Ege'de gizemli patlama izi
Bilim insanları “Santorini'nin jeolojik tarihini” yeniden yazan gizemli bir patlamanın kanıtını buldu. Ege'de Minos uygarlığını yok eden büyük volkanik patlamadan çok önce adanın çevresinde bir deniz altı patlaması yaşandığı ortaya çıkarıldı.
Güney Ege volkanik yayındaki en büyük patlamalardan biri olan ve Yunan uygarlığına kaynaklık eden Minos uygarlığını yok eden patlamadan çok daha eski bir su altı patlamasının kanıtları bulundu. Daha önce bilinmeyen bu gizemli patlama Santorini adasında çalışan çok uluslu bir bilim insanı ekibi tarafından keşfedildi. Selanik Aristoteles Üniversitesi Jeoloji Bölümü Öğretim Görevlisi olan, Santorini'deki görevde yer alan bilim adamlarından Paraskevi Nomikou'ya göre, keşif Santorini'nin jeolojik tarihini yeniden yazmaya aday.
TARİH ÖNCESİ KEŞİF
Ekibin keşfinin sonuçları Nature Group'un “Communications Earth & Environment” dergisinde yayınlandı. Makaleye göre ekip, "Archaeos Tüfü" adı verilen dev bir pomza yatağı tespit etti. Volkanik bir kayaç türü olan pomzanın keşfi Santorini'nin tarih öncesi yanardağının yaklaşık 520 bin yıl önce patladığını gösteriyor. Araştırmada şu ifadelere yer veriliyor: “Patlamadan kaynaklanan ince volkanik pomza birikintileri üç adayı kapladı. Çarpıcı bir şekilde, bu birikinti Geç Tunç Çağı'nda (yaklaşık 3 bin 600 yıl önce) meydana gelen ve Girit'teki Minos uygarlığının gerilemesine katkıda bulunan büyük patlamanın akış birikintilerinden altı kat daha büyüktür.”
SIRLAR ORTAYA ÇIKACAK
Araştırmanın yayınlanmasının ardından Atina-Makedonya Haber Ajansı'na konuşan Nomikou, “Bu kül yataklarının karada da bulunmasının, özellikle yoğun nüfuslu bölgelerde, ada volkanik yaylarının tüm sırlarını ortaya çıkarmak için derin deniz altı sondajının önemini vurguladı. Yeni verilerin gösterdiği gibi, Christiana-Santorini-Kolumbo Volkanik Alanı uzak geçmişte önceden bilinenden çok daha fazla patlayıcıydı; ancak bu şiddetli erken geçmişe rağmen, Santorini volkanik kompleksinin bu büyüklükte bir başka patlamaya sahip olması pek olası değil.”
9 ÜLKEDEN 32 İSİM
Araştırmaya göre denizaltı pomza yatağını keşfetmek için derin sondaj, geniş multi-disipliner veri kümeleri, laboratuvar analizleri ve yoğun deniz sismik profilleri ağı kullanıldı. Nomikou, "Sualtı keşif sondajından elde edilen bulgular, güney Ege'nin volkanik yayına ilişkin mevcut anlayışı değiştiriyor" dedi. Aralık 2022'den bu yana devam eden oşinografi misyonuna dokuz ülkeden 32 bilim insanı katılıyor.
EFSANELERE HAYAT VERDİ
Tarihsel kayıtlara göre Milattan Önce 1613'te Ege Denizi'nde şiddetli bir volkanik patlama yaşandı. Bölgenin tarihini ve coğrafyasını köklü bir şekilde değiştiren patlama pek çok efsaneye de kaynaklık etti. Bu efsanelerden en bilineni ise Atlantis. Gizemli. Uygarlık adası Atlantis'in etrafı küçük kayalıklarla çevrili bir taç şeklinde olduğuna yönelik anlatı, bilim insanlarının dikkatini Ege'deki Santorini adasına çevirmişti. Milattan Önce 1650-1600 arasında gerçekleştiği düşünülen patlama Ege ve Akdeniz'i büyük ölçüde etkilemişti. İklim koşullarının alt üst olmasına, uygarlıkların yer değiştirmesine, dini inançların tartışmaya açılmasına, yerleşik kültlerin sorgulanmasına neden olan patlama, Atlantis'le ilgili anlatıların pek çoğuyla uyumluydu.
NASIL OLDU?
Jeolog Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan ise Santorini adasını sulara gömen yanardağ patlamasının nasıl meydana geldiğini şöyle anlattı: “Afrika anakarası yılda 3-4 santimetre hızla Ege Denizi ve Batı Anadolu'nun altına doğru dalıyor. Bu daldığı zaman yaşlı kabuk eriyor. Eriyerek hafiflediği için de tekrar yüzeye çıkmak istiyor. Ege'deki kabuğun zayıf yerlerinden püskürüyor. Santorini patlaması böyledir. Burada ada yayları oluşuyor. Dolayısıyla dalma batma kuşaklarının olduğu yerlerde bu tür yanardağ kuşakları oluşuyor. Miken uygarlığını ortadan kaldıran da bu yanardağ patlamalarıydı.”
Kaynak: Web Özel