Milyarderler paralarını buralara yatırmayı başladı!

Zuckerberg ve eşi Priscilla Chan, bu arazide Ko'olau Ranch olarak bilinen ve tamamlanması büyük olasılıkla 250 milyon doların üzerinde bir maliyete mal olacak devasa bir yerleşke inşa ediyor.

Bu arazi 5.500.000 metrekareye yayılıyor, iki metrelik bir duvarla çevrili ve yakındaki plajlarda dört tekerlekli bisiklet süren çok sayıda güvenlik görevlisi tarafından devriye geziliyor. Zuckerberg'in mülkünde yüzlerce yerel Hawaiili çalışıyor. Ancak tam olarak kaç kişi oldukları ve gerçekte ne yaptıkları, bağlayıcı bir gizlilik anlaşmasıyla gizleniyor.

Aralık 2023'te WIRED'te yer alan habere göre, Zuckerberg'in Ko'olau Çiftliği'nin "devasa bir yeraltı sığınağı" için planlar içeriyor. Bu, hem muhabirlerin hem de komplo teorisyenlerinin ilgisini çeken bir ayrıntı gibi görünüyor.

İnsanlar sadece "Mark Zuckerberg neden Hawaii'de özel bir kıyamet sığınağı inşa ediyor?" değil, aynı zamanda "[milyarderler] ne biliyor?" ve "2024'te bize söylemedikleri ne olacak?" sorularını da soruyor.

Sığınak saplantısının ötesinde

Kıyamet günü sığınakları, Walking Dead'den Leave the World Behind'a kadar, çağdaş kıyamet temalı ABD popüler kültüründe yaygın bir görüntü haline geliyor.

Aynı zamanda, kamuoyunun (giderek daha kârlı hale gelen) sığınak endüstrisine olan ilgisi de "Milyarderlerin Hayatta Kalma Sığınakları Ateşli Hendekler ve Su Toplarıyla Kesinlikle Çıldırıyor" gibi korkunç manşetlerle körükleniyor.

Ancak Kauai'deki diğer altyapı parçaları dikkat çekmeyi  daha çok hak ediyor: bir futbol sahası büyüklüğünde birkaç büyük malikane; halat köprülerle birbirine bağlanmış en az 11 ağaç ev; su arıtma, tuzdan arındırma ve depolamaya adanmış makineler.

Bu arada Facebook milyarderi Instagram'da mütevazı çiftliğinden "ilişkilendirilebilir" içerikler paylaşıyor; örneğin "Zuck "ın kocaman bir ızgara bifteği mideye indirmek üzere olduğu bir fotoğraf.

Zuck takipçilerine artık kendi sığırlarını yetiştirdiğini, onları çiftlikte yetişen macadamia fıstığı ve yine çiftlikte üretilen birayla beslediğini söylüyor. "Her inek yılda 2.500-5.000 kilo besin tüketiyor, bu da çok sayıda macadamia ağacı demek" diye yazıyor.

Dünyanın en güçlü (ve en az hesap verebilir) adamlarından biri, çocuğunun toprağı kazarken çekilmiş bir fotoğrafına eşlik eden bir yorum yapıyor: "Kızlarım mac ağaçlarının dikilmesine yardım ediyor ve farklı hayvanlarımıza bakıyor. Henüz yolun başındayız ve her sezon daha da geliştirmek çok eğlenceli. Tüm projelerim arasında en lezzetlisi bu."

Zuckerberg ve Chan'in diğer planları arasında yaban hayatı koruma, yerli bitki restorasyonu, organik zerdeçal ve zencefil çiftlikleri ve yerli flora ve faunayı korumak ve muhafaza etmek için Kauai'deki koruma uzmanlarıyla ortaklıklar yer alıyor. Bu faaliyetlerin Kauai üzerinde, kaç odası olursa olsun, sığınaktan çok daha fazla maddi etkisi olacaktır.

Kendine ait bir ekosistem

Facebook'un kurucusu Hawaii'de devasa yerleşkeler inşa eden tek milyarder değil. Oprah Winfrey 2002 yılında Maui'de 163 dönümlük bir arazi satın aldı ve o zamandan beri toplamda 650.000 metrekareyi aşan başka arazileri de buna ekledi.

Teknoloji şirketi Oracle'ın kurucu ortağı Larry Ellison, 2012 yılında Hawaii adası Lanai'nin neredeyse tamamını satın aldı. İki yıl önce milyarder Frank VanderSloot, Zuckerberg'in hemen güneyinde 2.000 dönümlük bir çiftlik satın aldı.

