Yemen'de Covid-19 gelmeden işler çok kötüydü... 'Öldürdüğünü duymadık'
7 yıldır iç savaşla boğuşan Yemen, Covid-19 salgınından önce de dünyada yaşaması en zor bölgelerden biriydi. Su ve elektrik hizmetinin doğru düzgün sağlanamadığı ülkede vakalar da doğru şekilde tespit edilemiyor.
En yoksul Arap ülkelerinden biri olan ve küresel ticaret için önemli stratejik noktada bulunan Yemen'de 7 yıllık savaşın ürettiği kriz de eklenince Covid-19 önem sırasında alt sıralarda yer alıyor.
2015 yılında kolera, dang humması ve tifo salgınlarıyla mücadele ederken nüfusun yüzde 78’i de yoksullukla savaşıyordu. Şimdiyse dünya salgınla mücadele ederken Yemen'deki kriz derinleşiyor.
“KORONAVİRÜSÜN ÖLDÜRDÜĞÜNÜ DUYMAMIŞTIK”
Afra Hariri, 46 yaşında insan hakları aktivisti ve avukat. Hariri, “Koronavirüs halihazırda bulunan salgın hastalıklar ve diğer sorunlar arasında kayboldu” diyor. Birkaç ay öncesinde Hariri virüse yakalandığında diğer salgın hastalıklar için test edildiğini ifade etti ve şu ifadeleri kullandı: “Kolera ve tifo öldürür. Ancak koronavirüsün bu kadar öldürdüğünü duymamıştık.”
SU KAYNAKLARI KISITLI
Yemenli ailelerin evleri metrekare olarak genel anlamda küçük. Bu nedenle sosyal mesafeyi nasıl sağlayacakları konusunda tereddüt yaşıyorlar. Aynı zamanda evlerde su kaynakları sık sık kesildiği için temizlik açısından da sorunlar meydana geliyor. Diğer yandan sıcaklıklar yüksek olduğu için klimalara ihtiyaç duyuluyor. Fakat elektrikler de sık sık kesildiği için kapalı alanlarda maske takmakta da zorluk yaşıyorlar. Diğer yandan 2019 yılında kişi başına düşen milli gelir 774 dolar. Bu, 5 yıl öncesinin yarısından daha az.
GERÇEKTEN 6 BİN 700 VAKA MI?
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 19 Ocak’tan bu yana Yemen’de 6 bin 700 vaka bildirildi ve bin 321 ölüm meydana geldi. Yüzde 20 oranında gerçekleşen vaka ölüm oranı dünyanın en kötü rakamlarından biri. Birleşmiş Milletler Acil Yardım Koordinatörü Mark Lowcock, vakaların çok küçük bir kısmının tespit edildiği görüşünde. Aynı zamanda ülkede hastaneler ve sağlık tesisleri, daha fazla yer kalmadığı veya malzeme bulunmadığı için insanları geri çevirmek zorunda kalıyorlar.
233 BİN KİŞİ SAVAŞTA HAYATINI KAYBETTİ
Aden Körfezi dünya ticaretinde en önemli noktalardan biri olarak dikkati çekiyor. Savaş zamanında İran destekli Husilerin ilk ele geçirdiği bölgelerden biriydi. BM’ye göre, savaşta 131 bini gıda ve sağlık desteklerine ulaşamadığı için olmak üzere toplamda 231 bin kişi hayatını kaybetti. Suudi Arabistan mayıs ayında 80 elektrik santralini çalıştırmak için 422 milyon dolarlık hibenin bir parçası olarak ilk petrol ürünleri sevkiyatını gönderdi.
“ÖNCE PANDEMİYLE SAVAŞ…”
Yemen’deki Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü’nün Program Yöneticisi Marc Schakal, Ramazan Bayramı’ndan sonra ailelerin birbirini ziyaret etmesiyle ikinci bir dalganın ülke geneline yayılmasında endişe edildiğini söylüyor. Aynı zamanda tıpkı Hindistan’da olduğu gibi oksijen kaynağındaki kıtlık tehlikenin boyutunu daha da üst seviyelere taşıyor.
BM'den Yemen'de kıtlık uyarısı
SOKAKLARDA ÇARPICI TABLO
Yemen’in Aden şehrindeki tecrübelerini aktaran gazeteci Donna Abu-Nasr, erkeklerin kaldırımda bilardo oynadığını, genç kızların tramboline atladıklarını ve erkeklerin stadyumda maç izlemek için derme çatma tribünleri doldurduklarını aktarıyor. Abu-Nasr, sosyal mesafenin tamamen ihlal edildiği şehirde genç erkeklerin akşamları sokağa çıkıp tenis topu büyüklüğünde Yemen otu (Yemen’de bulunan bir tür uyuşturucu madde) çiğnediklerini belirtiyor.
SÖYLENTİLER NEDENİYLE TEDAVİ OLMUYORLAR
Gazeteci Abu-Nasr, çift maske takıp elinde dezenfektanla dolaştığında şaşkınlık dolu bakışlarla karşılaştığını ifade ediyor. Ayrıca Yemen halkının büyük bir çoğunluğu virüsün batı komplosu olduğuna ve hastaneye kaldırılan hastalara ölümcül bir iğne yapıldığına dair söylentilere inandıkları için tedavi olmayı da reddediyorlar.
*Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir bölümü Bloomberg Businessweek'te Donna Abu-Nasr imzasıyla yayımlanan 'Yemen Had the World’s Worst Humanitarian Crisis. Then Covid Came' (Yemen dünyanın en kötü insani krizini yaşıyordu. Ardından Covid geldi) isimli makaleden alınmıştır.