Tekrar çal Sam! Casablanca 80 yaşında...
Dünya klasikleri arasında yerini alan Casablanca filmi 80 yaşında. Daha yazım aşamasında senaryo ekibi değişen, birkaç gün arayla iptal edilmekten kurtulan, başrol oyuncusunun daha önce hiç romantik bir rolde oynamadığı bu filmin çekilme hikayesi bile başlı başına bir senaryo.
İkinci Dünya Savaşı yıllarında, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde film sektörünün çok hareketli olduğunu söylemek doğru olmaz. Savaş sonrası dünyada eğlence sektörü de çok hareketlenecekti ancak o yıllarda savaş koşulları hakimdi.
İşte böyle bir dönemde tarih yaprakları Mayıs 1942’yi gösterdiğinde Hollywood’daki Warner Bros stüdyolarında yarısı tamamlanmış bir senaryo gönderildi. Filmin başrol oyuncusu olarak seçilen kadın oyuncu ne oynayacağını bilmiyordu. Erkek partneri de hayatında daha önce hiç romantik bir filmde oynamamıştı.
Bahsettiğimiz film Casablanca! Peki film neyi başardı da bu kadar popüler oldu? Film zor yıllarda çekildikten sonra kimsenin umudu olmasa da kısa sürede sinema salonlarını doldurdu. Olağanüstü Film Ödülü’nün (Oscar-En iyi film ödülü) de sahibi oldu. Filmin Oscar kazanması o kadar beklenmiyordu ki yönetmen Michael Curtiz ‘En iyi yönetmen’ ödülünü kazandığında bir konuşma bile hazırlamamıştı. Casablanca bu hafta vizyona girişinin 80. yılını kutluyor.
KONUSU NEYDİ?
Film ABD’de tekrar sinema salonlarında gösterime girdi. Humphrey Bogart ve Ingrid Bergman yeni kuşak ile beyaz perdede ilk kez buluşacak. Peki filmin konusu neydi?
İkinci Dünya Savaşı sırasında Çek direniş örgütünün lideri Victor Lazlow, Fas’ın Casablanca şehrine gelir. Amacı önce Nazi işgalinde olmayan Lizbon’a daha sonra da ABD’ye geçmektir. Bütün umudunu kentin meşhur gece kulübünün sahibi Rick’e bağlar. Rick ona kaçış için pasaport sağlayabilecek tek kişidir. Çekildiği yılın özel koşullarını düşünürsek filmin günceli ne kadar yakaladığını anlayabiliriz. Casablanca kenti filmde İkinci Dünya Savaşı’nda Avrupa’dan kaçan pek çok kişinin sığınma noktası olarak tasvir ediliyor.
'HOLLYWOOD'UN EN İYİ AŞK FİLMİ NASIL ÇEKİLDİ?'
Başrollerden Humphrey Bogart’ın daha önce hiç romantik bir rol oynamadığından bahsetmiştik. Kendisi de bu konuda çok gergindi. Film eleştirmenlerine göre karaktere de fazla girdiği söylenemez. Film eleştirmeni Ben Mankiewicz, “Bogart ve Bergman’ın kimyaları başta hiç uyuşmuyordu. Bunların hepsi yaşanırken Hollywood’un en iyi aşk filmi nasıl çekildi?” diyor.
Ayrıca filmin senaryosu da tek bir insanın kaleminden çıkmadı. Senaryo ve diyaloglar 5-6 kişilik bir yazarlar ekibi tarafından kaleme alındı. Orijinal senaryoyu yazan ekip bir süre sonra görevi bıraktı. Film aynı zamanda en iyi senaryo ödülünü de kazandı. Ödülü senaryoyu tamamlayan ekipteki Julius, Philip Epsetin ve Howard Koch kazandı.
Ayrıca film hiç çekilmeyedebilirdi. Filmin senaryosunu okuyacak olan stüdyo yetkilisi Stephen Karnot senaryo eline birkaç gün daha geç gelmiş olsaydı filmi çekme kararı almayacaktı çünkü 8 Aralık 1941 tarihinde Japonlar Pearl Harbor saldırısını düzenleyerek ABD’nin İkinci Cihan Harbi’ne girmelerine neden oldu.
SANSÜRE HESAP VERDİ
Bugün Hollywood için sansürden söz edilemez ancak o günlerde devlet her türlü senaryoyu inceliyordu. Casablanca’daki bazı diyaloglar birkaç kez ‘ahlaki değerlere uymadığı’ gerekçesi ile sansüre takıldı. Örneğin sansür komisyonu başrol karakterlerinin aynı evde kalmasını uygun bulmayarak 'bu sahne zinaya göz yummak ile eşdeğer' ifadelerini kullandı.
YURTTAŞ KANE İLE KIYASLANDI
Filmde kurpiyer rolünü oynayan Marcel Dalio, garsonu canlandıran S.Z. Sakall, Helmut Dantine halihazırda Avrupa’da Nazi zulmünden kaçarak ABD’ye gelmiş olan kişilerdi. Tabii ki Casablanca günün sonunda halihazırda dünyanın gördüğü en büyük kötülük organizasyonu Nazileri kötülemek için hazırlanan bir propaganda filmiydi. Aynı yıllarda çıkan Yurttaş Kane (Citizen Kane) ile Casablanca çok kıyaslandı. Bazı eleştirmenler bir medya imparatorunun hikayesini anlatan Orson Welles imzalı Yurttaş Kane’in daha iyi bir film olduğu fakat Casablanca’nın daha çok sevildiğini savunuyor.
Ünlü yazar Umberto Eco, Casablanca’yı şöyle tanımlar: “Casablanca sadece bir film değil, birçok film. Başka bir değişle film odur.”
*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin büyük bir bölümü Washington Post'ta Dave Kindy imzası ile yayımlanan ‘Casablanca’ had a rocky start. Its stars never expected it to become a classic.' isimli makaleden alınmıştır.
Kaynak: Web Özel