Dünya nüfusunun yarısı temel sağlık hizmetinden yoksun!

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Dünya Bankası'nın ortaklaşa hazırladığı 2023 Evrensel Sağlık Kapsamı (ESK) Küresel İzleme Raporu yayımlandı. Rapor her yerde insanlara kaliteli, uygun fiyatlı ve erişilebilir sağlık hizmeti sunma yolunda kaydedilen ilerlemede endişe verici bir durgunluk olduğunu ortaya koyuyor.

Birleşmiş Milletler 78. Genel Kurulu'nda Evrensel Sağlık Kapsamı konulu Üst Düzey Toplantı öncesinde yayınlanan bu rapor, eldeki en son kanıtlara dayanarak çarpıcı bir gerçeği ortaya koyuyor: Dünya nüfusunun yarısından fazlası hala temel sağlık hizmetleri kapsamında değil. Ayrıca, 2 milyar insan ihtiyaç duydukları hizmet ve ürünler için cepten ödeme yaparken ciddi mali zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır.

DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Ghebreyesus, "COVID-19 salgını, sağlıklı toplumların ve ekonomilerin sağlıklı insanlara bağlı olduğunu hatırlattı" dedi ve ekledi:

"Bu kadar çok insanın uygun fiyatlı, kaliteli, temel sağlık hizmetlerinden yararlanamaması sadece kendi sağlıklarını riske atmakla kalmıyor, aynı zamanda toplumların, toplumların ve ekonomilerin istikrarını da riske atıyor. Acilen daha güçlü bir siyasi iradeye, sağlık alanında daha agresif yatırımlara ve birinci basamak sağlık hizmetlerine dayalı sağlık sistemlerini dönüştürmek için kararlı bir değişime ihtiyacımız var."

2023 raporu, son yirmi yılda ülkelerin üçte birinden daha azının sağlık hizmetlerinin kapsamını geliştirdiğini ve katastrofik cepten sağlık harcamalarını azalttığını ortaya koyuyor. Ayrıca, her iki ESK boyutuna ilişkin verilerin mevcut olduğu ülkelerin çoğu (138 ülkeden 96'sı) hizmet kapsamı, mali koruma ya da her ikisinde de ilerleme kaydedememiş durumda.

"Vahim bir tablo"

Dünya Bankası İnsani Gelişmeden Sorumlu Başkan Yardımcısı Mamta Murthi, şunları söyledi:

"Evrensel Sağlık Kapsamına ulaşmanın insanların yoksulluktan kurtulmalarına ve yoksulluktan uzak kalmalarına yardımcı olmak için kritik bir adım olduğunu biliyoruz, ancak özellikle en yoksul ve en savunmasız insanlar için mali sıkıntılar artmaya devam ediyor. Bu rapor vahim bir tablo çiziyor, ancak aynı zamanda hükümet bütçelerinde sağlığa öncelik vermenin ve hem temel kaliteli sağlık hizmetlerinin sunumunda hem de mali korumada daha fazla eşitlik için sağlık sistemlerini güçlendirmenin yolları hakkında kanıtlar sunuyor."

Temel sağlık hizmetlerinde ilerleme yavaşlıyor

Yüzyılın başından bu yana sağlık hizmetleri kapsamı iyileşirken, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin kabul edildiği 2015 yılından bu yana ilerleme yavaşladı. Özellikle, 2019'dan 2021'e kadar hiçbir gelişme olmadı. 

Bulaşıcı hastalıklara yönelik hizmetlerde 2000 yılından bu yana önemli kazanımlar elde edilirken, bulaşıcı olmayan hastalıklar ile üreme, anne, yenidoğan ve çocuk sağlığı hizmetlerinin kapsamı konusunda son yıllarda neredeyse hiç gelişme kaydedilmedi. 

2021 yılında yaklaşık 4,5 milyar insan, yani küresel nüfusun yarısından fazlası, temel sağlık hizmetlerinden tam olarak yararlanamıyordu. Bu tahmin henüz COVID-19 salgınının potansiyel uzun vadeli etkilerini yansıtmıyor.

Cepten sağlık harcamalarının sıkıntıları giderek artıyor

Hane halkı bütçesinin yüzde 10'unu aşması olarak tanımlanan katastrofik cepten sağlık harcamaları artmaya devam ediyor. Bir milyardan fazla insan, yani küresel nüfusun yaklaşık yüzde 14'ü, bütçelerine oranla bu kadar büyük cepten ödemeler yapıyor. Ancak mutlak anlamda küçük harcamalar bile düşük gelirli aileler için yıkıcı olabilir; zaten aşırı yoksulluk içinde yaşayan 300 milyon kişi de dahil olmak üzere yaklaşık 1,3 milyar kişi bu tür ödemeler nedeniyle yoksulluğa itilmiş veya daha da yoksullaşmış durumda.

Cepten sağlık ödemeleri aynı zamanda bireylerin temel bakım hizmetlerinden vazgeçmesine neden olabiliyor. Böylece aileleri doktora gitmek, yiyecek ve su almak ya da çocuklarını okula göndermek arasında seçim yapmaya zorluyor. Bu tür ödünleşmeler, önlenebilir bir hastalığın erken tedavisi ile daha sonraki bir aşamada ağır hastalık ve hatta ölüm arasındaki farkı belirleyebilir. Bu sorunun ele alınması, sağlık hizmetleri için ödeme gücü sınırlı olanları muaf tutan ilerici sağlık finansmanı politikaları gerektiriyor.

Yeniden yola koyulmak

2030'a kadar Evrensel Sağlık Kapsamına (ESK) ulaşılması, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi'nin vaatlerini yerine getirmek ve temel insan hakkı olan sağlık hakkını gerçekleştirmek için hayati önem taşıyor.

ESK hedefine ulaşmak için, önemli kamu sektörü yatırımları ve hükümetler ile kalkınma ortaklarının hızlandırılmış eylemleri şart. Temel eylemler arasında sağlık sistemlerinin birinci basamak sağlık hizmeti yaklaşımına doğru radikal bir şekilde yeniden yönlendirilmesi, sağlık hizmetlerine erişimde ve mali korumada eşitliğin geliştirilmesi ve sağlam sağlık bilgi sistemlerine yatırım yapılması yer alıyor.

Bu değişimler, COVID-19'un küresel olarak sağlık sistemleri ve sağlık iş gücü üzerindeki etkisinin yanı sıra dünya çapında zor kazanılan sağlık kazanımlarını tehdit eden makroekonomik, iklim, demografik ve siyasi eğilimlerin ortaya çıkardığı yeni zorluklara karşı koymak için gerekli.

2023 ESK Küresel İzleme Raporu, herkesin maddi sıkıntı çekmeden kaliteli, uygun fiyatlı ve erişilebilir sağlık hizmetlerine erişimini sağlamak için ESK'ye öncelik verme ve yatırım yapma konusundaki acil ihtiyacı dikkat çekerek, küresel toplum için bir uyandırma çağrısı niteliği taşıyor.

Kaynak: Haber Global TV