'-De'yi ayırmadı, soğudum...' Yazım hataları online ilişkileri nasıl etkiliyor?
Kişisel yazışmalarda imla hatalarının abartıldığını düşünenler az değil. Ancak araştırmalar, "Bağlaç anlamındaki -de'yi birleşik yazıyordu, soğudum" durumunun ardında yatan gerekçeleri gösteriyor. Yazışmalardaki imla hatalarımız kişiliğimiz hakkında karşı tarafta olumsuz etki yaratabiliyor.
Günümüzde çiftler birbirlerini yüz yüze sohbetlerde değil, internet platformlarındaki yazışmalarıyla tanıyor. Dost meclislerinde başlayan ilişkiler genelde yazışarak sürüyor. Sabah “Günaydın” mesajıyla başlayan iletişim, tüm gün devam ediyor ve akşam “İyi geceler” mesajlarıyla son buluyor. O nedenle, “Kafeye girerken kapıyı tutmak” gibi adabımuaşeret kurallarının yerini yavaş yavaş imla kurallarına verilen önem almaya başladı demek yanlış olmaz.
Hepimizin etrafında en az bir tane “Bağlaç olan -de'yi birleşik yazıyordu, soğudum” diyen arkadaşı vardır. Bunlara takılmayanlar olduğu kadar, mesele hakkında kafa yorup araştırmalar yapan bilim insanları da mevcut. Üstelik bu küresel bir mesele. 2020'de Hollanda'daki Tilburg Üniversitesi'nde Tess Van der Zanden liderliğinde yürütülen bir araştırma, imla hatalarını sınıflandırarak, bu nedenden ötürü soğumanın ardında yatan gerekçeleri ortaya koyuyor. Gerekçeler arasında umursamazlık ve entelektüel yetersizlik gibi unsurlar yer alıyor.
Araştırmada, imla hataları ve profil fotoğrafı netliğinin online flörtlerdeki izlenimi etkileyen iki unsur olduğuna işaret ediliyor. Araştırmanın ilk kısmında online çöpçatanlık sitelerinde kullanıcıların imla hataları ile bulanık fotoğrafının olumsuz etkiler yarattığına dair bilgiler yer alıyor. İkinci kısmında ise, imla hataları türlerinin değişik kişilik özelliklerini yansıttığı kaydediliyor. Bu özellikler de imla hatalarını gören kişilerde yazının sahibine dair birtakım izlenimler oluşturuyor.
Araştırmada hatalar, mekanik hatalar (tashih), imla kuralları hataları ve gayriresmi üslup olarak sınıflandırılıyor.
Mekanik hataları “Merhaba” yerine “Merhana” yazmak şeklinde örneklendirmek mümkün. Çalışmada, bu tarz hataların sıklığının kişideki aldırmazlık ve dikkatsizlik seviyesini gösterdiği belirtiliyor.
South Wales Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nden Doç. Dr. Martin Graff, mekanik hataların karşı tarafta “kendi izlenimi hakkında çok da çaba göstermeyen kişi” şeklinde yorumlanabileceğini dile getiriyor.
'İMLA HATALARI DİLE HAKİMİYETİ BELİRTİYOR'
Çalışmada, imla hataları, yazım kuralları konusunda bilgi birikimi eksikliği olarak ifade ediliyor. Örneğin “Bu yüzden” yerine “Bu yüzden dolayı” veya “Sen de mi geç kaldın” yerine “Sende mi geç kaldın” yazmak, dile hakimiyet konusundaki eksikliğin belirtisi olarak algılanıyor. Doç. Dr. Martin Graff, “İmla kurallarına hakim olmama, yazıyı yazan kişinin entelektüel birikimi konusunda karşı tarafta olumsuz bir imaj yaratacaktır. Potansiyel bir sevgiliyi etkileme konusunda genel kültürün önemli bir unsur olduğu da biliniyor” demekte.
Gayriresmi üslup ise, ilişkinin seviyesine göre yersiz kullanılan samimiyet ifadeleri ya da emojiler olarak vurgulanıyor. Henüz çok samimi olmadığınız kişiye “Hayır ya!!!” gibi mesajlarda “gereğinden fazla ünlem işareti kullanmak” veya “;)” şeklinde emojiler göndermek gayriresmi üsluba örnek olarak gösteriliyor.
Dr. Martin Graff, bunların aslında çok uygunsuz olmadığını ama resmi yazışma gibi bir konseptte doğru bulunmadığını vurguluyor. Bu tarz ifadelerin yazılı dilin eksik kaldığı durumlarda anlatımı desteklemek amacıyla kullanıldığını anımsatan Graff, sözlerine şöyle devam ediyor:
“Bazen, böylesi gayriresmi üslup, yazıyı yazan kişinin ruh haline ya da kişiliğine dair izler barındırır. Bu da doğrudan karşı tarafın soğumasına neden olabilir.”
Araştırmacılar, çalışmalarına başlamadan önce gayriresmi üslubun mekanik hatalar ve imla hataları kadar olumsuz etki yaratmadığını, yani “daha samimi bir kişilik imajı" olarak yorumlanabildiğini varsayıyordu. Ancak bulgular bunun tam tersini gösteriyor. Gayriresmi üsluba sahip kişiler, diğerlerine göre daha itici algılanıyor.
Bu durumda, teknolojinin kişilerarası iletişim üzerindeki etkisi üzerine araştırmalar yapan Pace Üniversitesi'nden Doç. Dr. Aditi Paul'un iş hayatında yazışma kurallarına ilişkin değerlendirmesini de hatırlamakta fayda var. Çünkü Doç. Dr. Paul'un değerlendirmesi online romatik ilişkiler için de geçerli. Paul, “Düşüncelerinizi yazılı iletişime dönüştürmek, aklınızdaki bir fikri dile getirmekten çok farklı. Mesajınız üzerinde düşünmeniz ve nihayetinde nasıl yorumlanacağını hayal etmeniz gerekiyor” demekte.
Kaynaklar: Research Gate, Psychology Today, Haberglobal.com.tr
Kaynak: Web Özel