Usta sanatçı Orhan Gencebay, Jülide Ateş'in sunduğu 40 programında

Haber Global ekranlarında yayınlanan Jülide Ateş'in sunduğu 40 programının bu haftaki konuğu usta sanatçı Orhan Gencebay oldu. 

Hatasız kul olmaz mı?

Hata yapan insanı silip  harcamamalı. Ben de bir zamanlar yanlışlar yaptım. Bu bir özür dileyişi içeren besteydi. Hata yapan insan özür diliyor ancak anlaşılmayı bekliyor. Karşısında anlayaman biri varsa daha kötü durum. Bir gün bir mektup geldi bana, "Kendimi uçurumu kenarından atacağım. Kır kahvesinde bir müzik çalıyordu. O da senin şarkındı. Ben de vazgeçtim" yazıyordu. 

Müziğe nasıl kaza eseri yaptınız?

Samsun'dan Çarşamba'ya giderken trenle. Trende gördüğüm enstrümanı mandolin sanmışım. Annem babama bana bundan alın dedim. Önce onu öğrendim. Bağlamayı sonradan aldım. Bazı değerler önümüze tesadüfen çıkıyor. Ben bu değerlere sahip çıktım. Yaradanın vermiş olduğu yetenekle ilerliyorum. Değerlerle birlikte olması gereken oluyor. 

Utangaç mısınız?

Evet utangaçtım. Şarkı söylemekten utanırdım. Öğretmenim bana "Sıfır veririm" diyordu. Ben de "Verin efendim" diyordum. Ömrüm boyunca şöhret olmak istemedim. Müziğimi iyi yapmak istedim her zaman. Zeki Alasya ile bir anım olmuştu o bana "Tiyatro oyunculuğunu sevmiyorum" dedi. Ben de ona "Ben de şarkı söylemeyi sevmiyorum" dedim. Gülmeye başladık. Aslında bu sevmemek değil. Ondan önce sevdiklerimiz var, ben mutfağı çok seviyorum. Müziği zenginleştirmek için çalıştım. Yapacak daha çok şey var. 

Tasavvuf ehli misiniz?

Sonsuz olan bu alem içinde öğrenmeye çalışıyorum. Bilgimiz var ancak her zaman eksiğiz. Kainatın ilahi adaletle ilgili olduğunu düşünüyorum. Bunu farketmek düşer. Kainatin özünde, iyiliğe özlem vardır. Sanat hiçbir zaman muhalif değildir. Sanat kötüyü de anlatır ancak onu önermez. Sanat siyaset de yapmaz. Sanat ilahi adaletin güzelliğini anlatmakla görevlidir. 

Arabeskçi olarak anılmaktan rahatsız mısınız?

Arabesk kavramına saygım var. Bunu arabesk nedir diye sorduğunuzda bunu cevaplandırmayabilir. Birileri başarılı olan bizlere böyle bir laftalamak istiyor. Arabesk diye bir müzikte bir dal yoktur. Bunlar yakıştırmadır. Bu eski Mısır kültüründen geliyor. Klasik balade bile iki figürün adıdır. Karışık süsleme tarzıdır. Benim yaptığım çalışma Türk müziğidir. Arabesk değil. 

Dolmuş müziği yapmak kötü bir şey mi?

Böyle bir müzik türü yoktur. Son derece aşağılamak için kullanılan bir tanım. Alıştık bunlara. En büyük destek halkımızdı. Halkımıza olan değerleri sunmaya çalışıyorum.

Ferdi Tayfur'u rakibiniz mi?

Ben öyle düşünmedim. Ferdi kardeşimin de öyle düşündüğünü düşünmedim. Ben ondan daha kıdemliyim. Birbirimizden etkilenebiliriz. Biz halkın sevdiği iki insanız. 

Müzik yasaklanabilir mi?

TRT devletin sözcüsüdür. Devletimiz kurulduktan sonra 1. yayın organı olarak görev yapıyor. Onlar kendilerine göre kalıplar koymuşlar. Kişilerin tercihlerinin doğru olmadığını söylüyorum. O zamanlar Türk Müziği okulu yoktu. Hatta Atatürk'ümüz "Türkiye maymun bir ülke değildir. Türiye hiçbir ülkeyi taklit edemez. Ne batılaşacak, ne Amerikanlaşacak. Türkiye özdeşlecek" biz bu sözleri yeterince değerlendiremedik. Bunlardan dolayı TRT ile ters düştüm.

