Avrupa tsunamiye karşı nasıl önlemler alıyor? Türkiye'de tsunami riski ne?

Deprem kadar yıkıcı etkiye sahip doğal afetlerin başında deprem sonrası oluşan tsunamiler geliyor. Fransa'da kurulan CENALT gibi kurumlar, tsunamilere karşı Avrupa kıyılarını koruyor. Türkiye kıyılarında ise tsunami açısından en riskli bölgelerin başında Akdeniz gelirken, Marmara Denizi'nde de tsunami riski bulunuyor. 

Tsunami Japonca 'liman dalgası' anlamına geliyor. Deprem, göktaşı, volkanik patlama gibi doğa olayları sonucu deniz tabanında çökme oluşması ile tsunami dalgaları oluşuyor. Tsunamilerin etkisi kıyılarla sınırlı olsa da oldukça yıkıcı olabiliyorlar. 2004 yılında Endonezya'nın Sumatra Adası'nda 9.1 büyüklüğündeki depremden sonra oluşan tsunami 14 ülkede 230 binden fazla kişinin ölümüne neden oldu. 2011 yılında Japonya'da meydana gelen 9 büyüklüğündeki depremin ardından oluşan tsunamiler sonucu ise 15 bin kişi hayatını kaybetti. 

Tsunami yaşanan yerlerden biri olan Akdeniz ve çevresinde de 20. yüzyılda 100 civarı tsunami meydana geldi. Nadiren de olsa Atlantik Okyanusu'nda tsunami gerçekleşiyor. Atlantik kıyılarında kayda değer en büyük tsunami, 1755 yılında 8.5 büyüklüğündeki Lizbon depreminden sonra meydana gelmişti.

TÜRKİYE'DE TSUNAMİ RİSKİ NE

İstanbul Teknik Üniversitesi emekli öğretim üyesi deprem uzmanı Prof. Dr. Okan Tüysüz, "Bildiğim kadarıyla Türkiye'de tsunami erken uyarı sistemi yok ama kurulsun diye çalışmalar vardı" diyor. Tüysüz İstanbul Belediyesi'nin İstanbul'un hangi ilçesinde ne kadar tsunami olabileceği ile ilgili bir çalışması olduğunu ifade ediyor.

Buna göre denize kıyısı olan Avrupa Yakası'nda Silivri, Ataköy, Bakırköy, Beylikdüzü, Büyükçekmece, Avcılar, Küçükçekmece, Zeytinburnu, Fatih, Beyoğlu ve Beşiktaş tsunamiden etkilenme ihtimali bulunan bölgeler. Anadolu Yakası'nda ise Kadıköy, Maltepe, Pendik, Kartal ve Adalar bulunuyor. İstanbul'un çeşitli ilçelerine de tsunamiye karşı uyarı tabelaları yerleştirilmiş durumda. 

Prof. Dr. Okan Tüysüz, Marmara'da geçmişte tsunamiler olduğunun altını çiziyor. Tüysüz "1509 İstanbul depreminde tsunaminin surları aştığı tarihi kayıtlarda yazıyor. Bu da dalgaların 6 metre yüksekliği geçmiş olduğu anlamına geliyor" diyor. Tüysüz 1999'daki Gölcük depreminde küçük de olsa bir tsunami oluştuğunu söyleyerek "Geçmişte olması gelecekte de Marmara'da tsunami ihtimali olduğu anlamına gelmekte" diye belirtiyor. Bilim insanı, Akdeniz kıyılarında da tsunami riski bulunduğunu sözlerine ekliyor. 

AVRUPA'NIN TSUNAMİ KARŞITI ÖNLEMLERİ

Avrupa kıyılarını uzun süredir tsunamilere karşı izleyen bir merkez olan CENALT, yaklaşık 10 yıl önce kuruldu. Merkezi Paris'te bulunan CENALT, Fransa kıyılarını 7 gün 24 saat olası tsunami riskine karşı izliyor. 

Merkezin iki ana amacı bulunuyor. Tsunamiye neden olacak depremi tespit etmek ve 15 dakika içinde tüm birimleri uyarmak. Sistem, tespit edilen sarsıntının şiddetine göre sarı, turuncu ve kırmızı şeklinde üç alarm seviyesinden birini devreye sokuyor. Ardından deniz seviyelerini tespit etmek için uygun gelgit göstergeleri de izleniyor.

CENALT direktörü Pascal Roudil, "Sismik istasyonlardan biri kırmızı renkte yanıp söndüğünde, bir sinyal algıladığı anlamına gelir" diyor. "Şu ana kadar ciddi bir uyarı ile karşılaşmadık" diyen Roudil, "Ancak illa 20 metrelik dalgalar beklemiyoruz, 20 - 30 santimetre yüksekliğindeki dalgalar bile yüzücüler için tehlikeli olabilir" diyor

Prof. Dr. Okan Tüysüz, Avrupa'nın diğer denizlerinde tsunami riski olmadığını, Avrupa denince akla Akdeniz'in geldiğini belirtiyor. Tüysüz "Akdeniz'de geçmişte büyük depremler olmuş. Bunlar tsunami yaratmışlar. Girit Adası'nda, İtalya'da Türkiye'de özellikle Kuzey Akdeniz'de tsunami kayıtları var" diyor.

Prof. Tüysüz, dünya üzerinde tsunamiyi izleyen ülkeler olduğunu belirtiyor. Bu ülkelerde tsunamiyi önceden haber verecek sistemler kurulduğunu söyleyen bilim insanı "Bunlar hem depremi izliyor. Depremin belli bir seviyeye ulaşmasından sonra da alarm veriyor. Hem de deniz seviyesindeki değişikleri ölçüyorlar. Deniz seviyesini ölçerek tsunaminin uzakta oluştuğunu belirleyip -yakına geldikçe dalgalar büyüyor- uyarıda bulunuyorlar" diye belirtiyor. Tüysüz 'Tsunami olabilir' uyarısı alındıktan sonra bu ülkelerin tedbirleri devreye soktuğunu sözlerine ekliyor.

 Ek kaynaklar: Euronews, Haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel