Tartışmalar tarih mi olacak? Yarı otomatik ofsayt teknolojisi nedir?
Futbol dünyası yeni bir teknolojiyi hayata geçirmeye hazırlanıyor. FIFA, Dünya Kupası'nda ve UEFA ise Şampiyonlar Ligi'nde Yarı Otomatik Ofsayt Teknolojisi'ne yer verileceğini açıkladı. Peki bu sistem neyi değiştirecek? VAR'a karşı avantajları ne? Hakikaten ofsayt tartışmaları bitecek mi?
2012'de futbolda kendisine yer bulan gol çizgisi teknolojisi 2014 Dünya Kupası'nda; 2016'da futbol kurallarını oluşturan IFAB'ın onay verdiği VAR sistemi ise 2018 Dünya Kupası'nda en büyük sınavlarını verdiler. Gol çizgisi teknolojisi beklendiği biçimde işe yararken VAR, faydası kadar tartışmaların da konusu oldu. Muhtemelen yeni sezonda da tartışılacak... Fakat VAR bir kenara; 2022 Dünya Kupası için geri sayım sürerken en çok merak edilen konulardan biri de en ciddi sınavını yine dev turnuvada verecek yeni bir teknoloji: Yarı Otomatik Ofsayt Teknolojisi yani SAOT.
FIFA, tahmin edildiği gibi geçen ay Yarı Otomatik Ofsayt Teknolojisi'nin Katar'da kullanılması fikrine onay verdi. Peki bu teknoloji nasıl çalışacak? Futbolun kulağa en karmaşık gelen kurallarından biri olan ve zaman zaman küçük değişiklikler de yaşayan ofsayt kuralı artık daha net anlaşılacak mı? Bu sistem de VAR'a benziyor mu?.. Maddelerle yeni teknolojiyi kavramaya çalışalım.
ÖNCE AVRUPA'DA...
FIFA'nın onay verdiği SAOT heyecan yaratmış durumda. Geçen yıl ilk olarak FIFA tarafından düzenlenen ve 16 Arap ülkesinin milli takımlar seviyesinde bir araya geldiği 2021 FIFA Arap Kupası'nda kullanılan teknolojiye Şubat 2022'de oynanan FIFA Kulüpler Dünya Kupası'nda da yer verildi.
Gözler Dünya Kupası'na çevrilirken UEFA da SAOT'u kucakladı. Avrupa futbolunun patronu, 3 Ağustos'ta yayınladığı açıklamada Şampiyonlar Ligi'nde bu sezon grup aşamasından itibaren SAOT'un kullanılacağını duyurdu.
Hatta yeni teknolojiyi 10 Ağustos'ta ilk kez dev bir futbol sahnesinde göreceğiz. Real Madrid ile Eintracht Frankfurt'u bir araya getirecek UEFA Süper Kupa mücadelesinde SAOT aktif olacak.
SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?
UEFA'nın “ofsayt kararlarını hızlı ve daha doğru” belirleyeceğini söylediği SAOT için stadyum çatısına 10 ya da 12 özel kamera monte ediliyor. Bu kameralar ve uzuv takip teknolojisi vasıtasıyla, her oyuncunun vücudundaki 29 farklı noktadan, saniyede 50 kez veri alınıyor.
Aynı zamanda topa entegre edilen bir takip cihazı topun konumunu saniyede 500 sinyal göndererek VAR odasına iletmekte.
Böylece bir ofsayt kararı verilmesi gerektiğinde, görüntü işleme algoritmaları neredeyse eş zamanlı olarak kareler sunabilecek.
'YARI OTOMATİK' İLE NE KASTEDİLİYOR?
Nihai kararı VAR koltuğunda oturan hakem verecek. Aynı zamanda örneğin ofsayt pozisyonunda yer alan hücum oyuncusunun oyuna müdahale edip etmediği gibi yorum gerektiren kararları da hakemler verecek. Söz konusu teknolojiyi “yarı otomatik” yapan da bu yorum detayı.
VAR'DAN DAHA HIZLI, DAHA NET!
VAR'ın ofsayta ilişkin en büyük problemi, Türkiye'de de ciddi tartışmalara neden olan “çizgi çekme” konusu. Çizgilerin nerede olacağına manuel olarak belirlenen noktalar sayesinde karar verilmesi yüksek tansiyon ortamında önemli bir zaman kaybı olarak görülüyor. Bununla birlikte televizyonların saniyede gösterebildiği kare sayısı VAR'ın tam olarak doğru sonuç vermesini olanaksız kılıyor. Zira topun ayaktan çıktığı anı VAR ile tespit edebilmek mutlaka hata payı barındırmakta.
FIFA Futbol Teknolojisi ve İnovasyon Direktörü Johannes Holzmuller şöyle açıklıyor:
“Odak noktası her zaman iki konu üzerinde. Birincisi vuruş noktası. Teknolojinin yardımıyla topla oynandığı anı tam olarak belirleyebileceğimizi umuyoruz. İkinci nokta; hücum veya defans oyuncusunun hangi vücut kısmının kale çizgisine daha yakın olduğunu belirleyebilmemiz. Teknolojinin yardımıyla daha doğru ve daha hızlı olabileceğimizi umuyoruz.”
Yapay zeka, kameralar aracılığıyla çok daha iyi bir görüntü oluşturacak. FIFA, oyunun durmasına gerek kalınmayacağına ve bir oyuncunun ofsayt olup olmadığına dair kesin cevapların çok daha hızlı geleceğine inanıyor.
PEKİ HAKEMSİZ BİR DÜNYAYA MI GİDİYORUZ?
Şimdilik “Bu yapay zekalarla bu lig bitmez!” demeye uzağız. FIFA Hakem Komitesi Başkanı Pierluigi Collina hakemleri ve teknolojinin futbolda insan ve hata unsurunu yok etmesinden endişe eden futbol gelenekçilerini şu sözlerle rahatlatıyor:
“Teknoloji bugün-yarın çizgi çizebilir ancak oyuna veya rakibe müdahale değerlendirmesi hakemlerin elinde. Hakemlerin ofsayt değerlendirmesine katılımı hayati ve nihai olmaya devam ediyor... Sahanın içinde ya da dışında hakemleri aşan hiçbir sonuç bulunmuyor. Karar verme sürecine dahiller ve nihai kararı vermekle sorumlular. Bu hala bir araç.”
*IFAB, FIFA, UEFA, The Athletic (Explained: Why the 2022 World Cup will feature semi-automated offside technology), Tifo Football
Kaynak: Web Özel