Google hangi ülkede, kime, ne kadar para ödüyor? Okur bundan ne kazanacak?

Google kurulduğu dönemde en ilgili içerikleri, en hızlı ortaya koyan arama motoru olduğu için hızlıca rakiplerini ekarte ederek dünyanın en büyüğü oldu. Google bugün kurduğu çatı şirket Alphabet ile bir arama motorundan çok daha fazlası. Bir harita şirketi, bir cep telefonu üreticisi, bir video platformu aynı zamanda da sürücüsüz otomobiller tasarlıyor. 

Google’ın çatı şirketi Alphabet’in 147 milyar dolarlık 2020 gelirlerinin yüzde 80’ini Google reklamları oluşturdu. 2020 yılında yapılan her 100 dolarlık dijital reklam harcamasının 29 doları Google’a gitti.

Google arama motoru için içerik üreten değil, bu içerikleri hızlı ve ilgili bir şekilde sıralayan bir platform. Page rank ismi verilen sıralama sistemi ile en eski, en alakalı ve en kapsamlı arama sonuçlarını saniyeler içerisinde gözler önüne serebiliyor.

AXEL SPRINGER REST ÇEKMİŞTİ

Google’a ilgili kelimeleri yazarak haber okuyan ve Google’ın ‘haberler’ sekmesini kullanarak içerikleri tüketen de çok insan var. Yayıncılar 2010’lu yılların başından bu yana Google’dan endeksledikleri içerikleri için kendilerine telif ödemesi yapmasını istiyor. Google ise bu uygulamaya hep çok soğuk bakıyordu.

İspanya'da yedi yıl Google News bu sebeple hizmet vermedi. 2014 yılında Axel Springer’in sahibi olduğu Business Insider, Google’dan kendisine telif ödemesini veya içeriklerini Google’dan kaldırmasını istedi. Google bu reste karşın içerikleri platformdan kaldırdı. Business Insider trafikleri Google kaynaklı düşünce Google’a yeniden endekslenmek istedi.

2020 yılında Avustralya hükümet olarak bu işin üstüne çok ciddi gitmeye başladı. Facebook’un bir gün platformundaki bütün haberleri kaldırmasına karşın, hükümet Google ve Facebook’un yayıncılara içerikler için para ödemesini sağladı. Avustralya kanunlarına göre; şirketler ödeme yapmayı kabul etmez, taraflar pazarlıkta anlaşamazsa hükümetin seçtiği bir arabulucu dijital yayıncılara ödenecek miktarı tayin ediyor.

Avustralya’da kanunun üzerinden bir sene geçtikten sonra Google, Avustralya’da 19, Facebook ise 11 yayıncıya içerikleri için para ödeyeme başladı.

KİME NE KADAR ÖDÜYOR?

Hangi yayıncıya telif kapsamında ne kadar para ödediği bilinmiyor. Farklı ülkelerdeki medya yatırımları ile tanınan Wall Street Journal ve Fox News’un sahibi Rupert Murdoch’ın şirketi News Corporation yetkilileri Google’dan 100 milyon dolardan fazla para aldıklarını belirtiyorlar.

ABC Avustralya yetkilileri, Google’dan aldıkları telif ücret ile 50 gazeteci daha istihdam edebildiklerini aktarırken, başka bir Avustralyalı yayıncı anca bir editörün maaşını çıkartacak telifin kendisine yatırıldığını söylüyor. Kanada’da pandemiden bu yana 40 gazete ekonomik zorluklardan kapandı, ülke de Google ile pazarlığa oturmaya hazırlanıyor.

Brezilya medya pazarının yüzde 70’i dört şirketin elinde. Ülkede yeni çıkması beklenen medya ve telif yasası, Google’ın yayıncılar ile anlaşmasını kanunen garanti altına alacak. Bazı yayıncılar kanundaki farklı düzenlemelere tepki göstererek, telif yasasının parlamentoda ayrıca oylanması gerektiğini ifade ediyor. Brezilya’da 34 yayıncı hali hazırda Showcase programı kapsamında Google’dan telif alıyor.

BAZI İÇERİKLERİN ÖDEME DUVARI KALKIYOR

Google Avrupa Birliği sınırları içinde 300’ün üzerinde yayıncıya para ödüyor. 2021 yılında Alman yayıncılarla imzalanan anlaşma sonucunda bazı içeriklerin ödeme duvarları kaldırılarak Google’ın telif programı kapsamında ücretsiz okunabiliyor.

Almanya’da 220’nin üzerinde yayıncı Google ile telif anlaşması imzaladı. Fransa’da Gazeteler Sendikası (APİG) Google ile telif anlaşması imzaladı. Anlaşmanın koşulları tek taraflı olduğu gerekçesiyle şirkete 500 milyon euro ücret ceza ödemişti. Google ayrıca ülkenin haber ajansı AFP’ye uzun süredir ücret ödüyor.

Dünyada ve Türkiye’de pek çok platformda internet sitesi içeriklerinin bir bölümünü ajans haberleri oluşturuyor. Peki Google ajans haberleri ile kurumların özgün içeriklerine aynı ücreti mi ödeyecek? Brezilya’daki kanunda tarafların sözleşmelerinde özel içerikleri belirtmelerini istiyor ancak hangi içeriğin gerçekten özgün olduğu da tartışmalı bir konu olabilir.

HABER AJANSLARININ DURUMU NE OLACAK?

Anadolu Ajansı’na konuşan telif hakları konusunda uzmanlaşmış hukukçu Doç. Dr. Cahit Suluk, “Haber içeriklerini aslında ajanslar üretiyorlar. Bu içerikleri alan gazeteler orada bir fikir işçiliği yaparak kendi içeriklerini oluşturuyor ve işler bu şekilde yürüyor” demekte.

GOOGLE'IN TÜRKİYE'DE TAVRI NE?

TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı Hüseyin Yayman bugün yaptığı açıklamada Google Türkiye temsilcisini dinlediklerini, Google’ın telif ödenmesi noktasında olumlu bir yaklaşım içinde olduğunu söyledi. Yayman, “Başta Almanya olmak üzere Fransa ve İngiltere'de Google ile telif meselesi üzerinden bir anlaşma oldu. Google yetkilileri telif konusuna pozitif yaklaştı. Biz Türkiye'de de benzer bir anlaşmanın olmasını istiyoruz" dedi.

Kaynaklar: CNBC, Bloomberg, Nieman Lab, Euronews, AA, Wired

Kaynak: Web Özel