Zıplayan ama inemeyen bir kurbağa: Küçük bal kabağı

Kurbağalar on binlerce yıl içerisinde geçirdikleri evrim sonucu, olağanüstü bir zıplama kabiliyeti geliştirdiler. Bu sıçrama hareketini yapabilmek için hayvanlar iki bacaklarıyla kendilerini arkadan iterek vücutlarını sıçrama tahtası gibi kullanabiliyorlar. Ön kollarını ileri uzatarak sorunsuz bir iniş gerçekleştiren kurbağaların bu sıçrayışı ve anatomik yapıları birçok bilimsel araştırmaya ve hatta icatlara bile ilham kaynağı oldu.

ABD'deki Southern Illinois Üniversitesi'nde biyolog olan Richard Essner, inişin "Çok hassas, çok kontrollü" olduğunu söylüyor. Tüm kurbağa türleri bu mükemmel sıçramayı ve inişi yapabiliyor. Bir kurbağa türü hariç: Küçük balkabağı kurbağası (Pumpkin toadlet)

Erişkin hale geldiğinde kabaca bir santimetre büyüklüğünde ve minik gövdesini zar zor yukarıda tutan cılız, kürdan gibi bacakları olan bu kurbağa türü, zıpladıklarında, muhteşem bir şekilde sıçrıyorlar. Sonra vücutları bükülüyor ve ters çevriliyor. Ancak yuvarlanarak durabiliyorlar, alışık olduğumuz kurbağalar gibi yere konamıyorlar. 

Bazıları tepeden tırnağa takla atarken, diğerleri döne döne düşüyor. Son inişlerinde, kurbağalar bazen bir tutunacak yere uzanıyor, ancak çabaları boşuna. Yere çarpıyorlar ve zıplayan bir plaj topu gibi sekiyorlar. Edge Hill Üniversitesi'nde biyolog olan Marcio Pie "Sürekli yüz üstü düşüyorlar, onlar için üzülüyorum" diyor.

DÜZGÜN İNİŞ YAPAMAMALARININ NEDENİ KULAKLARINDAKİ SORUN 

Kurbağaların uçuşlarını engelleyen şey, kas veya cesaret eksikliği gibi görünmüyor. Pie, "Kaslar gayet iyi çalışıyor" diyor. Pumpkin toadlet cinsinin, zıpladıktan sonra tam olarak iniş yapamamasının sebebi, küçük iç kulağında (hareket ve dengeyi koordine eden yer) kök salmış duyusal bir eksiklik gibi görünüyor. 

Bu kurbağaların iç kulağı onların yürürken yön bulmalarını, denge kurmalarını ve zıplayışın ortasında manevra yapmalarını olağanüstü derecede zorlaştırıyor. Pie, pumpkin toadlet olmanın derinden rahatsız edici bir deneyim olduğunu ifade ederek "Neredeyse sürekli sarhoş olmak gibi" diyor.

Diğerlerinden farklı olarak toadlet kurbağaları iribaş olarak değil, yarım santimetre uzunluğunda yetişkin formda doğuyorlar. Brezilya'nın dağlık yağmur ormanlarında dolaşan bu küçük kurbağalar, yağmur ormanlarının büyük yapraklı habitatlarında bulunuyor. Pie, minyonluklarının orada hayatta kalmaları için bir şekilde gerekli olduğunu öne sürüyor.

Ancak Yale Üniversitesi'nden biyolog Martha Muñoz, bir bal arısınınkinden daha küçük bir vücuda sahip olmanın "bazı net işlevsel sonuçları beraberinde getirdiğini" söylüyor. Pumpkin toadlet kurbağalarının, karides gibi bacakları ve kolları var ve diğer kurbağalara göre daha az parmaklara sahip.

ÇİFTLEŞME ÇAĞRILARINI DUYAMIYOR

Bu ufacık kurbağaların kafaları oldukça sorunlu ve kafaları daha da küçülebiliyor. En az iki toadlet kurbağası türünün iç kulak yapıları o kadar az gelişmiş ki, kurbağalar kendi çiftleşme çağrılarını bile duyamıyor.

Bu kurbağaların hareket etmeleri de onlar için çok zor. Denge sistemin düzgün çalışması için endolenf adı verilen bir sıvının iç kulağın kanallarından geçmesi ve beyne elektriksel uyarılar gönderen duyusal tüylere çarpması gerekiyor. 

Ancak Essner, Pie ve meslektaşları birkaç kurbağa türünün kafataslarını taradıklarında, toadlet kurbağalarında bu sıvıyı ileten tüplerin olağanüstü dar olduğunu buldular. Bunlar, tam yetişkin bir omurgalıda şimdiye kadar belgelenmiş en küçük denge sistemi yapıları arasında.

Pie, "Onları mikrometre cinsinden ölçmek zorunda kaldık" diyor. Kurbağalar dönerken ve fırlarken sıvının yeterli hızlarda akmasını oldukça zorlaştırıyor. Bu sıvı canlılarda dengeyi sağladığından kurbağalar denge kuramıyorlar, yön bulamıyorlar. Sıvı kulak içinde hareket edemediğinden kurbağalar döne döne düşüyorlar. 

Northeastern Üniversitesi'nde hayvanların hareketleri hareketi üzerine çalışan bir makine mühendisi Marguerite Matherne, kurbağaların havada gerçekten hızlı döndüğünü söylüyor ve ekliyor: "Tıpkı sıkışmış bir pipete takılan şurup gibi, sıvının onların kafasıyla birlikte hızlanması daha zor." 

Araştırmacılar laboratuvarda zıplayan bir kurbağa filosunu filme aldılar. Yeterli büyüklükte iç kulaklara sahip türler mutlu bir şekilde ileri geri zıplarken, küçük balkabağı kurbağaları bir kasırgadaki uçurtmalar gibi yalpaladılar. Bazı küçük balkabağı kurbağaları, kara kurbağalarının sırtına iniş yapıp tekrar zıpladılar ancak yine yuvarlanarak düştüler.

*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü The Atlantic'te Katherine J. Wu imzası ile yayımlanan 'A Frog So Small, It Could Not Frog' isimli makaleden alınmıştır.

Kaynak: Web Özel