Hazar can çekişiyor, Rusya'nın çevre yıkım savaşı
ABD’de hazırlanan son rapora göre Hazar Denizi’nde büyük bir çevre ve ekosistem felaketi yaşanıyor. Felaketin sorumlusu ise bölgeyi askeri amaçla kullanan ve su akışını kesen Rusya. Felaketten etkilenen ülkeler arasında bulunan Azerbaycan ise sorunu küresel arenaya taşımaya hazırlanıyor.
Dünyanın en saygın düşünce kuruluşlarından ABD merkezli Carnegie Uluslararası Barış Vakfı (Carnegie Endowment for International Peace) tarafından hazırlanan son raporda Rusya'nın Hazar Denizi’ni askeri amaçlarla kullanması ve Volga Nehri’nden gelen su akışını azaltması dolayısıyla kırılgan ekosistemine büyük zarar verdiği ifade edildi. Rapordaki bilgilere göre çevre felaketinden en çok etkilenen ülkelerin başında ise Azerbaycan geliyor. Kasım ayında Bakü’de gerçekleşecek olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda konunun küresel kamuoyunun gündemine getirileceği de ifade edilmekte.
TOPLU BALIK ÖLÜMLERİ
Rapora göre Hazar Denizi'nde Rusya’nın çevre ve dış politikaları dolayısıyla yaşanan ekosistem yıkımının gözle görülür büyük etkileri geçtiğimiz Temmuz ayının başında ortaya çıkmaya başladı. Azerbaycan kıyılarına vuran kitlesel balık ölümlerini inceleyen araştırmacılar Rusya'nın Hazar Denizi’ndeki füze gemilerinden Ukrayna’ya gönderdiği uzun menzilli güdümlü balistik roketlerin bölgede büyük çevre felaketi yarattığı sonucuna vardılar. Hazırlanan çevre raporları Rusya'daki ilgili mercilere gönderildi ancak raporlara cevap bile verilmedi. Azerbaycan Biyoçeşitlilik Ajansı raporunda askeri kullanım sonrası Hazar Denizi’ndeki suyun giderek ısındığı ve oksijen seviyesinin düştüğü sonucuna vardı.
DENİZ ENFEKTE OLUYOR
Benzer raporlar Kazakistan ve Türkmenistan’dan da Kremlin’e gönderildi. İki ülkenin çevre bakanlıkları tarafından hazırlanan raporlarda askeri kullanım dolayısıyla yüzlerce fok balığının kıyılara vurduğu sonucuna ulaşıldığı bilgisine yer verildi. Rusya ölümlerin “doğal sebeplerden” olduğunu iddia etse de 2023 Şubat ayında hazırlanan nihai raporlarda askeri faaliyetler ile birlikte Hazar Denizi’nde çevre kirliliğine bağlı enfeksiyonların arttığı bilgisine ulaşıldığı ifade edilmekte.
ŞOK ETKİSİ
Bu süreçte muhalif Rus basını da bölgede kullanılan Kh-55 füzesinin ve bombardıman uçaklarının yakıtlarının bölgeyi felakete sürüklediği bilgilerini kamuoyu ile paylaştılar. Bölgedeki gemilerden atılan füzelerin ayrıca denizde toplu canlı ölümlerine yol açan şok etkileri yarattığı bilgisi de medyanın haberlerinde yer aldı. Rus basının iddiasına göre Rusya bölgedeki biyoçeşitliliği ve politik istikrarı korumayı amaçlayan Hazar Konvansiyonu ve Tahran Konvansiyonu’nu ihlal ediyor.
CAN SUYUNU KESTİ
Rapora göre Rusya'nın savaş dolayısıyla yaşadığı tarım krizinde üretimi arttırmak için Volga Nehri’nin suyunu ulusal topraklarına yönlendirmesi de Hazar Denizi için yıkıcı sonuçlara yol açıyor. Denizin suyunun beşte dördü Volga Nehri’nden gelmekte. Rapora göre denizin su seviyesi kritik seviyeye gelmiş durumda. Raporda Kasım ayında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’na (COP29) ev sahipliği yapacak Azerbaycan'ın yaşanan büyük iklim felaketini küresel gündeme getirmesinin beklendiği de ifade edilmekte.
MONTRÖ ELİNİ BAĞLADI
Rapordaki ilginç bir başka detay ise Türkiye hakkında. İlgili raporda Montrö Boğazlar Sözleşmesi dolayısıyla Karadeniz filosuna açık denizlerden destek veremeyen Rusya'nın Volga-Don Kanalı vasıtasıyla Hazar Denizi’ndeki donanmasını hareketli kıldığı ifade edilmekte.
Kaynak: Web Özel