Bir alışkanlık meselesi | Yeni yıl hedeflerine ulaşamıyoruz çünkü...
Her yılbaşında yeni hedefler beliyor, çoğunlukla yıl sonunda o hedeflerimizi çoktan unutmuş oluyoruz. Kararları hayata geçirmek şüphesiz ki karar almaktan daha zor. Ve bazen de bir alışkanlığı değiştirmek hepsinden zor. Peki ama neden?
Yeni yıl için hedefler belirlediğimiz o günler yine geldi. Yılbaşının yaklaşmasıyla reklamlar, sosyal medya paylaşımları ya da arkadaş sohbetleri bu yıla nasıl taze bir başlangıç yapacağımız konusu etrafında dönmeye başladı. Uzun uzun listeler yapıyor, kendimizi geliştirmek için yeni hedefler belirliyoruz. Ve pek çoğumuzun listesi yıllardır aynı hedeflerle dolu çünkü belki iki sene önce aldığımız o kararları hala hayata geçirebilmiş değiliz. Yeni başlangıçlar daima zorluklarıyla gelir ama yılbaşında bu büyük değişikliklerin baskısı iyice artıyor.
Hedefe doğru adım atma arzusu genelde haftanın, ayın, yılın ya da yeni yaşın başıyla eşleştiriliyor. Bu tutum o “taze başlangıç etkisini” iki katına çıkarmaya yarıyor.
Ancak yeni yılda alınan kararları genelde hayata geçirmekte zorlanıyoruz. Araştırmalar, insanların yeni yıl için aldığı kararlara bağlı kalmakta zorlandığını ve çoğunlukla da ilk aydan pes ettiğini gösteriyor. Çünkü bir hedefe ulaşmak o hedefi belirlemekten daha büyük bir efor gerektiriyor.
Pennsylvania Üniversitesi öğretim görevlilerinden Katy Milkman, “Sorun aldığımız kararlar değil, o kararlara yaklaşım şeklimiz” demekte.
New York merkezli Mount Sinai Icahn Tıp Fakültesinden psikolog Charissa Chamorro, önceliklerimizle ve değerlerimizle uyumlu hedefler belirlemenin bu hedeflere ulaşmada işleri kolaylaştıracağına işaret ediyor. Chamorro, “Bu sene daha az para harcayacağım” hedefini de örnek olarak gösteriyor. Daha az para harcamanın önemli bir karar olduğuna işaret eden Chamorro, “Fakat paranızı harcayacağınız pek çok seçenek mevcut ve bütün pazarlama stratejileri de sizi buna yönlendiriyor” demekte. Chamorro böylesi durumda hayatta en çok değer verdiğiniz beş konu hakkında düşünmenizi, belirlediğiniz hedefin de bu değerlerle ne kadar örtüştüğünü ele almanızı öneriyor ve değerlendirmesini şöyle sürdürüyor:
“Mesela, çevre hakkında daha fazla farkındalık sahibi olmak, çevreyi korumak ve bu nedenle daha az tüketmek sizin için en önemli meselelerden biriyse, bu sizin daha az para harcama hedefinizdeki motivasyonunuz olabilir.”
Peki eski alışkanlıklardan vazgeçmek ve yeni alışkanlıklar edinmek neden bu kadar zor?
Klinik psikolog Christine Li, alışkanlıklarımızı değiştirmenin neden zor olduğunu şu sözlerle açıklıyor:
“Çünkü artık kişiliğimizin bir parçası haline gelmişlerdir, doğal olarak değiştirmek zordur. Eski alışkanlıklardan vazgeçebilmek için önce alışkanlık mekanizmasının nasıl çalıştığını anlamamız ve kendi potansiyelimize inanmanız lazım.”
Davranış, düşünme ve dünyayı anlama şeklimizin alışkanlıklarımızdan geldiğini dile getiren Li, alışkanlıkların mantığını idrak ettikten sonra onları değiştirecek yöne adımlara geçileceğini söylüyor. Bu nedenle en zor davranış kalıplarını nasıl yeniden tanımlayacağımızı öğrenmemiz gerektiğinin altını çizen Li, bu yolu ise “Başlama işaretini (tetiği) değiştirme, rutini değiştirme ve ödül” aşamalarıyla açıklıyor.
Bu aşamaları erken yatma alışkanlığı edinmek üzerinden örnekleyen Li'ye göre, başlama işareti aşamasında, “yatış pozisyonuna geçmek” için bir alarm kurmak faydalı olabilir.
Rutini değiştirme aşamasında da geç yatmamıza neden olan şeyleri düşünmemiz gerektiğinin altını çizen Li, “Diyelim ki gündelik sorumluluklarınızdan ötürü geç uyuyorsunuz, peki onları daha önce bitirmeniz mümkün mü?” sorusunu soruyor.
Erken yatma alışkanlığında ödülün iyi bir uyku olduğunu aktaran Li, “İyi uyuduğunuz zaman daha zinde olmak bu alışkanlığın ödülüdür” demekte.
KAÇ KİŞİ YENİ YIL HEDEFİNİ TUTTURUYOR?
Psikolojik rehabilitasyon uzmanı Kendra Cherry, 2020'de yapılan bir araştırmada, katılımcıların yüzde 55'inin söz konusu hedeflere ulaşma konusunda kendini başarılı gördüğü bilgisinin yer aldığını kaydediyor.
Cherry'nin yeni yıl hedeflere ulaşma konusundaki tavsiyeleri ise şöyle:
📌Net ve ulaşılabilecek bir hedef belirleyin;
📌Hedeflerinizin sayısını sınırlı tutun ve bu hedeflerinize yönelik adımları teker teker atın;
📌Hedefleriniz için plan hazırlamaya zaman ayırın ve planlarınızı detaylı yapın;
📌Büyük adımlarla bir anda hedefe ulaşmak yerine, planlarınıza küçük adımlarla başlayın;
📌Önceden yaptığınız hataları tekrarlamamak için çabalayın;
📌Değişimin bir süreç olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
Kaynaklar: Vox, Additudemag, Verywellmind
Kaynak: Web Özel