3 soruda 3 ada | BÖLÜM 1: Midilli
Yunanistan'ın Türkiye'nin burnunun dibindeki adalara askeri yığınak yapması tepki çekiyor. Her adanın ayrı bir stratejik önemi var. '3 soruda 3 ada' yazı dizisinde bugün Midilli Adası'na yapılan askeri yığınağın boyutuna ve Türkiye için önemine değiniyoruz.
Eren Sakarya-Sıdal Utkucu
Lozan Anlaşması'na göre 'Gayri Askeri Statüdeki Ada' (GASA) konumundaki Meis, Midilli ve Sisam adalarına askeri yığınak yapıldığına ilişkin görüntülerin Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından tespit edilmesi, Adalar Denizi'ndeki Yunan provokasyonunu yeniden gündeme getirdi.
Yunanistan Cumhurbaşkanı Katerina Sakelaropulu, 2 hafta önce yine Türkiye kıyısına çok yakın olan Meis Adası'nı ziyaret etmiş, bu adım Türkiye'ye karşı bir provokasyon hareketi olarak nitelendirilmişti.
Meis, Midilli ve Sisam stratejik olarak önemli bir konumda. Haberglobal.com.tr olarak bu üç adanın önemini üç soruda özetleyen '3 soruda 3 ada' isimli bir yazı dizisine başlıyoruz. Önce ilk bölüm olan Midilli Adası'nı ayrıntıları ile aktaracağız. Önce adanın kısa tarihinden başlayalım...
450 SENE OSMANLI İDARESİNDE KALDI
Yunanistan'ın Adalar Denizi'nde Girit ve Eğriboz adalarından sonra en büyük üçüncü adası olan Midilli'nin nüfusu yaklaşık olarak 90 bin. Adanın yüz ölçümü ise 1631 kilometrekare. Çanakkale ilinin güneyinde, Ayvalık ve Dikili ilçelerinin batısında yer alan ada, Türkiye ana karasına 9 kilometre uzaklıkta bulunuyor.
1462'de Fatih Sultan Mehmet döneminde fethedilen Midilli, bu dönemden 1912 - 1913 yılları arasında süren Balkan Savaşları'na kadar Osmanlı idaresinde kaldı. Balkan Savaşları sırasında Midilli Adası 20 Aralık 1912'de, Yunanistan tarafından işgal edildi.
SORU 1: Neden özellikle Midilli Adası'na askeri yığınak yapılıyor?
ASAM TÜRK DEGS Başkanı Topkapı Üniversitesi Öğretim Üyesi Müstafi Tümamiral Cihat Yaycı, 1919-1922 arasında Batı Anadolu’nun Yunan ordusu tarafından işgalinin bu adalar üzerinden yapıldığının altını çiziyor. Yaycı, "Batı Anadolu’ya çıkarma harekatı bu adalardan yapılmış, yığınaklar bu adalarda konuşlandırılmıştır. Yunan ordusu Midilli Adası'nın da içerisinde olduğu bu adalardan Batı Anadolu’ya işgal harekatı yapmıştır" diyerek bu adanın stratejik önemine değiniyor. Yaycı, Yunanistan'ın silahlanma amacının Türkiye olduğunun altını çizerek, "Bu sebeple, tüm silahlanma programlarını, tüm konuşlanma düzenini, tüm planını, gelecek projelerini ve propagandalarını Türkiye’ye göre şekillendirmektedirler" diyor.
SORU 2: Ne zamandan beri Midilli'ye askeri yığınak yapılıyor?
Müstafi Tümamiral Cihat Yaycı Midilli Adası'na 1975 yılında bir birlik konuşlandırılarak, adanın gayri askeri statüsünün bozulduğunu belirtiyor. Yaycı şöyle diyor:
"Yunanistan imzacısı olduğu 1923 Lozan ve 1947 Paris Antlaşmalarında ortaya konan gayri askeri statüleri daha bu anlaşmaların mürekkebi kurumadan ihlal ederek adalara ciddi bir silah ve asker yığınağı yapmaya başlamıştır."
SORU 3: Midilli'nin önemi ne, Türkiye'ye ne kadar yakın?
Müstafi Tümamiral Cihat Yaycı, Midilli Adası'nın Türkiye'ye olan yakınlığına dikkat çekiyor. Yaycı, Midilli adasının Türkiye anakarasına sadece 9 kilometre uzaklıkta olduğunu da belirtiyor. Yaycı, bu adaya neden askeri yığınak yapıldığını ise şöyle açıklıyor:
"Midilli Adası, donanma üstlenmesine en elverişli noktalardan bir tanesidir, ikmal ve ileri karakol görevi yürütebilecek imkana sahiptir, lojistik donanım bakımından diğer adalardan daha stratejik bir noktadır. Bu sebepler ile Midilli Adası’ndaki askeri yığınaklar Türkiye için büyük risk içermektedir."
LOZAN ANLAŞMASI'NIN 13. MADDESİ
Müstafi Tümamiral Cihat Yaycı Midilli Adası'nın Türkiye’ye yakınlığı ve Türkiye’nin güvenliği bakımından arz ettiği önem nedeniyle 'Gayri Askeri Statüdeki Ada' (GASA) statüsünde olduğunu belirtiyor.
Bu adanın, Limni, Sisam, Sakız, Ahikerya gibi Ege Adaları ile beraber Lozan Barış Antlaşması ile GASA statüsüne alındığını ifade eden Yaycı, "Adalar üzerinde Yunan egemenliği ile Türkiye’nin güvenlik endişeleri ancak adaların gayri askeri statü altına alınmasıyla dengelenmiştir" diye belirtiyor.
Müstafi Tümamiral Yaycı, Lozan Barış Anlaşması'nın 13'üncü maddesine göre, bu adalarda hiçbir deniz üssü kurulmayacağını, hiçbir istihkam yapılmayacağını söylüyor. Ayrıca Yaycı, yine Lozan'ın 13. maddesine göre bu adalarda polis kuvvetlerinin de Yunanistan'ın diğer yerlerindeki jandarma ve polis kuvvetlerinin sayısı ile orantılı kalacağını dile getiriyor. Yaycı, Türkiye'nin 1975 yılında olduğu gibi Yunanistan'ın bu adımlarını, Birleşmiş Milletler nezdinde kayıt altına aldırması gerektiğini vurguluyor.
Kaynak: Web Özel