Uyarılara rağmen hızla artıyor! Obezite epidemiye nasıl dönüştü?

Dünya Sağlık Örgütü'nün Avrupa Bölge Ofisi, 2022 Avrupa Obezite Raporu'nu yayınladı. Türkiye'nin de dahil olduğu bölgede yetişkinlerin yaklaşık yüzde 59'unun aşırı kilolu olduğu ya da obezite sorunu yaşadığı ortaya çıktı. Akdeniz bölgesi ve Doğu Avrupa'da aşırı kilo ve obezitenin daha yaygın bir sorun olduğu gözlemlenirken araştırmada Türkiye de çarpıcı bir şekilde öne çıkmakta...

Türkiye, Avrupa'da aşırı kilo sorununun en yaygın olduğu ülke. Ülkedeki yetişkin nüfusun yüzde 66.8'i aşırı kilolu. Bu oran kadınlarda yüzde 69.3, erkeklerde ise yüzde 64 olarak tespit edildi. Aynı rapora göre, Türkiye'de obez olarak nitelendirilenlerin oranı ise yüzde 32.1 olarak kayıtlara geçti. Obezitede ise aradaki fark daha çarpıcı... Kadınlarda oran yüzde 39.2 iken erkeklerde yüzde 24.4 seviyesinde.

SON 50 YILDA YÜZDE 138...

Raporda bir başka dikkat çeken detay ise 53 ülkenin dahil olduğu Avrupa bölgesinde son 50 yılda obezitenin yüzde 138 oranında artış gösterdiğinin tespit edilmesi oldu. 1975'te yılında aşırı kilolu veya obez olarak nitelendirilenlerin oranının yüzde 40 olarak belirlendiği görülüyor.

DSÖ Avrupa Direktörü Hans Kluge, “Yüksek vücut kitle endeksi, aralarında kanser ve kalp-damar hastalıklarının bulunduğu bulaşıcı olmayan hastalıklar için önemli bir risk faktörü” ifadelerini kullanırken raporda aşırı kilo ve obezitenin Avrupa için epidemi (bir bulaşıcı hastalığın, belirli bir popülasyondaki çok sayıda insana, kısa bir süre içinde hızla yayılması) boyutlarına ulaştığı uyarısı yapıldı.

Birleşik Krallık'ta da geleceğe dair çarpıcı öngörüler ortaya çıkarken Birleşik Krallık Kanser Araştırmaları Merkezi'nin (CRUK) yayınladığı rapora göre 2040'a kadar ülkedeki yetişkin nüfusun yüzde 71'i aşırı kilolu, yüzde 36'sı ise obez olacak.

13 FARKLI KANSER TÜRÜNÜN NEDENLERİ ARASINDA!

Hem CRUK hem de DSÖ obeziteyi en az 13 farklı kanser türünün nedenleri arasında gösterirken CRUK, söz konusu kanser türlerine yakalanma riskinin bu süreçte doğal olarak artacağını ortaya koydu. DSÖ, Avrupa'da yılda 1 milyon 200 binden fazla insanın aşırı kilo ve obeziteye bağlı sebeplerden ötürü yaşamını yitirdiğine dikkat çekerken bu hesaplamayla, araştırma bölgesinde yıllık ölüm vakalarının yüzde 13'ünün aşırı kilo ve obezite kaynaklı olduğu ortaya koyuldu.

DSÖ kilo ve boy esas alınarak hesaplanan vücut kitle endeksi (BMI) 25'in üzerinde olanları aşırı kilolu, 30'un üzerinde olanları ise obez olarak nitelendiriyor.

BMI (Vücut kitle endeksi / Body Mass Index): Vücut kitle endeksi kilonun, boy uzunluğunun metre cinsinden karesine bölünmesiyle hesaplanır. Buna göre; Zayıf:Normal: 18.5-24.9, Kilolu: 25-29.9, Obez: 30-34.9, Morbid Obez: >35.

Aynı zamanda BMI hesaplamasının beyazlara uygun bir formül olduğu ve bazı halkların vücut tiplerine uygun bir formül olmadığı da zaman zaman BMI hesaplamalarına getirilen eleştiriler arasında gösteriliyor. Buna rağmen rakamlar da endeksin üst gruplarında bulunan bireylerin daha büyük bir risk altında olduğunu ortaya koymakta.

KADINLAR BÜYÜK RİSK ALTINDA

Bununla birlikte hem Birleşik Krallık'ta hem ABD'de hem de Türkiye'de yapılan araştırmalar obeziteyi “yoksulların hastalığı” olarak tanımlayarak çarpıcı bir duruma dikkat çekiyor. En risk altındaki grup ise “yoksul kadınlar” olarak tespit edilmekte.

Türkiye'de kadınlarda obezite oranı yüzde 39.2 ve bu Türkiye burada açık ara önde... Türkiye'den sonra kadınlarda obezite oranı en yüksek ülke yüzde 28.6 ile Birleşik Krallık.

Türkiye'de obezite risk gruplarında, ilk sırada kadınlar ve anneler yer alırken onları orta yaş ve üstü bireyler, çalışmayanlar, masabaşı çalışanlar ve yoksullar takip ediyor.* Kadınların Türkiye'de iş gücüne katılım oranının da görece düşük olması ayrı bir etken. Eğitim düzeyi ilköğretim ve altı seviyesinde olan bireylerin de yüzde 74'ünün BMI değeri 30 ve üzerinde.

Burada yaşam tarzı ve ekonomik imkanların da obezite konusunda fazlasıyla etkili olduğunu gözler önüne seriyor. Örneğin nüfusa bakılmaksızın obezitenin en yüksek görüldüğü ülkeler Okyanusya'daki ada ülkeleri. Amerikan Samoası yüzde 74.6 ile listenin başında yer alıyor. Bunun sebebi olarak kolonizasyonun Aborjinleri fast-food kültürüne, sedanter yaşam tarzına, şekere ve işlenmiş gıdalara bağımlı yapması gösteriliyor.*

Yüzölçümleri oldukça küçük olan ve bu sebeple tarım ve hayvancılığın zorlu koşullarda gerçekleştiği adalarda, yoğun çaba ile besine ulaşan halkın, sömürge döneminde hazır yiyeceklere, işlenmiş gıdalara çok ucuza ve kolaylıkla ulaşmasının önemli bir etken olduğu vurgulanıyor.

*DSÖ, DW, The Guardian, Adhoc Türkiye: Türkiye'de Obezite Halleri, JAHA, Yale (Studying The Origins of Obesity in Samoa), BBC (How mutton flaps are killing Tonga)

Kaynak: Web Özel