Pandemiyi biliyoruz peki, endemi ile nasıl yaşanır?

*Endemi: Bir enfeksiyon etkeninin veya hastalığın belirli bir coğrafyada veya toplulukta sürekli görülmesi durumu.

Koronavirüste dünya dördüncü dalgayı yaşıyor. Her ülkenin kendisine göre sorunları var. Örneğin Türkiye’de aşısızlar ve hatırlatma dozunu olmayan 3 milyon vatandaş salgın için bir risk oluşturuyor. ABD’de aşı karşıtlığı sistematik bir şekilde ilerlerken, Afrika ülkelerinde devletlere olan güvensizlik aşı olmayanların ilk bahanesi.

Bu örnekler arasında başarılı olanlar da var. Örneğin; Portekiz’in resmi olarak artık pandemiyi endemi seviyesine indirdiğini söyleyebiliriz. Avrupa’da çift doz aşılanma oranının en yüksek olduğu ülke olan Portekiz’de futbol stadyumları tıklım tıklım dolu. Hükümet geçen günlerde stadyumların yüzde 30 kapasite ile hizmet vermesi kuralını kaldırdı. Stadyumlara girecek vatandaşların aşı kartı veya PCR testi göstermesi bekleniyor.

Resmi rakamlara göre 50 yaşın üstünde en az bir doz aşı olma oranı neredeyse yüzde 100. 25-49 yaş arası bu oran yüzde 95, 12-17 yaş arasında ise yüzde 88. 10 milyon nüfuslu ülkede aşılanma oranı ise yüzde 89.

Önceki ay ülkede virüsten kaynaklı sadece 6 kişi hayatını kaybetti. Ocak ayında günde 13 bin vakanın görüldüğü ülkede vaka sayıları 750’ye kadar düştü.

GECE HAYATI DEVAM EDİYOR

1 Ekim itibarıyla ülkede her yer açıldı. Maske, mesafe ve hijyen kurallarına uyulması için azami özen gösteriliyor. Lizbon Limanı'na hemen hemen her hafta yeni cruise gemileri yanaşırken, gece hayatı da kaldığı yerden devam ediyor.

Kentte bir hediyelik eşya dükkanı işleten Paula Marques, “Turistlere ihtiyacımız var, onlar olmazsa çalışamam. Vaka sayıları biraz yukarı çıksa endişeleniyorum” diyor. Geçen yıl ocak ayında ülke süreci dünyada en kötü yönetenlerden biriydi.

Ocak ayında günlük ölü sayılarının 290’ı gördüğü oldu. Bu rakam küçük bir ülke için ekstrem bir durum. Lizbon Moleküler Tıp Enstitüsü’nün direktörü Maria Mota bir gece işten evine dönerken ülkenin en büyük hastanesinin acil servisinin önünde 52 ambulans saydığını anlatıyor. Mota grip mevsiminin ve kapalı alanlarda geçirilen sürenin artması ile salgının seyrinden endişeli.

Mota’ya göre nüfusun yüzde 89’unun aşılanmasına rağmen virüsün hala ortada olması, bir süre daha salgınla yaşayacağımızın işareti. Lizbon’da elle çekilen fayton sürücülüğü yapan Miguel Campos ülkenin emekleyerek normale döndüğünü düşünüyor ve durum hakkında iyimser.

'BU SAATTEN SONRA AŞI OLMAYAN OLMAZ'

32 yaşındaki mühendis Hugo Vale ülkenin açılmasını destekliyor ve “Artık aşı olmayanlar olmayacak demektir, beklemenin alemi yoktu” demekte.

Uzmanlara göre; bu kış Avrupa’da seyahat etmek için en güvenli ülkeler Malta ve Portekiz. Bu ülkelerde aşılanma oranının yüksek olması virüsün bulaşma hızını da düşürüyor, böylece yeni bir varyant çıkmasını da engelliyor.

Uzmanlara göre; artık pandemiyi endemi seviyesine indiren ülkeler şunlara dikkat etmeli:

📌Hükümetler salgının durumuyla ilgili halkı düzenli bilgilendirmeli

📌İş verenler salgına göre belirledikleri kuralları uygulamalı ve durumlara göre değiştirebilmeli.

📌Sağlık sistemi vakaların artacağı zamanlara hazırlıklı olmalı.

📌Bireyler son bir buçuk yılda kazandıkları yeni önlem alma davranışlarını sürdürmeli.

'BİRKAÇ YIL SONRA FARKLI BİR SALGIN GÖRECEĞİZ'

Şubat ayında virüs hakkında yapılan bir ankete göre; salgın üzerine çalışan 100 doktordan 90’ı koronavirüsün bir endemi olarak yoluna devam edeceğini düşünüyor. Minneapolis Üniversitesi’nden edipeomolog Michael Osterholm, “Bu virüsün kaybolacağını düşünmek, aya taş döşemek gibi bir şey” değerlendirmesinde bulundu. Çoğu bilim insanı bundan birkaç yıl sonra aşılar ve doğal bağışıklık sayesinde insanların Covid-19’u daha kolay atlatmasını bekliyor.

Emory Üniversitesi’nden enfeksiyon uzmanı Jennie Lavine pandemi ile endeminin farkını şöyle açıklıyor: Pandemi safhasında sürekli olarak artan veya düşmeyen vaka sayıları olur, endemi aşamasında ise vaka sayıları genellikle az çıkar ender durumlarda artışlar olur.

Türkiye günde açıkladığı 20-30 bin bandındaki vaka sayıları ile şu an endemiden çok uzak bir görüntü vermekte.

 Kaynaklar: The Wall Street Journal, Nature.com, McKinsey

Kaynak: Web Özel