Anadolu'yu İran'dan korudu! Antik dünyanın NATO'su 'Delos'

Ukrayna'da yaşanan çatışmaların Rusya-NATO savaşına dönüşmesinden endişe edilirken, ülkeler kendilerini büyük güçlerden koruyacak bir güvenlik şemsiyenin altına girmek için yarış halindeler. Ukrayna NATO'ya üye olmak için Rusya ile savaşı göze alırken, İsveç ve Norveç'te bu uğurda ani iktidar değişiklikleri yaşandı. Son dönemde ise Kıbrıs Rum Yönetimi, NATO üyeliği için ABD'nin kapısını aşındırmaya başladı. Devletlerin NATO'ya üye olmak istemelerinin temel sebebi, askeri örgütün ünlü 5. maddesi. Bu maddeye göre üye devletlerden biri saldırıya uğradığında NATO birlikleri devreye girebiliyor. NATO'nun bu özelliği, Milattan Önce 400'lü yıllarda hüküm süren antik bir uluslararası örgütü askeri tarihçilerin gündemine taşıdı. Yayılmacı Pers İmparatorluğu'na karşı Akdeniz'deki şehir devletlerine kolektif bir savunma sağlamak için M.Ö 478'de kurulan 'Delos Birliği' pek çok bakımdan NATO'ya benzetiliyor.

5. MADDE BENZERLİĞİ

Hem NATO hem de Delos Birliği, güçlü bir dış tehdide karşı kolektif güvenlik sağlamak için kuruldu. Darius ve daha sonra oğlu Xerxes liderliğindeki Pers İmparatorluğu, Akdeniz'deki koloni devletlerinin güvenliğini tehdit ediyordu. Birliğin adı Ege'deki Delos adasından geliyordu. NATO da 1949 yılı Nisan ayında Sovyetler Birliği ve onun askeri ittifakı olan Varşova Paktı'na karşı kurulmuştu. Ancak Sovyetlerin çöküşünün ardından varlığını devam ettiren örgüt bu kez Rus tehdidini merkeze koydu. Delos Birliği'nde Atina merkezi rol oynarken, NATO'da ise ABD bu konumda yer alıyor. Atina, 150 ila 330 üyeden oluşan Delos Birliği'nin açık bir şekilde lideriydi. Birçok tarihçi de, ittifakın hazinesinin M.Ö 454'te Atina'dan Delos'a taşınmasıyla Delos Birliği'nin esasen Atina İmparatorluğu haline geldiğini savunuyor.

İÇ REKABETİN SONU

Zirve döneminde Delos Birliği, Spartalıların önderlik ettiği Peloponnesos Birliği'yle rekabet eden Akdeniz'in en güçlü askeri ittifakıydı. Ancak Atina'nın Peloponnesos Savaşı'ndaki yenilgisinin ardından (M.Ö 404) birlik dağıldı. M.Ö 377'de İkinci Atina Birliği olarak yeniden canlandırılsa da eski gücüne kavuşamadı. Birçok tarihçi şimdi güncel gelişmelerin NATO'yu benzer bir yola sokup sokmayacağını tartışıyor. Tarihçi Tim Wass'a göre, Delos Birliği'nin tarihi "ittifak içinde dengeli bir güç dağılımının sürdürülmesinin önemi" ile ilgili dersler içeriyor. Wass, örgütün içindeki çatışmaların ve güç dengesizliklerinin Delos Birliği'nin dağılmasında etkili olduğunu vurguluyor.

NATO İÇİN DERSLER

Tarihçi Wass, Delos'un bu durumu için "Atinalıların, birlik üzerindeki egemenlikleri müttefiklerinde korku yarattığı için bir dizi isyanı bastırmak zorunda kaldılar. Örneğin, Naxos M.Ö 457'de, Thasos da M.Ö 465'te isyan etti. Ancak Atina'nın müttefikleri arasında hoşnutsuzluk büyümeye devam etti" diyor. Tarihçi Matthew Goodwin de benzer şekilde, "Delos Birliği bize, böyle bir ittifakın ancak üyelerin uyumlu ama özerk olduğu zaman en güçlü halinde olabileceğini öğretti" ifadelerini kullanıyor. İki tarihçi de "ABD ittifak içindeki açık üstünlüğüne rağmen çok taraflı karar almaya vurgu yaparak NATO müttefikleriyle ilişkilerinde daha ölçülü bir yaklaşım benimsemelidir" görüşünde birleşiyor. 

Kaynak: Web Özel