Yılkı eşeklerinin ölüme yolculuğu! Çoğu bu yolculuktan geri dönemiyor
Doğu ve Güneydoğu'da bütün yaz köyde bağa, bahçeye, tarlaya ağır yüklere koşulan eşekler, havaların soğumasıyla sonu belirsiz bir yolculuğa çıkarılıyor. Kışın bakımı zor diye araziye salınan eşeklerin bu yolculuğu genellikle ölümle bitiyor.
Kış aylarının etkisinin iyice hissedildiği bu günlerde Diyarbakır-Şanlıurfa arasındaki Karacadağ bölgesinde hava bıçak gibi keskin. Artık kemikleşmiş toprakların üzerinde gezinerek yiyecek bir şey arıyorlar. Çoğu zaman bulamıyorlar. Yazdan kalan son birkaç öbek sararmış otu kemirmek için fazla zamanları yok. Tepelere yağan kar, bir süre sonra ovaya da inerek onları tümden aç bırakacak.
Onlar yılkı eşekleri. Yazın en ağır işlere koşulan, tarlada, çiftte, çubukta ölesiye çalıştırılan eşekler kış ayları geldiğinde büyük bir vefasızlıkla karşı karşıya kalıyorlar. Kışın iş yok, bu nedenle eşekleri beslemek yerine köyden döverek, silah patlatarak sürüyorlar. Sahipsiz hayvanlar bundan sonra artık doğanın ve aç hayvanların insafına kalıyor.
Haber: Abdülkadir Konuksever
Fotoğraf: Burak Emek
DÖNERSE SENİNDİR
Sürülen eşekler alıştıkları köylerin çevresinden ayrılamıyorlar. Ancak köylüler bu sefer de çöpleri dağıttıkları gerekçesiyle kovalıyorlar. Yılkı hayvanları istemeye istemeye bilinmeze doğru yol alıyorlar. Açık arazide eksi 15 derecelere düşen soğuklara dayanmaları çok zor. Dayansalar bile iyi beslenememekten takatsiz kalıyorlar ve aç kurt veya tilkilere yem oluyorlar. Yiyecek aramak için çıktıkları karayollarında araçların çarpması sonucu telef oluyorlar. Pek azı havalar ısınmaya başladığında geri dönebiliyorlar. Köylüler zaten bunu göze alarak, 'dönerse senindir' diye ellerinden çıkarıyorlar.
BAŞLAR VE AYAKLAR
Kış aylarında gördükleri büyük vefasızlıkla sürülen eşekleri bekleyen tehlikeler bunlarla sınırlı değil. Bölgede zaman zaman sadece kafaları ve ayakları bulunuyor eşeklerin. Köylülerin anlattıklarına göre pikaplarla bölgede gezen bazı kişiler arazide bu eşekleri keserek el altından bazı kasaplara ve lokantalara satıyorlar.
BİZİM BÜYÜK VEFASIZLIĞIMIZ
Tarih boyunca en yakın hayvan dostlarımızdan olan eşeklere gösterilen büyük vefasızlığa itiraz eden köylüler de var. Şanlıurfa'nın Siverek ilçesine bağlı Karabahçe köyünde yaşayan Emrah Delibalta onlardan biri. Delibalta'nın anlattıklarına göre bir iki çuval yem vermemek için eşekler göz göre göre ölüme gönderiliyorlar.
" Karabahçe köyünde ikamet ediyorum, abicim bizim insanlarımız yazın bu eşekleri çalıştırıyorlar kış olduğunda bir parça arpa vermemek için çöle salıyorlar. Akşama kadar geceleri soğukta kimisi donarak ölüyor. Böyle sahipsizler işte biz sahipsiz bırakıyoruz daha doğrusu. Köpekler saldırıyor geceleri de gördüğünüz gibi soğukta bekliyorlar vicdanen rahatsızım yani."
Fatih Tekin İstanbul'da yaşıyor. Beşiktaş Spor Kulübü taraftar grubu Çarşı üyesi olduğunu belirten Tekin, sokak hayvanları için sürekli projeler üretirken memleketindeki eşeklerin durumuna çok üzüldüğünü belirtiyor.
"İstanbul'da ikamet ediyorum. İki haftadır buraya geldim normalde burada yaşamıyorum. Gerçekten görüyorsunuz kışın insanın içi cız ediyor, kar yağdığı zaman yağmur yağdığı zaman biz gece bazen dışarıya çıkıyoruz görüyoruz eşekleri yazık yani. Normalde Beşiktaşlıyım Çarşı üyesiyim biz İstanbul'da ormanlara gidiyoruz sahipsiz köpek ve kedilere kulübe yapıyoruz. Vicdani olarak gerçekten çözüm bulunması lazım bu hayvanlara. Yazın işini görüyorlar arpa ve saman vermemek için kışın salıyorlar yazık yani. Eskiden daha çoktu her gittikçe azalıyor. Buradan sesleniyorum yani yazık günah yani biraz ellerini vicdanlarına koysunlar yazık. " diyor Fatih Tekin.
"KEDİ, KÖPEK GÖRSELER HEMEN KOŞARLAR"
Sedat Delidolu ise sokak hayvanları için vicdan kasanların eşekler konusunda sessiz kaldıklarını söylüyor.
"Yazın bizim köyde yaylalara falan çıkıyorlar eşekleri tezek toplamak için hayvanlarla beraber işlerini güçlerini yaptırmak için kullanıyorlar. Kışın ise gördüğünüz gibi bırakıyorlar. Ölüme terk ediyorlar. İşte hayvan severler bir köpek ve kedi gördükleri zaman hemen koşuyorlar. Konu eşek olunca sonuçta o da bir hayvan ama kimse bakmıyor yani öyle kışın kar da yağmurda kalıyorlar. Eğer devlet her eşek için aylık şu kadar para vereceğini söylese bu köylüler yanlarından bile ayırmazlar. Ama sahipleri yok, karşı çıkan yok ve bu hayvanlar böyle göz göre göre ölüme gönderiliyorlar."
KİME SORSANIZ "İNSAFSIZLIK" DİYOR, PEKİ BU EŞEKLERİ KİM SÜRDÜ?
Bölgedeki köylerde eşeklere kimse sahip çıkmıyor. Köylüler olayı vicdansızlık, insafsızlık şeklinde değerlendiriyorlar ancak kimse eşekleri sürdüğünü kabul etmiyor. Hemen herkes 'başkalarının eşekleri' diyorlar. Doğu ve güneydoğuda kış aylarında kırsal alanlarda, yollarda gezinen eşekleri görmek çok mümkün. Ancak kurtulabilirlerse yaz aylarında yollarda değil tarlalarda ve ağır yüklerin altında olacaklar.