Yüksek net değere sahip bireyler adaya taşındıkça, halihazırda arazide yaşayan yerel halk giderek daha fazla fiyatlandırılıyor ve hatta zorla yerinden ediliyor - yerli mülkiyet ve yönetimin genellikle yasal olarak tanınmadığı Hawaii'nin karmaşık arazi haklarının talihsiz bir yan etkisi.

İlk bakışta bu iş adamları, sayısız felaket filminde tasvir edilen 20. yüzyıl tarzı "bir kıyamete hazırlanıyor" gibi görünebilir. Ama öyle değil.

Evet, geniş malikanelerinde sığınaklar ve geleneksel olarak hazırlıkla ilişkilendirilen diğer teknolojiler yer alıyor. Örneğin Ko'olau Çiftliği'ndeki malikaneler büyük bir sığınağa açılan yeraltı tünelleriyle birbirine bağlanıyor.

Ancak Zuckerberg, Winfrey, Ellison ve diğerleri aslında çok daha iddialı projelere girişmiş durumdalar. Arazinin, tarımın, yapılı çevrenin ve işgücünün tek bir kişi tarafından kontrol edildiği ve yönetildiği, 21. yüzyıl kapitalistinden çok ortaçağ dönemi feodal lordlarıyla ortak yönleri olan, tamamen kendi kendini idame ettiren ekosistemler yaratmaya çalışıyorlar.

Feodalizme (geri) hoş geldiniz

Bazıları teknoloji endüstrisinin "veri kolonizasyonu" ve kişisel verilere şirketlerin el koymasına dayanan yeni bir "teknofeodalizm" ya da "neofeodalizm" biçimi icat ettiğini savunuyor.

Doğru olabilir, ancak Hawaii'de olup bitenlerin aslında geleneksel feodalizm anlayışıyla uyumlu olduğunu da söylenebilir. Joshua A. T. Fairfield, Owned kitabının yazarı: Mülkiyet, Mahremiyet ve Yeni Dijital Kölelik kitabının yazarı Joshua A. T. Fairfield'in de belirttiği gibi:

"Ortaçağ Avrupa'sının feodal sisteminde kral neredeyse her şeyin sahibiydi ve diğer herkesin mülkiyet hakları kralla olan ilişkilerine bağlıydı. Köylüler kral tarafından yerel bir lorda verilen topraklarda yaşıyordu ve işçiler her zaman çiftçilikte ya da marangozluk ve demircilik gibi diğer zanaatlarda kullandıkları aletlere bile sahip değildi."

Burada Ko'olau Çiftliği ile milyarderlerin gelecekteki bir felaketten "kaçmak" için sığınaklar inşa etmeye yönelik daha önceki girişimleri arasında bir tezat görmek kolay.

Örneğin, özgürlükçü risk sermayedarı ve PayPal'ın kurucu ortağı Peter Thiel'in Aotearoa Yeni Zelanda'nın Güney Adası'nda 73.700 metrekareden fazla bir alanı kaplayan ayrıntılı, sığınak benzeri bir yeraltı kulübesi inşa etme girişimleri başarısız oldu. Plan, Thiel ve yerel konsey arasındaki düşmanlıklar nedeniyle reddedildi.

Zuckerberg'in projesinde görülen şey milyarder ve toplum arasında açık bir çatışma değil. Kauai'de bir topluluğun üyeleri, koruma adına arazilerinin yönetimini bir plütokrata vermeye razı olmuş ya da bunu kabul etmişler. Bu, doğrudan feodalizme (geri) götüren bir iş modeli.

Bu içgörü, medyanın Zuckerberg'in Hawaii çılgınlığının "en çılgın özelliklerine" olan takıntısında kayboluyor. Daha ziyade, milyarderler arasında ortaya çıkan şey, hayatta kalmanın (sadece) yerdeki betonarme bir delikte saklanmaya değil, (aynı zamanda) kendi ekosistemini geliştirmeye ve kontrol etmeye bağlı olduğuna dair bir inanç.

Dünyanın en zengin insanlarından bazıları ücra adalarda mülkler satın alıp bunları sığınaklarla donattıkları için, içeriden bazı gizli bilgilere sahip olmaları gerektiğini varsaymak çok kolay. Ancak gerçek bundan daha basit ve daha acımasızdır. Milyarderler ayrıntılı mülkler inşa ediyorlar... çünkü yapabiliyorlar.

