Köpekler ne zaman ve nerede evcilleştirildi? Bozkurt detayı!
Yapılan bir araştırma, sevimli dostlarımız köpeklerin gri kurtlardan evcilleştirildiğini kanıtlarken, bunun nerede ve ne zaman olduğunu ortaya çıkardı. Öte yandan, kurt nüfusunun artması doğadaki ekosistemi yeniden zenginleştirebilir.
Köpekler, tarih boyunca insanların can yoldaşı oldular. İnsanların mallarını, canlarını koruyan, sürülere çobanlık eden köpekler; yeri geldiğinde felaketlerde hayat kurtararak, yeri geldiğinde de yakın bir dost olarak insanlara yoldaşlık ediyor.
Dünya Köpek Örgütü (FCI) dünya üzerindeki 355 köpek ırkını tanıyor. Golden retriewer, border collie, cooker, German shepherd, Scottish terrier, danua gibi çeşitler en bilinen ırklar arasında. Peki bu ırkların atası kim? Köpekler nereden geliyor? Daha doğru bir soru soracak olursak, köpekler ne zaman ve nerede evcilleştirildi?
KÖPEKLERİN ANA VATANI SİBİRYA
Yapılan araştırmalar köpeklerin nispeten "yeni" bir ırk olduğunu gösteriyor. İngiltere merkezli Francis Crick Enstitüsü'ndeki araştırmacılar, Avrupa, Sibirya ve Kuzey Amerika'daki kazılarda bulunan 72 kurt fosilinin DNA genomlarını analiz etti. DNA analizi, 100 bin yıl aralığında yaşamış ve binlerce kurt neslini kapsıyordu.
Homo sapiens (modern insan) ve Neandertaller (soyu tükenmiş bir insan türü; bazı özellikleri modern insanda hala görülmekte) gibi, köpekler ve kurtlar da iki tür birbirine karıştı ve iç içe geçti. Bu durum, bilim insanlarının bir türden diğerine geçen genetik özelliklerin izini sürmesini ve köpeklerin ilk kez ne zaman ve nerede evcilleştirildiğini saptamayı daha da zorlaştırdı.
Daha sonra araştırmacılar, kurt DNA'sını modern çağda yaşayan ve tarih öncesi dönemde yaşamış olan köpeklerin genomlarıyla karşılaştırdı. Araştırmada, köpeklerin 13 bin ila 23 bin yıl önce son buzul çağında yaşamış Orta Asya'daki Sibirya bölgesinin gri kurtlarına (bozkurt) benzediğini ortaya çıkarıldı.
Cornell Üniversitesi'nden köpek genetikçisi Adam Boyko, "Bu veri, Orta Asya'dan köpeklerin atası olan bir kurt popülasyonu ile eşleşiyor" dedi. Boyko'nun dünyanın dört bir yanındaki yarı vahşi köy köpeklerinin genomlarını analiz eden araştırması da köpek evcilleştirmesinin kökeni için aynı bölgeye işaret ediyor. Boyko "Artık her ikisi de köken olarak Orta Asya'ya işaret eden bir köpek-kurt analizine sahibiz" dedi.
Araştırma sonucunda köpeklerin Orta Asya'daki bu antik kurt türüne benzediği ortaya çıkarken, bazı bilim insanları da köpeklerin Orta Doğu'daki bir kurt türüyle de benzerlik gösterdiğini söylüyor. Bu durum da Orta Doğu'da Orta Asya'dan sonra ikinci bir evcilleşme yaşandığının kanıtı olabilir.
Antik dönemde yaşan kurtlardaki bir gen bozukluğunun köpeklere de geçerek, günümüz kurt ve köpeklerine de evrim geçirerek aktarıldığı düşünülüyor. Kafatası ve çene kemiklerinin gelişimini etkileyen bir gen varyantının, bir anormallikten dolayı 10 bin yıllık bir süre boyunca her kurdun DNA'sında ortaya çıktığı görülüyor. Bilim insanları, varyantın bugün tüm kurtlarda ve köpeklerde mevcut olduğu kanaatinde.
Bu durum, insanların laktozu sindirmesine izin veren genetik mutasyonlar gibi değişimlerin de insanlarda nasıl ortaya çıktığını ve dünyaya nasıl yayıldığını ortaya koyan DNA analizine benziyor.
KÖPEKLER İLK EVCİLLEŞTİRİLEN IRK
Köpeğin kökenine neredeyse tamamen ışık tutulduğunu söyleyen Boyko, bundan sonra sırada neyin yer aldığı sorusunu soruyor. Boyko, "Bundan sonra buğdayın, kedilerin, sığırların, domuzların ve diğer tüm türlerin evcilleştirilmesi geldi." diyor ve ekliyor: "Ama köpekler ilkti. Tarımdan önce evcil köpeklere ne ölçüde ihtiyacımız vardı? Yoksa bunun bu sırayla gerçekleşmesi tesadüf mü? Köpeğinizin gözlerinin içine bakıp gerçekte ne olduğunu merak etmek biraz ilginç."
Öte yandan başka bir araştırma kurtların sayılarının artmasının ekosistemin dengelenmesine yardımcı olabileceğini söylüyor. Avrupa'da toplamda 12 bin kurt olduğu tahmin ediliyor. Bu kurtlar genellikle insanların uğramadığı bölgelerde yaşıyor. Her ne kadar Avrupa'da çok uzun süre sonra bazı ülkelerde yeniden kurt görülmeye başlasa da sayıları hala oldukça az.
ABD'de yapılan bir araştırma, Yellowstone Milli Parkı'na bırakılan kurtların yaban hayatını koruduğunu, sayısı aşırı artarak otlaklara zarar veren bazı hayvanlarının sayılarını dengelediğini ve ekosisteme çeşitlik kazandırdığını ortaya koydu. Yaban hayatın daha da canlandırılmak istendiği Avrupa'da da kurt sayısı artırılabilir. Ancak yeterli kurt olmaması dolayısı ile bazı köpek türlerinin vahşileştirilerek ataları olan gri kurtlara döndürülmesi de seçenekler arasında.
Kaynaklar: Insider, The Guardian, ICF
Kaynak: Web Özel