Çarpıcı keşif! Köpek balıkları böyle uyuyor...

Köpek balıkları kesintisiz hareket etmeleriyle ünlü. Örneğin kısaca büyük beyaz olarak da bilinen büyük beyaz köpek balığı, solungaçlarına su girişini önleyebilmek ve dolayısıyla nefes alabilmek için yüzmek zorunda. Ancak elbette bu durum köpek balıklarının da dinlenmeye gereksinim duymalarına engel değil.

Hayvanlar aleminde konu uyku olunca insana oldukça garip gelecek alışkanlıklar gözlemleniyor. Örneğin beyinlerindeki lobları teker teker uyutabilen kuşlar ve neredeyse günün tamamını kestirerek geçiren yarasalar... Yunuslar da beyninin tek lobunu uyutuyor ve bunun karşısındaki gözü açık olacak şekilde uyuyor.

Atlar, zebralar ve filler bacaklarını dik pozisyonda kilitleyebiliyorlar. Haliyle bu sayede ayakta uyuyabiliyorlar. Peki köpek balıkları nasıl uyuyor?

Current Biology'de yayınlanan bir makalede araştırmacılar, Yeni Zelanda'ya özgü gece yaşayan küçük bir köpek balığı türü olan draughtsboard köpek balığı denizin akıntısız dönemlerinde uyuduğunu ve bu dinlenme nöbetleri sırasında metabolizmalarının ve duruşlarının önemli ölçüde değiştiğini keşfetti.

Bununla birlikte bu türün gözleri açık biçimde uyuduğu da keşfedildi.

Diğer köpek balığı türlerinin su altı şekerlemelerini draughtsboard köpek balığı gibi yapıp yapmadığından emin olabilmek için bilim insanlarının çalışmalarını sürdürmesi gerekiyor. Ancak bu son çalışma, organizmaların uykuyu evrimleştirmesinin önemli bir nedeninin, uykuyu enerjiyi korumak için bir araç olarak kullanmaları hipotezini destekliyor.

Draughtsboard köpek balığı geçen yıl Yeni Zelanda ve Avustralya merkezli aynı araştırma grubu tarafından incelemeye alındı. İnceleme için yakalanan köpek balıklarını tanklarda büyük bir dikkatle izleyen bilim insanları, dinlenme süreleri boyunca rahatsızlıklara karşı tepkilerini test ettiler.

(Bu köpek balıkları nefes almak için yüzenler arasında değil; bu tür köpek balıkları okyanus tabanında takılıyorlar ve solungaçlarına su pompalıyorlar.)

Araştırma ekibi, draughtsboard köpek balıklarının uzun süre hareketsiz kaldıklarında rahatsızlıklara karşı daha zor harekete geçtiklerini tespit etti. Buradan yola çıkarak uyudukları sonucuna ulaştılar.

KARŞILAŞTIRMALAR...

Auckland Üniversitesi'nden deniz bilimi profesörü ve makalenin yazarı Prof. Dr. Craig Radford, araştırmacıların beş dakikadan uzun süren hareketsiz dönemler ile daha kısa süre dinlendikleri ve aktif olarak yüzdükleri dönemki metabolizmalarını karşılaştırdıklarını ifade ediyor.

Prof. Dr. Radford, dolaylı yoldan metabolizmayı ölçmenin bir yolu olarak köpek balıklarının ne kadar oksijen kullandıklarını izlemelerine olanak sağlayan özel bir tank kullandıklarını ifade ediyor. Yakalanan yedi köpek balığının her biri tankta 24 saat geçirmiş. Bu keşif için oldukça kritik sonuçların tespit edilmesini sağlamış. Prof. Dr. Radford şöyle anlatıyor:

“Uykuda olduklarında; alarm durumunda olduklarından ve tankın içinde hareket ettiklerinden çok daha düşük bir metabolik durum gösteriyorlar.”

Evrimsel açıdan ise uyku biraz gizemli bir davranış çünkü düzenli olarak beslenme, çiftleşme ve yırtıcılardan kaçma döngüsü içindeki bir canlının bunlardan vazgeçmesini sağlayacak kadar yararlı olanın ne olduğunu hayal etmek zor. Bildiğimiz kadarıyla, daha az karmaşık birçok organizma asla bir uyku periyoduna girmiyor.

ENERJİ TASARRUFU YÖNTEMİ!

Bu konuda bir hipotez, uykunun enerji tasarrufu sağlamanın bir yolu olarak ortaya çıktığı yönünde. Hareket etmezseniz daha az kalori harcarsınız. Hatta bazıları, daha iyi bir gece uykusu alma yeteneğinin ilkel primatların Homo sapiens'e dönüşmesine yardımcı olduğunu öne sürüyor.

Araştırmacılar, köpek balıklarının uyurken, diğer hayvanların uykuya daldıklarında kıvrılmalarına veya uzanmalarına benzer şekilde, genellikle tankın dibinde düz bir pozisyon aldıklarını ve gözlerini kapama zahmetine girmediklerini keşfetti. Ancak Prof. Dr. Radford önemli bir noktayı vurguluyor.

“İnsan için normal olan göz kapatmak, değil mi?”

Köpek balıkları da pek çok canlı gibi uyurken de dahil olmak üzere hemen her şeyi, kendi yöntemleriyle yapmakta...

*Bu haberdeki bilgilerin büyük bir kısmı The New York Times'ta “Sharks Sleep, Even When Both Eyes Are Wide Open” başlığıyla yayınlanan makaleden derlenmiştir.

Kaynak: Web Özel