Mark Zuckerberg'in 2024 yılındaki net serveti neredeyse 200 milyar dolar. Her ne kadar abartılı olsa da 400 milyon dolarlık Hawaii kalesi, toplam servetinin "minik" bir bölümünü temsil ediyor. Bu bile yüzlerce ailenin yıllık geçimini karşılayabilecek bir rakam. 

Bu hesaplamalar, milyarder sığınak kulübü üyelerinin kıyamet ya da yakın toplumsal çöküş olasılığına (kendini "kıyametçi" ilan eden Jem Bendell'in yaptığı gibi) kararlı ya da anlamlı bir şekilde "inanmak" zorunda olmadıklarını açıkça ortaya koyuyor.

Bunun yerine, ne yapacaklarını bildiklerinden çok daha fazla paraya sahip oldukları için, bunun küçük bir kısmını yeraltı kaleleri inşa etmek için kullanabilirler. Örneğin Bill Gates'in sadece ABD'de en az sekiz mülkü var ve Hollywood Reporter'a göre "evlerinin her birinin altında yeraltı güvenlik alanları olduğu söyleniyor".

Zengin hazırlıkçı, fakir hazırlıkçı

Öte yandan, bir kişinin harcanabilir geliri ne kadar azsa, "geleceğe hazırlanma" yönündeki ciddi girişimler de o ölçekte ve şu andaki yaşamlarını bozacaktır.

Hindistan, Kamboçya ya da Yemen gibi şiddetli yoksulluğun yaygın olduğu ve yüz milyonlarca insanın ayrıcalıklı batılılara "kıyamet" gibi gelebilecek koşullarda hayatta kalmaya çalıştığı ülkelerde hazırlık kültürü çok az anlam ifade ediyor. 

Eve daha yakın bir yerde, birden fazla mülke sahip olamayan orta sınıf insanlar için, potansiyel olarak "güvenli" bir adada yaşama kararı, oraya kalıcı olarak taşınmayı ve bu süreçte başka bir yerde gelir elde etme fırsatlarını kaçırmayı gerektirecek.

Harcanabilir geliriniz yılda kabaca 5.000 veya 10.000 dolar ise ve Rising S "Standart Bomba Sığınağı Temel Modeli" satın almayı umuyorsanız, bu size 150.000 doların biraz üzerinde bir maliyet getirecektir. Tüm çalışma hayatınızı bu projeye adamanız gerekir.

Belki de bu yüzden, 2020'deki sokağa çıkma yasaklarının ilk haftalarında, sıradan insanlar tuvalet kağıdını toplu olarak satın alma telaşına düşmüştü. Bu, aceleyle önemli görünen bir stok biriktirmenin en ucuz ve en uygun yoluydu. İnsanlar aksi takdirde bunaltıcı bir durumda "harekete geçtiklerini" hissedebilirlerdi.

Bu arada, mega zenginlerin mega sığınaklarına olan takıntımız, sıradan -yani fakir- insanların "çılgın" milyarderlerle dalga geçiyormuş gibi yaparken, sinsice kendilerinin de uber-zengin statüsüne ulaşmaya çalıştıkları daha geniş bir kültürel eğilimin parçası.

Bu ideolojik kabuk oyunu, küresel eşitsizliğin sosyal uyuma ve ekosistemlerimizin yaşayabilirliğine verdiği zararı (geçici olarak) kabul etmemizi sağlıyor.

Röntgenci bir fanteziyle, kendimizi bir an için eşitsizlik piramidinin en tepesine yansıtabiliriz. Kolektif güvensizliklerimizi avlayan endüstrilerin bir araya gelmesi 2021 yılında, Teksaslı sığınak satıcısı Ron Hubbard'ın Keeping up with the Kardashians'ın bir bölümünde görünmesi ve izleyicilerin Kim ve Khloé'nin sığınak alışverişini izlemesiyle gerçekleşti.

Avustralya halkının, konut satın alma krizimizin benzeri görülmemiş seviyelere ulaştığı tarihi bir anda Zuckerberg ve diğer milyarderlerin yedek malikanelerine hayranlık duyması özellikle anlamlı ve sinir bozucu.

Ancak, milyarderler için bu tür projelere para yatırmak onların deli, paranoyak ya da gelecek hakkında özel gizli bilgilere sahip oldukları anlamına gelmiyor. Bu sadece devasa bir servet biriktirdikleri ve bunu bir şey için kullanabilecekleri anlamına gelir.