Batsın bu dünya şarkısını yaptığınızdan pişman mısınız?

75 yılında yaşananlara dayanamadım. Bu şarkıyı yaptım. Bu bir protest bestedir. 80'de darbeyle bu can güvenliği geldi ancak ondan sonraki olanlar üzücüydü. Herkes farklı düşünebilir. Kötü olayları hiçbirimiz tasvip edemez. Ülkemiz bu acılardan dolayı çok çekti. Keşke böyle bir ortam olmasaydı ben de bu besteyi yapmasaydım.

12 Eylül darbesine neden çok sevdindiniz?

O gün sevinildi. Halkın yüzde 98'i "Allah razı olsun" dedi ama sadece o gün. Öyle bir ortamda kimse yaşamak istemezdi. Can güvenliği geldi ama korkunç şeyler beraberinde geldi. 12 Eylül darbesinin sevindiriciliği o gün itibariyle bitti. 

Sağcı mı, solcu musunuz?

Ben bu sorulara gülüyorum. Ben de geçenlerde felsefeci bir arkadaşıma "Sağcı ile solcuyu" anlatırmısın. Çünkü biliyorum bilimsel olarak sağcı solcu olayı yok. Şekilcilik bu. Ben sağ ve sol diye bilimsel konu yok diye biliyorum. Hakkın hukukun, adaletin sağı solu yoktur. 

İlk aşkınız kimdi?

Komşumuza misafir gelen bir kızdı. Bu beğeniydi sadece. 

Sevim Emre'ye nasıl aşık oldunuz?

Onu çok beğeniyordum. O zaman bir çevredeydik. Arkadaş olarak benimsemiştim. Bir yakınlıklar oluyor. Onu gördüğümde aya mı bakıyorum yıldıza mı bakıyorum diye etkilenmiştim. Bi yerde ona çok kızdım. Böyle eşim olmaz diye. Büyük konuşmamak gerekiyor. Kızmıyoruz birbirimize bu bir gönül işidir. Sevim Hanımın başarımda büyük etkisi var. Onunla ölümün eşiğine geldiğim zamanlarda da o duygular aynen devam etti, devam ediyor.

Sevim Emre'yi kıskandığınız için mi çalıştırmadınız?

Ben onun mutlu olmasını istediğim için bunu yaptım. Bir evde iki sanatçı varsa kötü yazılar, iftiralar yazılabilir, bu korkuyla söylemiştim. Benimle beraber  yaşamak istiyorsan "Bu mesleği yapma" dedim. O düşünmeden beni tercih etti. 

Sevim Emre, Müjde Ar'ı neden kıskandı? 

Sevim hanım, Müjde'yi çok sever. O buna hiç takılmadı. Film çekiminde Müjde Ar'ın yeğeni denizde boğulmuş, yoğun bakıma alınmıştı. Sette aklı tamamen onda. Biz gazetecilerle istedikleri pozu verdik. Derken o acı haber geldi. Yavrucak öldü. Ben de Müjde'yi göğsüme bastırdım. Biz can çekiyoruz adeta o gazeteci arkadaşımız bizden poz istedi. Filmi istedim gazeteciden verdi. Eve gittik. Gazeteden aradılar filmi istediler verdik. Biz tatile çıktık. Benim o davranışımdan dolayı "Bal gibi aşk" diye manşet attılar. Genel Müdür ile görüştük. Defalarca özür diledi. Sevim Hanım'ın kıskanmayla zerre alakası yok.

Evliliğinizi kurtarmak için mücadele ettiniz mi?

Hayatta her şey olabilir. Birbirini seven iki insan birbirini mutlu etmek için çalışır. Baya geçmiş gitmiş konu.

Sevim Emre ayaklarınızı yıkıyor mu?

Gerekiyorsa yıkar. Ben de yaparım o da yapar. Neden yapmasın?

MESAM'dan aldığınız parayı neden sakladınız?

Böyle bir şey yok kesinlikle yanlış. Kuruluşunda hiç ücret almadan hizmet ettim. Bağışlarım vardır o da bunlardan biriydi. 

Arif Sağ'ı görevden alınması için ispiyonladınız mı?

