Gelenek giderek yayılıyor, ayakkabılar dışarıda çıkıyor!
Özellikle Türkiye, Doğu Avrupa ve Asya ülkelerinde yaygın olarak görülen eve girerken ayakkabı çıkarma geleneği, bu alışkanlığın daha nadir görüldüğü Batı Avrupa ve ABD'de de giderek yayılıyor. Bu değişimde pandemi önemli faktör olarak öne çıksa da salgın tek etken değil...
Türkiye'de oldukça küçük bir azınlık dışında kalan hemen hemen herkes eve girerken ayakkabılarını çıkarıyor. Pek çoğu için bunun aksini düşünmek bile mümkün değil. Dünyanın pek çok noktasında da rastlanan bu durum, yaygın alışkanlığın eve ayakkabı ile girmek olduğu ABD ve Batı Avrupa'da da her geçen gün daha fazla kişi tarafından benimseniyor.
Peki bunun sebepleri ne olabilir? Pandeminin yarattığı etkiyle tüm dünyada insanların mikroplara karşı çok daha hassas bir hale gelmesi mi? Dünyanın pek çok yerinde hijyen kadar saygı da önemli bir motivasyon.
DEĞİŞEN MOTİVASYONLAR...
The Telegraph yazarı Sophia Money-Coutts, okurlarının konuya dair kendisine gönderdiği yanıtlara dikkat çekiyor:
“Kadın bir okuyucum 'ayakkabılar kapıda duracak' kuralının, işten döndüğünde evde hangi çocuklarının olduğunu bilmek anlamına geldiğini söylüyor. Bir diğeri ise çorapların da iç çamaşırı bölümünde satıldığı için 'misafirlerden ayakkabılarını çıkarmalarını istemenin, gömleklerini ve bluzlarını çıkarıp iç çamaşırlarıyla oturmalarını beklemekle eşdeğer' olduğuna vurgu yapıyor.”
Jennie adlı bir okur ise bir zamanlar Güneydoğu Asya'da yer alan ve ayakkabı çıkarmanın adet olduğu Borneo Adası'nda yaşadığı dönemi hatırlıyor ve kalabalık bir ev partisinde köpeğinin kapıda duran 30 çift ayakkabıyı nasıl bahçenin dört bir yanına saçtığını anımsıyor.
Türkiye'de olduğu gibi Asya ülkelerinin de büyük çoğunluğunda insanlar eve girmeden ayakkabılarını çıkarıyorlar. Bu konuda arkadaş sohbetlerinde ortaya atılan ilk örnek olan Japonya'da zaman zaman evlerde farklı odalar için farklı terlikler bulunabiliyor. Örneğin bu kültürde oturma odasında giydiğiniz terliklerle tuvalete gitmemeniz gerekir.
Müslümanlar için ayrıca evlerde namaz kılınması da ayakkabıları çıkarmak için öncelikli sebeplerden.
Ayrıca İskandinav ülkeleri ve Kanada'da da eve girerken ayakkabı çıkarma geleneği yaygınken, Birleşik Krallık'ta geleneksel olarak bunu göremiyoruz. Orta ve alt sınıfın küçük evlerinde hijyen endişesini daha çok yaşadığı ancak özellikle büyük evlerde yaşayan üst sınıfta, böyle bir kaygıya evlerin ortak kullanım alanında rastlanmadığı öne sürülüyor. Önemli bir görüş de büyük evleri sıcak tutmanın çok zor olacağı ve bu yüzden evlerde ayakkabı ile oturulduğu yönünde.
DEĞİŞİMİN ÜÇ SEBEBİ
Yakın zamandaki değişimin üç önemli sebebi bulunuyor. Pandemi, çokkültürlülük ve bilimsel çalışmalar.
Pandemi ile toplumun her kesiminde sokaklardaki bakteriyi eve taşımak istememe noktasında bir hassasiyet oluşmuş durumda. Batı Avrupa'da ve ABD'de bu kültürün artmasına neden olan bir diğer etken de çokkültürlülük. İş yaşamında ya da arkadaş çevresinde farklı kültürlerden insanlarla etkileşime girenler, bu kültürlerin olumlu örneklerini hayatlarına adapte edebiliyor.
Bilimsel çalışmalara da değinmekte fayda var. Arizona Üniversitesi'nde görev yapan Prof. Charles Gerba, 2008'de konuya dair bir araştırma yapmış ve iki hafta boyunca giyilen yeni bir ayakkabıda hayvan dışkısında bulunan bakterilere rastlanma oranı yüzde 96 olarak tespit etmişti. Bu bakterilerin ayakkabıdan zemine geçme oranının ise yüzde 90'ın üzerinde olduğuna vurgu yapılmıştı. 2019'da ise Seul Ulusal Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü'nde yapılan bir araştırma ise eve girerken ayakkabıları dışarıda çıkararak iç mekan hava kalitesinin bozulmasının önlenebileceğini ortaya koydu.
'İNSANLAR DEHŞETE DÜŞÜYOR AMA...'
The Wall Street Journal'da konuya ilişkin bir yazı kaleme alan Kris Frieswick ise Arizona Üniversitesi'nde yayınlanan araştırmaya değinirken Simmons Üniversitesi'nde görev yapan mikrobiyoloji profesörü ve Uluslararası Ev Hijyeni Forumu'nun kurucu üyesi Prof. Elizabeth Scott'a sözü veriyor:
“İnsanlar araştırmayı gördüklerinde dehşete düşüyor. Benim için ise sonuç sürpriz değil çünkü E.coli bakterisi her yerde.”
Buradan yola çıkan Frieswick, kültürel ve dini hassasiyetlere saygı duymakla birlikte bir sürü farklı insan tarafından giyilen misafir terliklerinin bakteri yuvası olabildiğinin altını çiziyor. Yine de uzmanlar eve girişte ayakkabıları çıkarmayı tavsiye ederken düzenli aralıklarla ayakkabıların temizlenmesini ve ayakkabıların dolaplarda muhafaza edilmesini öneriyor.
*The Telegraph, CNN, The Wall Street Journal, USA Today, Ciri Science, Journal of Odor and Indoor Environment
Kaynak: Web Özel