Dünya'nın kuzeyi yok mu oluyor? Kalıcı buzulların erimesi neden çok tehlikeli?

Küresel ısınmanın sonucunda Kuzey Kutbu'ndaki buzulların erimesi, uzun süredir süregelen bir sorun. Kuzey Buz Denizi'ni yaz-kış kaplayan buzullar her geçen yıl küçülüyor. Uçsuz bucaksız buzulların önemli bir görevi de güneşten gelen radyasyonu yansıtmak ancak buzulların erimesi ile ortaya çıkan okyanus suyu bu radyasyonu emerek gezegenin daha da ısınmasına neden oluyor.

Kutupların ısınması ile kutup çevrelerine nem taşınırken bu bölgelerde daha fazla yağış görülüyor. Bu da iklimi tehdit eden bir çevre felaketine yol açıyor: Permafrostun erimesi.

İki yıl ya da daha uzun süre donmuş halde duran toprak parçası permafrost olarak adlandırılıyor. NASA verilerine göre Kanada, ABD'nin Alaska eyaleti, Rusya ve Grönland'de yaklaşık 18 milyon kilometrekare toprağın permafrost halinde olduğu tahmin ediliyor. Bu miktar dünyanın yaklaşık yüzde 11'ine denk geliyor. Söz konusu bölgenin büyük bir bölümünde toprağın ekseriyetle ilk katmanı ya da yüzeyin bir metre altı donmuş halde bulunuyor. Ancak bazı bölgelerde donmuş toprağın derinliği birkaç kilometreye kadar çıkabiliyor.

DONMUŞ TOPRAK METAN BLOKLARI BARINDIRIYOR 

Permafrostun erimesi Dünya ve iklim için oldukça tehlikeli. Çünkü burada toprak, çakıl, kum, organik maddeler ve yüksek miktarda metan donmuş halde bir arada bulunuyor. Toprağın erimesi çok büyük miktarda karbon ve metan bloklarının atmosfere karışması anlamına geliyor. NASA'ya göre, donmuş zemin tahminen 1.700 milyar metrik ton karbon barındırıyor. Bu sayı, dünyanın 2019'da fosil yakıt emisyonları olarak saldığı karbon miktarının kabaca 51 katı. Eriyen toprak ile şimdiden Japonya'nın bir yılda saldığı kadar sera gazı atmosfere karışıyor.

Colorado Boulder Üniversitesi Arktik ve Alp Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Merritt Turetsky, permafrost erimesinin kutuplardaki erimeden daha az dikkat çektiğinin altını çiziyor. Turetsky, "Permafrost, buzulların kirli kuzeni gibidir. Görmüyorsun ama aşağıda. Orada olduğunu biliyoruz ve küresel iklimde eşit derecede önemli etkiye sahip" demekte.

Bu yüzden permafrostun erimesi iklim üzerinde yıkıcı bir etkiye sahip olabilir. ABD'deki Woodwell İklim Araştırma Merkezi'nden Brendan Rogers, permafrostun erimesini, etkisi henüz belli olmayan uyuyan bir dev olarak tanımlıyor.

Rogers, "Çok büyük miktarda karbondan bahsediyoruz. Hepsinin erimesini beklemiyoruz çünkü bir kısmı çok derinde ve erimesi yüzlerce hatta binlerce yıl alacak. Ama bunun küçük bir kısmının atmosfere karışması bile bu büyük bir mesele" diyor.

2022'den 2100'e kadar permafrostun atmosfere karbon salınımı tahminleri yıllık 99 gigaton ila 550 gigaton arasında değişiyor. Environmental Research Letters dergisinde Eylül ayında yayımlanan bir makaleye göre, ABD atmosfere şu anda yıllık 368 gigaton karbon salıyor.

ORMAN YANGINLARI DA KÖTÜ ETKİLİYOR

Donmuş toprağın erimesi, bölge için çeşitli sorunlara da yol açmakta. Uçsuz bucaksız çimenli tundralar bataklığa dönüşmeye, inşa edilen evler de toprağın erimesi sonucu batmaya başladı. Alaska'daki Nunapitchuk'ta yaşayan Morris J. Alexie, babasının 1969 yılında inşa ettiği evin de batmakta olduğunu, bu yüzden o evden taşınmak zorunda kaldıklarını söylüyor.

Alexie, "Kasabanın her yerinde, evlerin arasında bataklıklar ortaya çıkıyor" diyor. Zemin sadece bataklığa dönüşmüyor; eriyen yüzey nedeniyle büyük obruklar, hatta yepyeni göller de oluşuyor. Yerleşim yerleri yok olurken, bu yerleri birbirine bağlayan yollar da parçalanıyor.

Sadece buzulların erimesi değil, orman yangınları da permafrostun yok olmasını hızlandırıyor. Rusya'nın Sibirya bölgesindeki ormanları küle döndüren yangınlar nedeniyle buradaki donmuş toprak da kalıcı olarak eriyor. Yangınlar söndürülse bile toprağın altı aylarca için için yanmaya devam ediyor.

Permafrostun üst katmanı yalıtkan bir görev görüyor ancak buranın erimesi durumunda alt katmanların çözülmesi çok hızlı gerçekleşiyor. Bu yüzden Rusya'nın orta ve kuzey bölgelerinde devasa kraterler ve obruklar oluşmaya başladı.

 Kaynaklar: CNN, CBS, Die Welt

Kaynak: Web Özel