aylar hatta yıllar sürebilir.
5- YARGILANACAK MI?
Bolsonaro fanatiklerinin düzenledikleri baskına ilişkin olarak bir başsavcı federal mahkemeden Bolsonaro'nun mal varlıklarının dondurulmasını istedi. Bu talebin karşılanıp karşılanmayacağı henüz meçhul. Talebe itiraz edilmese bile sürecin uzun ve karmaşık olacağı öne sürülüyor. Aynı zamanda Brezilya basını, eylemcilere yardım ettiği öne sürülen 100'ü aşkın şirket hakkında da işlem başlatılacağını ifade ediyor.
1 Ocak 2019-31 Aralık 2022 tarihleri arasında görevde kalan Bolsonaro, 2018 seçimlerinde de iktidarında da 2022 seçimlerinde de Brezilya'nın seçim sisteminin “hileli” olduğunu öne sürmekteydi. Öte yandan Bolsonaro hakkında farklı konularda da davalar açılıp açılmayacağını Lula iktidarının tavrı ve atacağı adımlar belirleyecek.
Kaynaklar: BBC, The New York Times, O Globo, CNN, Reuters
Kaynak: Web Özel