Dünya sigaranın sağlığa zararlı olduğunu nasıl anladı? 'Doktorlar içiyor, sen de dene!'
1960'lı yıllara kadar kamuoyunda sigaranın sağlığa zararlı olduğu hakkında bir yaygın fikir yoktu. Dünyaca ünlü sigara şirketleri doktorları oynattıkları reklam filmleri ile ürünlerini tanıtıyorlardı. Hatalarla dolu bu algı nasıl değişti?
Bugün 9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre; her yıl 7 milyon kişi direkt olarak sigaraya bağlı rahatsızlıklardan hayatını kaybederken 1.2 milyon kişi ise sigara dumanına maruz kaldıkları için ölüyor. 1.3 milyar kişinin sigara içtiği tahmin edilirken, bu insanların yüzde 80’nin düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşaması dikkat çekiyor.
Bugün modern tıbbın ışığında sigaranın sağlığa zararlı olduğunu hepimiz biliyoruz ancak bu hep böyle değildi. Tarihte bir dönem sigaranın sağlığa yararı olduğu bile iddia edildi, bu yönde reklam ve halkla ilişkiler çalışmaları yapıldı.
Stanford Research isimli bir firma Amerika Birleşik Devletleri’nde sigara tüketimine ilişkin 1935’ten ve 1960’lı yıllardaki reklam çalışmalarını inceledi. Adı Türkiye’de de bilinen pek çok ünlü marka bu reklamları verirken araştırmanın direktörü Robert Jackler, “İnsanlar o günlerde akciğer kanserine ilişkin bir şey bilmiyorlardı ancak boğazı zorladığı biliniyordu” demekte.
O yıllardaki reklamlarda insanların sağlık şüphelerini gidermek için ‘doktorlar bir şey olmaz' diyor tadında illüstrasyonlar kullanılıyordu. Dr. G. Edward Roehrig isimli bir doktor ise sigara reklamlarında oynamış, aradan bir süre geçtikten sonra akciğer kanserinden hayatını kaybetmişti.
Kadınlara yönelik yürütülen reklam kampanyalarında ise hemşireler kullanılıyor, onlar sigara içmenin sağlığa zararı olmadığından bahsediyorlardı. Bazı markalar ise sigaralarında filtre kullandıklarını ön plana çıkararak, sağlık açısından ortada bir sorun olmadığını yineliyorlardı.
Stanford Research yetkililerinin aktarımına göre ABD’li doktorlar zamanında bu reklam kampanyalarına karşı çıksalar da cılız bir tepki ortaya koyabildiler. Bazı sigara firmaları ise işleri bir adım öteye taşıyarak sigaranın aksine ‘sağlığa yararlı’ olduğunu iddia ediyorlardı. Bazıları ise sindirim sıkıntısı yaşayan insanların kesinlikle, sigara tüketmesi gerektiğini vurguluyordu. Bazı firmalar bugün sigarayı bırakan insanların bir kısmının kilo almasının aksine, kilo vermek isteyen insanların sigara içmesi gerektiğini aktardı!
1950’li yıllara gelindiğinde ise ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC) uzun boylu sigaraların içinde daha çok tütün bulunduğu için sağlığa daha fazla zarar verdiği konusunda bir açıklama yaptı.
Tarihler 1965 yılını gösterdiğinde ise ülkede ‘Sigara Etiketleri ve Reklamları Kanunu’ kabul edildi. 1969 yılında sigara ilanlarına ‘Sağlığınıza zararlıdır’ yazısı konması zorunlu oldu. Peki sigara şirketleri o dönemki ilanlara ne diyor? Ünlü bir firmanın iletişim koordinatörü, “70 yıl önce verilen ilanlar hakkında bir şey söylemem” ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE SİGARA İLE NASIL MÜCADELE ETMEYE BAŞLADI?
Yaşı erenler hatırlayacaktır, Türkiye’de uçaklarda, toplu taşıma alanlarında, ofislerde sigara içiliyordu. Tütünle mücadele alanında ilk kanun 7 Kasım 1996 tarihinde Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun isminde çıktı. 19 Temmuz 2009 tarihinde yürürlüğe giren bir kanunla birlikte ise ikamete mahsus konutlar hariç tüm kapalı alanlarda tütün ürünü kullanma yasağı getirildi.
Kanunun esnafı ekonomik olarak zorlayacağı gerekçesiyle mahkemeye başvuruldu. Anayasa mahkemesi 7 Ocak 2011 tarihinde yaptığı değerlendirme sonucu kanunun devamına karar verdi. 31 Aralık 2009 tarihinden itibaren ise Türkiye'de satılan sigara paketlerinin üzerinde, sağlığa zararlı olduğu yazmaya başladı. Birkaç sene önce ise sigara paketleri sadece siyah olarak satışa sunuldu. Devletin sigaradan topladığı ÖTV tutarı her geçen yıl artıyor.
Kaynaklar: CNN, Sağlık Bakanlığı, Haberglobal.com.tr
Kaynak: Web Özel