Arif benim 17 yaşımdan beri arkadaşımdı. Böyle bir şey olabilir mi? Bazı arkadaşlar kulis yaparak nemalanmak istiyor. Böyle bir şeye şiddetle karşıyım. MESAM bir hizmet yeridir. Turgut Özal ile birlikte kurduk. İşine gelmeyen bir takım kişiler uyduruyor. Zor durumda kalan sanatçı arkadaşlar var biz onlar için mücadele ediyoruz. Onbinlerce sanatçı aç durumda. Bunlarla ilgilenmek için yasa yok. Biz bunlar için mücadele veriyoruz. 

Telif meselesi nasıl çözülür?

Devletimizin bünyesinde olan sanatçılar 4 bine yakındır. 20 bin kişi var bunların emekliliği falan yok. Bunlar ele alınması lazım. Ben bunlar için çalışıyorum. Yasamızın iyi olması lazım. AB tekniği ile çalışmak lazım. İçimizde bazı sermaye sahipleri her şeyi ele geçirmek istiyor. Sanatçılar zordalar. Düzelmesi lazım. 

Gecekondu insanının sırtından para ve şöhret kazandınız mı?

Bu ithamlar kesinlikle yanlıştır. Benim gerçek Aleviye canım kurban Elhamdülillah Müslümanız. Birileri beni kullanmak için böyle iftiralar atıyor. MESAM'dan neden istifa ettiğimi dilekçemde belirttim zaten. 

Alevilere bakış açınız nedir?

Aleviyim deyip de alevi olmadığını gördüm. Elhamdülillah Müslümanız, Alevilik de bunun bir parçası. Almanya'da daha farklı bir Alevilik için çalışma yapıldığını da biliyorum. Biz Ahmet Yesevi atamıza da Hacı Bektaş'a saygılıyız. En başta bizim Peygamberimize saygı gösterenlere saygılıyım. Arkamdan değil yüzüme konuşsunlar ben meydan okuyorum. 

Bugünün Türkiye'sine şarkı yazsaydınız nasıl olurdu?

İsyankar değiliz, asi değiliz 
Ekmeğimize bile göz dikenler var
Bu bir halk cinayetidir razı değiliz
Yaşamak hakkımızı gasp edenler var
Kirli ellerini çek dünyamızdan
Ruhunu paraya satan ey meçhul insan

Maksadın bizleri yok etmekse 

Asıl sen yok olacaksın bedduamızdan

Ey insanlar, ey dünya!

İnsanlık yok oluyor

Sessiz mi kalcağız vahşet durmak bilmiyor

Hepimizi yaratan bir Allah değil mi?

Kardeşce birleşelim

Çare bizi bekliyor.

Yılmaz Güney'i nasıl hatırlıyorsunuz?

Çok severdim, o da beni çok severdi. İkinci filmi beraber yapacaktık. Onun deyimiyle "Gardaş ger bir olalım" dedi. Çalışmalar devam ederken maalesef hapse girdi. Gözü pek, tatlı ve aslan gibi bir adamdı. 

En son ne zaman dans ettiniz?

Bir arkadaşımla bütün dansları öğrenelim dedik. Öğrenemedik. Dans etmek harika bir şey.

Saçınızı boyatıyor musunuz?

Evet, bunu saklamıyorum ki. Beni teşvik ediyorlar boya diye. Şu 3 ay içinde bugün saç traşı oldum. Saç boyanır buna takılmıyorum. Yakışıyorsa yapılsın. İnsan kendi mutluluğunu için yapıyor. 

Neden canlı performans sergilemiyorsunuz?

Ben sahneye çıkmıyorum. Ben mutfağı daha çok seviyorum. Sanki sahneye çıkarsam bunları yapamam gibi geliyor. Zaman zaman günde 16 saat çalışan bir insandım ben. Ben üretmeyi seviyorum. Canlı performansı saatlerce söylüyoruz.

Sevim Emre ile yan yana mı gömülmek istiyorsunuz?

Mezar almadım. Düşünüyoruz. Birliktelik harika bir şey. Bir insan yaşam boyu bir kişiyle de mutlu olabilir. Bunu yakalayabilirsen. Yan yana gömülmek tabiki istiyoruz. 

Hayatınızın fonu hangi şarkınız?

Kendimi sınırlamadım. Şükürler olsun kale gibiyiz. "Rabbim çağırıyor beni yanına. Ne mutlu gerçek olana. Ben şimdi sevinçten ağlamaz mıyım" Bu bir senaryo ama hislerim vardı böyle. Biz duygu insanıyız. Kaybolan ümitlere bağlanmak olmaz. 

Her şarkı bir hikayedir. Olaylara dayalıdır. Kendimle ilgili senaryo yazmadım.