'Eyvah çocuğum bir zorba!' | Akran zorbalığı yapan çocuklara nasıl yaklaşmalı?

Akranlarına zorbalık yapan çocukların genelde 'yaramaz çocuklar' olduklarını düşünürüz. Akran zorbalığına maruz kalan çocuğa destek olmak kadar, zorbalığı uygulayan çocuğu da yardımcı olmak çok önemli. Çünkü zorbalık yapan çocukların neden böyle davrandığı göz önüne alındığında onların da yardıma ihtiyaç duydukları görülebiliyor.

Akran zorbalığı, daha güçlü konumda olan bir veya birkaç öğrenci tarafından, bir başka öğrenciye yönelik zarar verme amacıyla yapılan tekrarlayıcı davranışlar olarak tanımlanıyor.

Çocuk ve ergen psikiyatristi Beykent Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nden Doç. Dr. Neslim Güvendeğer Doksat çocukların neden akranlarına zorbalık yaptığını şu ifadelerle açıklıyor:

 “Hazmedemedikleri birtakım şeyler oluyor. Kişiliğini bulamamış olma, zamanında hazmedemediği bir travma, örselenmişlik gibi nedenler olabilir. Bu örselenmişlik arkadaş çevresinde yaşadığı bir olaydan veya atlatamadığı bir aile içi çatışmadan kaynaklanıyor olabilir.”

Zorbalık yapan çocukların dürtüsel, yani duygularını, coşkularını anında yaşayan, dürtü kontrolü zayıf olan çocuklar olabildiğinin altını çizen Doksat, “Birilerine o an için bir zarar vereyim, rahatlayayım diyen, düşünmeden davranan çocuklar da akranlarına zorbalık edebiliyor” demekte. “Bir de gerçekten o kişiyi kıskanıyordur ve gerçekten canını acıtmak için bir strateji planlamıştır” diyen Doksat, çocuğun sınıfta bir ittifak kurabileceğine de vurgu yapıyor. Doksat, “Yani hatalı yöntemlere başvurmuş, stratejik arkadaşlık ilişkisi kuruyor olabilir” diyor.

Ege Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aysun Doğan ise, akran zorbalığının nedenlerine dair şu açıklamayı yapıyor:

“Akran zorbalığı çocukların sadece bireysel özelliklerinden kaynaklanan tek yönlü bir problem değil; aile, okul atmosferi, öğretmen tutumu, arkadaşlık ilişkileri, çocuğun yaşadığı toplum ve medyanın etkilerinin olduğu çok boyutlu bir problem. Aslında, pek çok farklı bireysel, ailesel ve çevresel faktörler yüzünden çocuklar bu şekilde davranıyorlar.”

'OKUL VE AİLE İŞBİRLİĞİ ÖNEMLİ'

Doç. Dr. Neslim Güvendeğer Doksat, akran zorbalığında rehber öğretmenlere çok rol düştüğünü dile getiriyor. Öğretmenin ve ebeveynin çocuğun neden böyle davrandığının düşünmesi gerektiğine işaret eden Doksat, değerlendirmesini şöyle sürdürüyor:

“Bu yaklaşım itham etmediği için iyi bir yaklaşım. 'Ne oluyor da bunları yapıyorsun' sorusuna çocuğun vereceği cevap çok önemli. Vereceği cevap doğrultusunda bazı şeyleri gözden geçirmek gerekir.”

Çocuğa bunun hatalı bir davranış olduğunu ve aralarındaki problemin nasıl çözülebileceğini anlatmak gerektiğinin altını çizen Doksat, ebeveynlerin ayrıca kendi davranışlarını da gözden geçirmesinin önemini vurguluyor.

“Acaba evde sorunların çözümü şiddet üzerinden mi ya da laf geçirme gibi yollarla mı gidiyor?” diye soran Doksat, anne-babalara istemeden çocuğa rol model olup olmadıklarını gözden geçirme çağrısı yapıyor.

Prof. Dr. Doğan da ebeveynlerin kendi davranışları ile çocuklarına örnek olduklarını vurgulayarak, çocukların ebeveynlerinin davranışlarını gözlemleyerek öğrendiğini ve onları taklit ettiğini anımsatıyor.

Zorbalık yapan çocukların ebeveynlerinin çocuklarına akran zorbalığının hiçbir gerekçesi olamayacağını anlatması gerektiğini kaydeden Doğan, çocukla zorbalığa maruz kalan arkadaşının kendini nasıl hissedebileceği hakkında konuşmanın önemini vurguluyor.

Anne-babaların çocuklarının neden zorbalık yaptığını anlamaya çalışması gerektiğinin altını çizen Doğan, çocuğa zorbalık davranışları yerine hangi davranışları yapabileceğini anlatmanın önemine dikkat çekiyor. Akran zorbalığı yapan çocuğa fiziksel ceza verilmemesi uyarısı yapan Doğan, ailelerin olumsuz davranışlarını değiştirebileceği konusunda çocuklarına güvendiklerini belirtmesi tavsiyesini sunuyor.

Bu süreçte okuldaki rehber öğretmenden destek alınabileceğini belirten Doğan ayrıca, okullarda sınıf temelli programların akran zorbalığını önleme konusunda çok etkili olduğunu kaydediyor.

ANNEYE BAĞIRMA, ÖĞRETMENE KAFA TUTMA...

Neslim Güvendeğer Doksat ayrıca çocukta bahsi geçen nedenlerin yanında başka sosyal problemlerin de görülmesi halinde profesyonel yardım alınması gerektiğini söylüyor. Doksat, “Örneğin ebeveyne bağırma, öğretmene kafa tutma gibi davranışlar söz konusuysa veya dürtülerini kontrol etmede, öfke denetiminde problem yaşıyor ve çevresindeki herkese zarar veriyorsa, o zaman mutlaka bir psikiyatra yönlendirilmesi lazım” ifadelerine yer veriyor.

Kaynak: Web Özel